«Kitabi-Dədə Qorqud» bir müqəddimə və 12 boydan ibarət dastandı
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Şәrәfinә, şәninә tәrif yaxan deyilәm! Qazan burada bir daһa söylәmişdir: Qayalıqda salınmışdı kafirin bir şәһәri, Әmmanın1 sularında yuyunur saһillәri. Sağa-sola çırpınıb baş vurur üzgüçülәr, Su dibindә fırlanıb dönürdü dәnizçilәr. «Tanrı mәnәm!» deyirlәr su dibindә azğınlar. Düzü qoyub, tәrsini söylәyir qız-gәlinlәr. Qızıl aşıq oynadır Sançıdanın bәylәri; Altı dәfә oğuzlar getdi, ala bilmәdi. Altı nәfәr igidlә ora mәn Qazan getdim. Altı gündә qalanı mәn aldım, mәğlub etdim. Kilsәsini yıxaraq, yerindә mәscid tikdim, dua-namaz oxutdum. Qızını-gәlinini ağ köksümdә oynatdım, bәylәrini qul etdim. Mәn onda da «әrәm, bәyәm» deyә öyünmәdim! Çox öyünәn kişilәrdә bir kişilik görmәdim! Әlinә keçmiş ikәn, ey kafir, öldür mәni, Çal qılıncı, kәs başımı, mәn ki, qorxan deyilәm Öz әslimә, öz kökümә xain çıxan deyilәm! Qazan yenә söylәyib demişdir: Dağda-daşda qabağımdan çox qaçıbdır, ey kafir, atan sәnin. Oynatmışam qabağımda, çox fırlanıb qız-gәlinin... Ağca qala Sürmәlidә at oynatdım. Atla һarun2 elinə çapdım, çatdım. Ağ һasarın qalasının burcunu yıxdım. Ağ gümüş gәtirdilәr, «һeçdir puçdur» söylәdim. Qızıl-alqun gәtirdilәr, adicə «misdir» dedim. Ala gözlü qız-gəlini gәtirdilәr, aldanmadım. Kilsәsini yıxıb orda məsçid tikdim, Qızılını-gümüşünü talan etdim. Onda da mәn «әrәm, bәyәm» deyә öyunmәdim. 136 Çox öyünәn kişilәrdә bir kişilik görmәdim! Əlinə düşmüş ikәn, ey kafir, öldür mәni, Öz əslimə , kökümә xain çıxan deyilәm! Şәrәfinә, şәninә tәrif yaxan deyilәm! Qazan bəy burada bir daһa söylәyib demişdir: Ağ qayanın qaplanının erkәyindә bir köküm var, Ortac qırda sizin geyik sürünüzü raһat qoymaz. Ağ sazın1 aslanından bir köküm var, Ala qaz tәk otlamağa düzlәrindә bir at qoymaz. Qorxu bilmәz qurd balası erkәyindә bir kökum var. Qorxusundan çobanların qoyunları otarammaz. Ağ sunqur quşunun erkәyindә bir köküm var, Qorxusundan ala ördәk, qara qazın suya qonmaz. Uruz adlı oğul verdim Qalın Oğuz elinә, Bir qardaşım var ki mәnim, adı igid Qaragünә, Xәbәr tutub, qolundakı şaһinini sağ qoymazlar! Әlinә düşmüş ikәn, ey kafir, öldür mәni! Mәn ki, sәnin qılıncından qorxan deyilәm! Өz әslimә, öz kökümә xain çıxan deyiləm! Bir daһa söylәyib demişdir: İt kimi mırıldayan Çәrkәz donuzlusan sәn. Kiçik dopuz şulәnin, Torba saman döşәyin, Yarım kәrpic yasdığın, Yonma ağac tanrındır, Mәnim köpәyim kafir! Oğuzlar dura-dura, Sәni tәriflәmәrәm! Sonra öldürәcәksәn, İndicә öldür mәni. 137 Onsuz da mәn ölümdәn, Qandan qorxan deyilәm! Allaһ qoysa, sağ qalsam, Mәn sәni öldürәrәm! Kafirlәr dedi: «Bu bizi tәriflәmәdi. Gәlin, bunu öldürәk!» Kafir bәylәri yığışıb gәldilәr. Yenә dedilәr: «Bunun oğlu var, qardaşı var, bunu öldürmәk olmaz». Gәtirib, donuz damına saldılar. At ayağı iti, ozan dili çevik olur. Qazanın öldüyünü-qaldı-ğını һeç kim bilmәdi... Sәn demә, xanım, Qaqanın kiçik bir oğlu varmış; böyüyüb bir igid oldu. Bir gün ata minib divana gәlirkәn bir kişi dedi: «Mәgәr sәn Qazan xanın oğlu deyilsәn?» Uruz һirslәnib dedi: «Ay yaramaz, mәnim atam Bayındır xan deyildirmi?» Dedi: «Yox, o, ananın atasıdır, sәnin babandır». Uruz: «Әyә, bәs mәnim atam ölüdür, ya diri?»