Kommersiya fəaliyyətinin təşkilinin mahiyyət və məzmunu

 

66 

mövcud    olan  texnaloji  imkanlarından  istifadə  kompaniyalara  məhsulların  həmçinin 

xidmətlərinin  alıcılara  bütun  lazımlı  vasitələr  ilə  satış  proseslərini  əsas  mənasın  da 

təmin etməyinə şərait yaradır.  

   E-mağazalar  vebresursların  təşkılati-iqtısadi  modellərınin  geniş  istıfadə  edilən 

formalarındandır.  O,  satış  prosesinin  həyata  keçirilməyinə  görə  vacib    olan  hər  bir 

vasitələrini reallaşdırır.  

  Kommersiyya  vebresursuna  daxil  edilmiş  potensıal  alıcıların  axını hesabına  satışların 

həcmini artırmaq həmçinin yekunda mənfəətin artmağını reallaşdırmaq mühümdür.  

 

  Elektron-komersiya  sistemlərinin  tətbiqınin  xarici  həmçinin  dövlət  təcrübəsindədə 

çıxış  edən  Elektron  komersiyanı  alıcıların  cəlb  edilmələrinə  uyğun  olaraqda 

təsnifləşdirmək  olar.  

 E  -  komersiya  sistemlərində  istehlakçıların  klasifikasıyası.  İstehlakçıların  ozlərini 

aparmaqlarına uyğun olaraqda iki başlıca novə bölürlər:  

(1) – Alış-veriş etmə niyyəti ilə Internet-magazinə daxil olanlaırı;  

(2) – alış-veriş etmə niyyətləri oolmayaraqIİnternet-magazinə daxil olanlara.  

Alış-veriş edən ziyarətcilərə uyğun cəlbedıci amilləri və hərəkətləri, əsasındada alıcıları 

aşağıda göstərilən qaydalardada təsnifləşdirmək olur:  



 

―Alış-veriş eləməyi xoşlayanlar‖ 

 Cəlb edici amilləri: ucuz qiymət, ödənişsiz olaraq çatdırılma, güzəştlər, hədiyyələri və 

s..  



 

―Həyat tərzini rahatlaşdırmaq prinsiplərinə görə davrananlar‖ 

 Cəlb  edici  göstəriciləri:  zaman  qənaət,  vaxtında  çatdırılmaq,  məhsullarının  bir 

məkandan alınmağına imkan yardır.  

---

 

67 



 

―Müqayisə olunmağa meyllilərə‖ 

 Cəlb  edici  göstəriciləri:məhsul  barəsində  dəqiq  məlumat,  yetərli  qədər  geniş  çeşidlər, 

maqazinlərlə əks əlaqəsi.  



 

Maraqlarla bağlı olaraq davrananlar 

 Cəlb  edici  göstəriciləri:  alış-verişin  təzə  usuluna  marağ,  məhsulun  fərqliliyi,ödəmə 

yaxud çatdırılma formaları,başqa Internet-mağazasını yoxlamaq marağı.  

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

68 

3.3                Müasir  dövrdə  Azərbaycanda  kommersiya  fəaliyyətinin  təşkili  və 

təkmilləşdirilməsi. 

 

 

       Komersiya  fəaliyyəti  ölkələr    üçün  çox  vacib    və  mürəkkəb  bir  sistem  olduğuna 

görə  onun  təşkili  ,  tənzimlənməyi,  tələbin  və  təkliflərinin,  həmçinin    qiymətlərin 

muəyyən  olunmağı  onun  yalnız    sahibkarlar  tərəfındən  deyildə    həmdə    ölkə 

tənzimlənməyidə mutləqdir. 

Bazar  iqtisadiyyatı  şəraitində  kommersiyya  fəaliyətində  intensivliyin  dahada 

yüksəldilməyi  və  onunla    bərabər  olaraq  rəqabət  mühütinin    gücləndirilməyi  üçün 

respublikada  bir çox qayda və qanunlar ilə  kommersiyya fəaliyyətıni tənzımləyir.  

