|
![](/i/favi32.png) Konferensiyasi“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR63ed0704130b8 19 respublika ilmiy onlayn 10-TA“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR,
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 19-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE
KONFERENSIYASI
www
.
bestpublishing.
org
184
Agar X to‗plamning turli x va y elementlari uchun x elementning y element bilan R
munosabatda bo'lishidan y elementning x element bilan R munosabatda bo'lmasligi kelib
chiqsa, X to'plamdagi R munosabat antisimmetrik munosabat bo‗ladi.
Agar X to'plamdagi x elementning y element bilan R munosabatda bo'lishi va y
elementning z element bilan R munosabatda bo'lishidan hamda x elementning z element
bilan R munosabatda bo'lishi kelib chiqsa, Yto‗plamdagi R munosabat tranzitiv munosabat
bo'ladi. Bu munosabatlaming tranzitivlik xossasi deyiladi. Tranzitivlik xossasiga ega
bo‗lmagan munosa- batlar ham mavjud. Masalan, agar a kesma b ga va b kesma c ga
pcrpcndikular bo'lsa, u holda a kesma c ga perpendikular bo'lmaydi.
Agar X to'plamda berilgan R munosabat tranzitiv va antisimmetrik bo'lsa, u holda bu
munosabat tartib munosabati deyiladi. X to‗plam, unda berilgan tartib munosabati bilan
birga tartiblangan to'plam deb ataladi. Masalan, X= {2; 8; 12; 32} to‗plamni «kichik»
munosabati yordamida tartiblash mumkin yoki «karrali» munosabati yordamida ham
amalga oshirish mumkin. Shuni yoddan chiqarmaslik kerakki, 8 va 12 sonlar jufti «karra!i»
munosabati bilan bog‗langan emas, chunki 8 soni 12 ga karrali yoki 12 soni 8 ga karrali
deyish mumkin emas.
Tartibi so‗zi matematikada har qadamda uchraydi. Jumladagi so‗zlarning tartibi,
tenglamaning yechimini yozilish tartibi, misolda amallarni bajarish tartibi to‗g‗risida
gapirish mumkin.
Masalan, (17 - 12) • 18 = 90 ni hisoblashda avval ayirish, keyin ko'paytirish amali
bajariladi.
X= {3; 1; 5; 2; 4} to‗plamda «x < y» munosabatning grafigini qu- raylik: ={(!; 2),
(1;3), (1;4), (1; 5), (2; 3), (2; 4), (2; 5), (3; 4), (3; 5), (4; 5)}.
Kollejdagi barcha taiabalar to‗p- lamini bir kursda o'qiydigan tala- balardan iborat
qism to‗plam, kursda o‗qiydigan talabalardan iborat qism to‗plamlarga ajratishi rnumkin.
Agar o‗qish 4 yil bo‗lsa, unda to‗rtta to‗plam hosil bo‗ladi: birinchi kurs talabalari, ikkinchi
kurs talabalari, uchinchi kurs talabalari va to‗rtinchi kurs talabalari. Bu to'plamlarning har
qanday ikkitasi umumiy elementga ega emas, chunki talaba bir vaqtda ham birinchi kurs,
ham ikkinchi kursda o‗qiy olmaydi, lekin bu to‗plamlarning birlashmasi barcha talabalar
to‗plami boladi. Unda Xtalabalar to'plami o‗zaro kesishmaydigan to‗rtta A, B, C, D
talabalar to'plamidan iborat deyiladi.
Shuningdek, X to'plamni boshqa usul bilan o‗zaro kesish- maydigan qism to‗plamlarga
ajratish mumkin, masalan, yoshiga qarab qizlar va bolalar to‗plamiga va hokazo.
Umuman, barcha qism to‗plamlar bo‗sh bo'lmasa, ixtiyoriy ikkitasi kesishmaydi;
barcha qism to‗plamlar birlashmasi berilgan to‗plamni tashkil etsa, berilgan to'plam
ostilariga ajratilgan, deyiladi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|