“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR,
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 19-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE
KONFERENSIYASI
www
.
bestpublishing.
org
180
JUMLALAR ORASIDAGI KELIB CHIQISHLIK VA TENG KUCHULIK
MUNOSABATLARI. ZARUR VA YETARLI SHARTLAR. TEOREMANING
TUZILISHI VA ULARNING TURLARI.
Usmonov Maxsud Tulqin o„g‟li
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Qarshi filiali 3-kurs talabasi
Annotatsiya:
Har qanday mulohaza «demak», «berilgan mulohazadan kelib
chiqadi», «bundan kelib chiqadi» so‗zlari bilan amalga oshiriladi. Masalan, A «x soni 4 ga
karrali» va B «x soni 2 ga karrali». Ular bir-biri bilan quyidagicha bogiangan: 4 ga karrali
ixtiyoriy son 2 ga karrali boiadi yoki sonning 4 ga karrali ekanidan uning 2 ga karrali ekani
kelib chiqadi.
Kalit so‟zlar:
sonning raqamlari yig ‗indisi, teng kuchli mulohazalar, Rombning
diagonallari o ‗zaro perpendicular, uning raqamlari yig‗indisi ham.
Agar har safar A mulohaza rost boiganda B mulohaza ham rost boisa, A mulohazadan
B mulohaza kelib chiqadi, deyiladi.
A dan B kelib chiqadi mulohazasini => belgidan foydalanib, A=> B deb yozish
mumkin. => belgi mulohazalar orasida kelib chiqishlik munosabatini ifodalaydi. A => B
yozuv turlicha o'qiladi: A dan B kelib chiqadi; BA dan kelib chiqadi; agar A bo‗lsa, u holda
B boiadi; A boiadi, demak, B boiadi; har qanday AB hamdir.
1- masala. «x soni 4 ga karrali ekanidan uning 2 ga karrali ekani kelib chiqadi»
mulohazasi uchun kelib chiqishlilik munosabatini ifodalang.
Y e c h i sh . «x soni 4 ga karrali ekanligidan uning 2 ga karrali ekani kelib chiqadi»
mulohazasini bunday yozish ham mumkin: 4 ga bo'linuvchi har qanday son 2 ga ham
bo'linadi; agar son 4 ga bo'linsa, u holda 2 ga ham boiinadi; x soni 4 ga boiinadi. Demak, 2
ga ham boiinadi.
2- masala. A «uchburchak teng yonli» va B «uchburchak- ning asosidagi burchaklari
teng» mulohazalar berilgan. Ularning qanday bogianganligini aniqlang.
Y e c h i sh. Agar uchburchak teng yonli boisa, u holda uning asosidagi burchaklari
teng (ya‘ni LA = LB deb tasdiqlash mum- kin) ekani va, aksincha, agar uchburchakning
asosidagi burchaklar teng boisa, u holda bu uchburchak teng yonli uchburchak (ya'ni, LB =
LA ) boiishi geometriya kursidan maium.
Agar A mulohazadan B mulohaza kelib chiqsa, B mulo- hazadan A mulohaza kelib
chiqsa, u holda A va B mulohazalar teng kuchli mulohazalar deyiladi.
Bu ta'rifga ko‗ra, «uchburchak teng yonli» va «uchburchak- ning bir tomoniga
yopishgan burchaklari teng» mulohazalari teng kuchli mulohazalar boiadi.
«A mulohaza B mulohazaga teng kuchli» mulohazasi «<=>» bclgidan foydalanib, A
<=> B deb yoziladi.
|