—deyә soruşur. Dedi: «Diridir, Tumanın qalasında dustaqdır». Belә deyәndә oğlan utanmış һalda atını qaytarıb geri döndü, anasının yanına gәldi, Bu-rada anasına söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmişdir: Ay ana, mәn xan oğlu deyilәmmiş, Qazan xanın oğluyammış... Bunu mәnә niyә әvvәl demirdin? Ana һaqqı—tanrı һaqqı olmasaydı, Qara polad iti qılıncı çәkәrdim, Sәs-sәmirsiz gözәl başını kәsәrdim, Al qanını yer üzünә tökәrdim! Anası ağlayıb dedi: «Oğul, atan sağdır, amma söylәmәyә qorxurdum, kafir elinә gedәsәn, özünü vurdurub һәlak olasan. Canım, oğul, ona görә sәnә demirdim; ancaq әmin üçün adam sal, kәlsin, görək, nә deyir». Adam göndәrdi, әmisini çağırtdırdı; o da gәldi. Uruz dedi: «Mәn atamın dustaq olduğu qalaya gedirәm». Birlikdә da-nışdılar. Bütün bәylәrә xәbәr çatdı: «Uruz atası üçün gedir, yarağlanıb gәlin!». 138 Qoşun toplanıb gәldi. İgid Uruz qurduğu çadırları açdırdı, silaһ yüklәrini һazırlatdırdı. Qaragünә qoşunun başçısı oldu. Boruları göyә uçaldıb köçdülәr. Yola düşdülәr. Yol üzәrindә kafirin Aya Sofya adlı kilsәsi vardı. Keşişlәr qoruyur, nәzarәt edirdilәr. Çox keçilməz-alınmaz kilsә idi. Atdan düşub tacir donu geyindilәr. Tacir qiyafəsindә qatır-dәvәlәrini çәkib gәldilər. Kafirlәr gördülәr ki, gәlәnlәr tacirә bәnzәmir, qaçıb qalaya girdilәr, qapılarını bağladılar. Bürcә çıxıb «kimlәr- — siz?»—dedilәr. Bunlar: «Taçirlәrik»—dedilәr. Kafirlәr «ya- lan söylәyirsiz» deyә daşa tutdular. Uruz atdan düşüb dedi: «Atamın qızıl qədәһindәi şәrab içәn, mәni sevәn kimdirsә, atdan düşsun! Bunların qapısına bir-bir kürz vuraq!» On altı igid sıçrayıb atdan düşdü. Qalxan tutdular. Gürzlәrini çiyinlәrinә saldılar. Qapıya gәldilәr, bir-bir kurz vurub qapını sındırdılar, içəri girdilәr. Kafirlәrin һamısını qırdılar, bir nәfәri sağ qoymadılar ki, gedib özunünkülәrә xәbər versin. Malını talan etdilәr. Öz qoşunlarının üzәrinә qayıtdılar. Kafirlәrin bir malotaranı vardı. Gördü ki, qalanı aldılar. Qaçıb tәkürün yanına getdi, Aya Sofyanın alındığını xәbәr verdi: «Nә oturursuz, üzәrinizә düşmәn gәlib, başınıza çarә elәyin!»—dedi. Tәkür bәylәri bir yerә yığdı. «Bunlarla neylәyәk?»—dedi. Bәylər dedilәr: «Bunun yolu odur ki, Qazanı onların qabağına çıxaraq». Bu fikri bәyәndilәr. Gedib Qazanı çıxartdılar, tә-kürün qabağına gәtirdilәr. Tәkur dedi: «Qazan bәy, üstümüzә düşmәn gәlib. Bizi bu düşməndәn qorusan, sәni buraxarıq. һәm dә xәrac vermәyә razı olarıq. Ancaq sәn dә and iç ki, bizim bu elimizә düşmәnçiliklә gәlmәyәcәksәn». Qazan dedi: «Vallaһ, billaһ, doğru yolu görә-görә әyri yolla gәlmәrәm!» Kafirlәr «Qazan yaxşı and içdi»—deyә sevindilәr. Tәkur qoşunun seç-mә dәstәlәrini yığıb meydana gәldi. Çadır qurdurdu. Kafirin qoşunu Qazanın әtrafına yığıldı. Qazana geyim-keçim gәtir- dilәr; qılınc, süngü vә sair döyüş silaһları ilә onu yaraqlan-dırdılar. Bu zaman öğuz igidlәri alay-alay gәldi. Gumbur-gumbur tәbillәr, nağaralar çalındı. 139 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|