Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
mənə gizlincə dedi ki, Dekabr hadisələrinin səhəri günü
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
238 mənə gizlincə dedi ki, Dekabr hadisələrinin səhəri günü Moskvadan Alma-Ataya təcili olaraq DTK-nın 60 təcrübəli müstəntiqi göndərilib. Onlar həmin günlərdə hakimiyyətin tapşırığı ilə törədilən cinayətlərin izlərini ört-basdır etməli idilər... - Aydındır ki, Dekabr faciəsi Qorbaçovun boğazına ilişib. – Yeltsin dedi. – Belə edək. Yaxın günlərdə Lujniki stadionunda biz böyük bir yığıncaq keçirəcəyik. Elə orada səs çoxluğu ilə biz SovİKP MK və SSRİ Ali Soveti qarşısında bir neçə tələb qoyacağıq. Əsas tələblərdən biri də Alma-Atada Dekabr hadisələrinin araşdırılması üçün SSRİ Ali Soveti deputatlarından ibarət xüsusi komissiyanın yaradılması barədə olacaq. Bunun üçün qoy Muxtar toplantıya xüsusi məktub ünvanlasın. Danışdıq! Boris Nikolayeviç sözünün üstündə durdu. Lujniki stadionunda 35 min insan yekdilliklə Dekabr hadisələri ilə bağlı həqiqətlərin açıqlanmasına səs verdi. Ali Sovetin sessiyası zamanı fasilədə mən bufetə düşdüm və burda Yeltsini gördüm. Biz kənara çəkildik. - Boris Nikolayeviç, bilmək istəyirsiniz, niyə ittifaq respublikalarının nümayəndələri Ali Sovet üzvlərinin seçimi vaxtı sizin əleyhinizə səs verdilər? - Əlbəttə, - o maraqla dedi. – Bu mənim üçün çox qiymətli informasiyadır. Biz hərəyə bir qəhvə və yeməyə bəzi şeylər götürüb oturduq. - Bunun iki səbəbi var, - mən Boris Nikolayeviçə dedim. – Birincisi yuxarıdan xüsusi göstəriş gəlmişdi və siz bunu çox yaxşı bilirsiniz. İkincisi isə bu gün hər bir milli respublika müstəqilliyə can ataraq öz doğma dilinə dövlət dili statusu verilməsini istəyir. Sovet hakimiyyəti illərində xüsusi sıxıntılara məruz qalan kiçik xalqlar həm məişət, həm də sosial cəhətdən müdafi əyə ehtiyac duyur 239 və bu da ədalətli tələbdir. Hakimiyyət strukturlarında dilin itməsinin millətin məhvinə bərabər olduğunu başa düşənlər çox deyil. Başa düşənlərsə, buna dəstək göstərmək istəmirlər. Qurultaydakı çıxışımda mən Dekabr hadisələri ilə yanaşı, ittifaq respublikaları, muxtar respublikalar, milli dairələrin yerli əhalisinin dilinə dövlət statusu verilməsi məsələsini də qaldırmışdım. Bunu yəqin siz xatırlayırsınız. Bu sahədə hələ də stalin siyasəti davam edir. Bəlkə də xətrinizə dəyəcək, amma, mən deyəcəyəm ki, siz çıxışlarınızda, müsahibələrinizdə heç vaxt azsaylı xalqların dili, mədəniyyəti ilə bağlı problemlərə toxunmursunuz. Siz əsasən yalnız rus xalqına aid olan problemlərdən danışırsınız... Yeltsin bir qədər vurnuxdu və dedi: - Amma, mən Baltikyanı xalqların bəzi problemlərinin həllinə kömək elədim. Düzdür, bunu az adam bilir, çünki bu barədə yalnız Baltikyanı ölkələrin qəzetlərində məlumat yayılıb. - Milli respublikaların aşkar maraqlarını nəzərə almamaq olmaz, - mən davam elədim. Sizin siyasi istiqamətinizə baxanda fi kirləşmək olar ki: “Yeltsin hakimiyyət arenasına çıxaraq Qorbaçovu əvəz etsə, hər millətin aktual problemləri elə əvvəlki kimi həllini tapmamış qalacaq. Belə rəhbər nəyimizə gərəkdir? Qoy elə əvvəki lider qalsın, o az da olsa, hərdən azsaylı xalqların xeyrinə nəsə danışır”. Bu fi kirlər mütləq olacaq. Sizə qarşı 940 deputat səs verdi. Heç şübhə etməyə bilərsiniz ki, onların əksəriyyəti ittifaq respublikalarından olanlardır. Buna görə də əgər öz istiqamətinizi və prinsiplərinizi korrektə etməsəniz, bundan sonra da məğlubiyyətə uğrayacaqsınız. Əlbəttə, mən sizin digər millətlərin nümayəndələrinə anlayışla və rəğbətlə yanaşdığınıza qətiyyən şübhə etmirəm, - dedim – amma, nəzərə alın ki, əhalinin sizin rəğbətinizdən xəbəri yoxdur. 240 - Bu fi kirlə tam razıyam, - o dərindən nəfəs alaraq dedi. – Siz mənə çox vacib və strateji cəhətdən qiymətli bir fi kir bildirdiniz. Qısa pauzadan sonra: - Siz regional deputatlar qrupuna daxilsiniz? – soruşdu. - Daxiləm. - Lap yaxşı, - o sevincək dedi. – Yaxın günlərdə bu qrupun böyük toplantısı olacaq. - Bilirəm, onu da bilirəm ki, əsas məruzəçi sizsiniz. - Deməli, - Yeltsin gülümsədi, - öz məruzəmdə çıxışımın böyük hissəsini sizin sadaladığınız problemlərə həsr edəcəyəm. Siz də mümkün olsa kömək edin. Mən bütün gecəni oturub azsaylı xalqların dilinin, mənəvi dəyərlərinin qorunmasına aid bildiyim problemlərin hamısını qeyd etdim, səhər isə Yeltsinə verdim. Regional deputatlar qrupunun növbəti toplantısına yığışanlar Yeltsinin məruzəsinə diqqətlə qulaq asdılar. O, öz çıxışını tamam başqa, yeni axarda qurmuşdu. Hər respublikada yerli dilə dövlət statusu verilməsinin vacibliyi məsələsini xüsusilə vurğuladı. Krım tatarları, almanlar və məhsəti türklərinin taleyindən narahatlığını bildirərək ittifaq respublikalarının həllini gözləyən problemlərinə keçdi... Fasilədə məni uzaqdan görərək, Yeltsin yaxınlaşdı və xüsusi mehribanlıqla əlimi sıxaraq: - Hə, necədir, sizin tapşırığınızı yerinə yetirdim? - Bax bu gün Yeltsin ümumxalq humanist obrazını nümayiş etdirdi, - mən dedim. – Sizin bu nitqiniz televiziya ilə yayılsaydı, daha yaxşı olardı. - Çətin ki, hakimiyyət zirvəsində olan yoldaşlar buna imkan versinlər, - o cavab verdi. – Amma, məni 200 deputat dinləyib, elə deyil? Hələlik bununla kifayətlənməliyik... 4-5 gün sonra Kremldə Yeltsinlə bir də görüşdüm. Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|