63
təklif edır. Təsadüf deyildir ki, Elektrony-kommersiya sistemlərinin e-netdən
istifadəsinə gorə də təsnifatında xeyliı sayda variantlar mövcud olur.
1. Korporaıv saytlar. Pərakəndə sferadan məhsulların həmçinin xidmətlərinin
satısının təmin olumağına görə təyin edilmişdir. Qiymətlərii, xidmətlər, çeşidləri,
satısdan sonra olan xidmətləri, ödənişi, satış şərtlərini və kompaniyalar barəsində fərqli
məlumatları təqdimetməsinə, baxmayaraq lakin satışını həyata keçirtmir.
2. Veb-vitrın yənioelektron köşk. Bilavasitə olaraq alıcıların aktlarınin məhdud
imkanlar ilə olsa da, həyata keçirilməyini təmin edir. Satışdan sonar olan xidməti
funksiyalarınısa həyata keşirmir, esas qayda kimi elektron ödənişvasitələrindəndə
yararlanmır, məhdud sayda çeşidli olur, tək muəssisə nəzdnində fəaliyət göstərir, yaxud
bütövlükdədə auditoriyanı cəlb edır.
3. Elektron-online magazin (Kompanıyalar, məhsullar həmçinin yerinə yetirilən
xidmətləri barəsində məlumat verməkilə, həmçinində satışın həyatakeçirilməsindən
sonrada xidmətlərini təmin edən, satıs aktlarını yerinə yetirməyə şərait yardır. B 2C-nin
Internet veb-fazasında həyəta keçirilməyinin çox yayılan nforması olmuş, az sayda olan
əmtəə növlərinin yaxud hər hansı bir kampaniyanın növlərinin satısını yerinə yetirir.
4. Elektiron unıvermaq- fərqli məhsulları bazarları digər kompaniyalarının daha çox
növlərini təklıf edə bilir. Müştərilərin diqqətini çəkmək üçün məlumatlarilə təmın edə
bilməyin hər bir üsullarından istifadə olunur, müştərilərilə uzunmuddətli əməkdaşlığı
təmin edir.
5.Məlumat saytları -kontet lahiyələr, istehlakçılar enskolopediyaları. Fərqli olan
kompanıyalar, ticarət sərtləri, qıymətlərin səvıyyəsi, satılmış məhsulların keyfiyyətləri,
fərqli olan müqayisəli xüsusiyyətləri, kompanıyaların vebresurslarına giriş barəsində
məlumat verirlər.
6. Elektron biznes portalları yaxud tıcarət sistemləri. Ayrı-ayrı vebresurs kımi
mövcud olur, fərqli kompanıyaların mallarının müxtəlif növlərini, bunlar
64
barəsində məlumatları təqdim edirlər, uzunmuddətli dövrdə məhsulların hərəkətındə
çoxlu təşkilatların kommersiyya fəaliyətinin həmçinin istirakı ilə birbaça təskili ücün
nəzərdə tutulmuşdur. Bir çox hallarda kommersiyya fəaliyətilə əlaqələri olmayan
müxtəlif sahələrdədə geniş xidmətləri sahəsi lə fərqlənir, satış aktının zamini
formasında çıxış edir, çox saylı istifadəçilərin audiıoriyasına malik olurlar.
7. Elektron auksionlar. oz funksiyalarına uyğun olaraq ticarət meydançalarına xeyli
oxşardır, aakin buada fəaliyyət, mühüm qayda kimi tez satılmağı lazımlı olan
məhsulların böyük olan tədavullər ilə həyata keçirilir.
8. Inteqralaşmış proqramlar kompleksləi. Kompanıyalara proqram komplekislərinin
biznes tranzakıyanın inteqralaşmış sistemlərinə tətbiq olunmağa, həmdə hazırlanan
proqram əmtəələrindən satıs proseslərinin (e lektron poçlart, vebbrouzer, online
elanları sistemləri.) strukturlarında istifadə olunmağa şərait yaradır.
Elektron-kommersiya sistemınin təşkil olunmağında xeyli variantlarının üstünlüklərini
və qüsurlarında,həmçinin təşkilati xərclərini nəzərdə saxlamaq vacibdir.
İnformasiya-komunikatsiya
texnologıyalarının surətli tərəqqisi e-kommersiya
sisteıində müasir təşkilati-texnolojı modellərınin yaranmağına şərait yaratmışdır.
Ekommersiya sistemlərinin təşkılati-iqtisadi modelərində aşağıdakılar başlıca
funksıonal elementlərinin olmağına fikir verməlidirlər:
1) Cəlbelunma sistemi;
2) Sifarişlər sistemi;
3) Odəniş sistemi;
4) Çatdırmağı sistemi;
5) Məlumat xidməti.
65
Qeyd etmək lazımdırki, şəbəkələnin büuün istifadəciləri arasındakı online qarşılıqlı
əlaqənin təminində başlıca texnıki vasitələr saytlardır. Ekommersiya fəaliyətinin təşkil
olunmağında sayt texnologiyalarının aşağıda göstərilən müsbətlərini vurğulamaq
lazımdır:
böyök alıcı audıtoriyasına satışlarının təmin olunmağı;
verılənlərin hazırlanmağının yuksək sürətilə olmağı;
istənilən növdə məlumatların verilməyi (mətn formasında, qrafık formada, səsilə);
alıcılar və yerləşdiyi saytlar barəsində məlumt toplanmağı;
fərqli avtomatlaşdırılmış sistemlər ilə satışların təminatı ilə sistemlərinin
inteqrasiya olunmağı.
Saytların texnologiyasının köməkliyi ilə şirkətlərın əsas kompleks məsələlərinin - alıcı
potensialının cəlb olunmağı, müştərilərin və əməkdaşların məlumatlandırılmağı,
marketinq tədqiqatlarının aparılmağı, Public Relathion, şirkətlərin daxilində
kommunikatsiya məsələləi, imicinin dəstəklənməyi və tərəqqisi, habelə xeyli başqa
məsələləridə optimal üsullarla həll olunmağı mümkündür. Komersiya saytlarıı
əmtəələrin hərəkəti proseslərini, malların və ya xidmətlərinin satışları proseslərini ir
sıstem kimi birləşdirməyə şərait yaradır, həmçinin sayt kompanıyanın, ofısin
nümayəndəliyinə xidmət göstərə bilər. Bunun üçündə texnologiya şirkətinin başlıca
məqsədlərinin şəbəkələrdə yerinə yetirilməsi ücün çox optimal vasitəsidir. Internet-
magazinlərin bir çoxunun təşkili üçündə saytlar texnoloji cəhətindən ən çox yayılmış
səmərəli formasıdır.
Kommersiyya vebsaytı istənilən kompaniyaların çox ucuz ucuz və böyük olmaq ilə ən
optimal ―müştərilərlə is ofısi‖ olur, yəni , o ―ofıs‖ nəzərı baxımından istənılən qədər
potensıal müştəriləri qəbul edər, bunların şirkəıin xidmətindən istıfadə etmək şəraitini
və butün lazım olan məlumatlar ilə təminatını yerinə yetirər. Təcrübi cəhətdən
pərakendə kommersiyya fəaliyətilə məşğul olan şirkətlərin bütövlükdə fəaliyyəti
sferaları Internet virtual fazasında yerinə yetirilər . Halhazırda ümumilikdə