Ölkəmizdə    komersiya  fəaliyətinin  tənzimlənməyi  həmçinin    fəaliyyət  huquqlarının 

təsbit  olunağı  ilə  əlaqqəli    qanunları    mövcuddur  və  icrasındahəmin    qanunlara  riayət 

olunmağına  nəzarət  muvafiq  dovlət  qurumları  tərəfındən  yerinə  yetirilir.  Həmin  bu 

qanunlara  ''Elektron  tıcarət  haqqında''  Azərbaycan  Respublıkasının  Qanununu 

,“Kommersiya sırri haqqında”  Azərbaycan  Respublıkasının Qanununu,  Azərbaycanda 

komersiya  və  depozıt  bankların  fəaliyyəti  halhazırda  quvvədə  olan  14  iyul  1994  –cı  il 

tarıxli  “Azərbaycan  Respublikasınıda  banklar  və  bank  fəaliyətləri  haqqında” 

Azərbaycan Respublıkasının Qanununun gostərmək olar. 

“Kommersiya sırri haqqında” Azərbaycan Respubıkasının Qanunu:  

Azərbaycan qanunverıciliyində ―kommersiyya siri ― anlayısına ilk dəfə 1992- 

ci ıldə müəssisələr və sahibkarlıq fəaliyyti haqqında qəbul olunmiş qanunda rast 

gəlinirdi.(4.səhifə 378-391) 

Kommersiya  sirrinə  aid  olunan    informasiyalar  aşağıdakı  formalardatəsnifləşdirilir  və 

onların müdafiəsi tələb edilir. 

1.İşguzar  informasiya:  Maliyyə  məlumatları,  məhsul  xidmətlərinin  dəyəri, 

texnologiyası, işgüzar planlar, marketinq haqqında, razılaşmaları, təkliflər, kvotalar və s 

2.Texniki informasiya: Elmi tədqiqat lahiyələri, məlumat prosesi, 

 EHMlər-inproqram təminatı, patent üçün verilmiş ərizələr, dizayn və digərləri. 

---

 

69 

 3.      Kommersiyya  sirri  —  huquqi  və  fizıki  şəxslərın  istehsalı,  texnoloji,  idarə  etmə, 

malıyyə  və  digər  fəaliyyətilə    əlaqədar  ,  sahıbinin  razılıgı  olmayaraq  açıqlanmağı, 

bunların  qanunı maraqlarina zıyan vuran biləcək məlumatlardır. 

Qanunların məqsədləri: 

1.

 

Bu  Qanun  respublikamızda    kommersiyya  sirri  ilə  bağlı    yaranməş  olan 

münasibətlərini tənzimliyir. 

2.

 

Azerbaycan  Respublıkasında  bütünlüklə  hüquqi  və  fizıki  şəxslərin  kommersiya 

sirrıni təşgil edən məlumatların, onların ifadə olunmağı metodundan  və daşıyıcılarndan 

asıllığı olmadan qorunmaq hüquqları var. 

3.

 

Kommersiyya  sirrındən  ölkənin,  uquqi  həmdə    fizıki  şəxislərin  qanuni 

mənafeylərinin zıddinə istıfadə oluna  bılməz. 

Kommersıya sırri hesab oluna informasiyalar : 



 

Aşagıdakılar istısna olunmaqla , huquqi və fıziki səxslərin həmçinin  Qanunların 

tələbatlarinə uyğun şəkildə məlumatların kommersiya sırri hesab olunur: 



 

 Ölkə  sirrini təskil edən informasiyalar; 



 

təsıs sənətlərində öz əksıni tapan informasiyalar; 



 

sahıbkarlıq  fəaliyətinin  bəzi  novlərilə  məşgul  olmaq  hüququ  verən  lısenziyalar 

haqqinda informasiyalar; 



 

qanunverıcilikdə nəzərdə ttutulmuş halarda auditoriya rəyi daxil olmaq ilə maliyə 

(muhasibat) hesabatlarında olan informasiyalar; 



 

Respublikamızda    vergi  qanunvericilıyinə  əsasən  vergi  odəyicisi  barəsində 

kommersiyya sirri hesab olunmayan informasiyalar; 



 

əməyin  ödənilməyi  formaları  və  məbləgi  barəsindədə,  əmək  haqqı  və  sosıal 

odənişlər  üzrə  olan    borclar,  işcilərin  saylarının    tərkibini,  boş  is  yerlərınin  mövcud 

olmağını  əks elətdirən  informasiyalar; 



 

patent və başqa mühafizə sənədləri ilə qoruna bilən  əql mülkiyyət obyektlərinin 

haqqın da informasiyalar; 

---