Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
234 Müəyyən vaxtdan sonra hamını zala dəvət elədilər və səsvermənin nəticələrini elan etdilər. Yeltsinin əleyhinə 940 səs olduğundan o Ali Sovetin üzvü ola bilmədi. Onun yerinə mən də pis oldum... Amma, mən nə edə bilərdim ki? Bəli, nə deyirlər, desinlər, Raisa Maksimovna öz ərinə son dərəcə sadiq bir insan idi. Buna görə də Qorbaçovun səhvləri və yanlışlıqlarında heç şübhəsiz ki, onun da günahı var idi... Məcburi dönüş: 235 YELTSIN VƏ KIÇIK XALQLARIN KÜNCƏ SIXIŞDIRILMIŞ DILLƏRI Rusiya kimi güclü bir dövlətə bir neçə il rəhbərlik etmiş Boris Yeltsin barədə kiçik xatirələrimi bir gülməli hadisəni danışmaqla başlamaq istəyirəm. Mən parlamentin toplantısında iştirak etmək üçün Almatıdan Astanaya uçmalıydım. Aeroportun deputat otağına mənim yeddi-səkkiz kiloqramlıq balaca çemodanımı böyük oğlum Kuanış gətirdi. Amma, uçuş meydanına onu təbii ki, buraxmazdılar. Onun aeroport növbətçisi ilə söhbətini eşitdim ki, mənə infarkt keçirməyimlə əlaqədar üç kiloqramdan artıq yük qaldırmaq olmaz. Onda mənim yanımda əyləşən, yenicə nazir vəzifəsinə təyin edilmiş cavan adam qazax dilində güclə danışa-danışa dedi ki: “Mukenin çemodanın mən apararam”. Biz uçuş meydanına tərəf gedəndə naziri müşayiət edən köməkçisi ya da yoldaşı zarafatla dedi: - Muke, siz çox xoşbəxt şairsiniz. Bu gündən sizin hər bir işiniz uğurlu olacaq, inanın, çünki, sizin yükünüzü Qazaxıstanın ən nüfuzlu naziri daşıyır. - Bu çemodan mənə artıq 17 ildir ki, xidmət edir, bunun da bir neçə səbəbi var, - mən dedim. – Üçünü deyəcəyəm. Bir dəfə SSRİ Ali Sovetinin üzvü olarkən mən Kremldən Boris Yeltsinlə birlikdə çıxdım. Mənim əllərimdə iki bağlama kağız, kitablar və bu çemodan var idi. “Moskva” mehmanxanasına kimi çemodanı aparmağa Yeltsin kömək elədi. Çox keçmədi ki, o, Rusiyanın prezidenti oldu. Əskər Akayev də bu çemodanı aparıb, sonra Qırğızıstan Respublikasına başçılıq edib. Bir dəfə də Ayətulla Xameneinin dəvəti ilə İrana getmişdim. Sarayın qarşısında məni ölkənin informasiya naziri Məhəmməd Xatəmi qarşıladı və çemodanımı əlimdən alıb özü apardı. Bir qədər sonra o, İran İslam Respublikasının prezidenti oldu. İndi 236 mən sənin nazirindən ehtiyat edirəm... Nə gizlədim, əvvəlcə çemodanımı ona vermək istəmirdim. - Niyə? – oğlan təəccüblə soruşdu. - Adətən əhalinin əksəriyyəti prezidentləri təqlid edir, çünki, onlar ölkədə ən nüfuzlu şəxslərdir. Bəs bu hələ YSQ deyil? - YSQ nədir? - Yalnız sifətdən qazax. Əgər əhali də özünü ona oxşadaraq doğma dilimizə saymazyana münasibət göstərsə nə olar? - Yox, o hələ öyrənəcək axı, - deyə naziri müşayiət edən şəxs onu müdafi ə etməyə çalışdı. - Hə, Muke, mən öyrənəcəyəm, - nazir gülərək aksentlə dedi. - Prezident olandan sonra öyrənməyə qətiyyən vaxtın olmayacaq. Ona görə də, dili öyrənməmiş sənə bu çemodanı tutmaq olmaz, - bunu deyib çemodanı şələ qazax nazirin əlindən aldım. Əlbəttə, zarafat zarafatdır. Amma, doğrudan da mən həyatım boyu dünyanın bir çox tanınmış şəxsiyyətləri ilə görüşmüşəm, onlarla yaxın olmuşam, bir yerdə yemək yemişik, bəziləri ilə həmfi kir olmuşam. Əgər cəmiyyətin inkişafının tarixi mərhələlərini analiz etsək, belə qənaətə gəlmək olar ki, bütöv dövlətlərin taleləri bəzən bir insanın şəxsiyyətindən asılı olur – və bu şübhəsiz ki, həqiqətdir. Məlumdur ki, Boris Yeltsin Sovet İttifaqının - dünya tarix arenasında 75 illik zəfər yürüşünə çıxan, tərkibində təxminən 200 xalq olan, ən böyük əraziyə malik, Lenin, Stalin, Brejnev, Qorbaçov kimi dünyaya səs salan rəhbərləri olmuş bir dövlətin dağılmasında baş rolu oynayan unikal şəxsiyyətdir. 237 SSRİ xalq deputatlarının I qurultayında Ali Sovetin üzvlərinin seçilməsi, məlum olduğu kimi, xeyli söz-söhbət və mübahisələrə səbəb oldu. Bir qazax partiya xadimi bizə məxfi surətdə yuxarıların tapşırığını çatdırdı ki, “Yeltsini silmək lazımdır” sonra mənə baxıb güldü: “Amma axı siz hər şeyi tərsinə edən adamsınız”. Beləliklə birinci seçkilərdə Yeltsin Ali Sovetə üzv keçə bilmədi. Aydın idi ki, hər şey Qorbaçovun birbaşa göstərişi ilə edilirdi. Amma, belə tədbirlər əhalinin böyük bir qisminin hakimiyyətdən narazılığını artırırdı. Və əgər SSRİ Ali Sovetinə Omskdan seçilmiş Ukrayna millətindən olan deputat Aleksey Kazannik öz yerini deputat Yeltsinə təklif etməsəydi, Sovet İttifaqı bəlkə də belə sürətlə dağılmazdı... SSRİ Ali Soveti 1986-cı ildə lma-Atada baş verən dekabr hadisələrinin araşdırılması üçün deputat komissiyasının yaradılması təklifi mə və SovİKP MK Siyasi Bürosunun qazax xalqına ədalətsiz olaraq millətçi damğasının vurulması barədə qətnaməsinin ləğvi tələbimə açıq biganəlik nümayiş etdirəndən sonra mən uzun müddət Ali Sovetin foyesində Andrey Saxarovla oturub məsləhətləşirdim. - Bu işə Yeltsini də cəlb edərik, - o dedi. – Gedək, əvvəlcə onu tapaq. Çox axtarmaq lazım gəlmədi. Yeltsin iclas zalının girişində dayanaraq Qalina Starovoytova ilə söhbət edirdi. Bir az gözləməli olduq. Sonra Saxarov məsələni ətrafl ı şəkildə Yeltsinə başa salmağa başladı: - Mən düşünürəm ki, - o dedi, bu işin arxasında böyük cinayət var. Meydanda silahsız gənclərə qarşı hərbi gücdən istifadə edilib. İstehkamçı belləri işə salınıb. Şaxanov bu məsələni qurultayda qaldıranda, istefada olan bir polkovnik Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|