Korrupsiyaga qarshi samarali kurash chora tadbirlari mamlakat taraqqiyoti omili sifatida

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 11 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
1229 
w
www.oriens.uz
December 
2021
 
yerda fuqarolar davlat xizmatchilari ustidan shikoyat qilishlari va zararni qoplashni 
talab qilishlari mumkin. Shu bilan birga, qonunchilik qat’iylashtirildi, sud 
hokimiyatining mustaqilligi oshirildi (yuqori ish haqi va sudyalarning imtiyozli 
maqomi bilan), bojxona va boshqa davlat xizmatlari xodimlarini to‘liq ishdan 
bo‘shatishni o‘z ichiga olgan, pora berganlik yoki korrupsiyaga qarshi tergovda 
ishtirok etishdan bosh tortganlik uchun iqtisodiy jazo choralari qo‘llanildi. Bu 
iqtisodiyotni tartibga solish, mansabdor shaxslarning ish haqini oshirish va malakali 
boshqaruv kadrlarini tayyorlash bilan birlashtirildi. 
Hozirda Singapur korrupsiyaning yo‘qligi, iqtisodiy erkinlik va rivojlanish 
bo‘yicha dunyoda yetakchi hisoblanadi. 
Yana bir o‘ziga xos korrupsiyaga qarshi samarali kurash yo‘liga ega tajriba 
davlat, Finlandiya bo‘lib, uning korrupsiyaga qarshi strategiyasining o‘ziga xos 
xususiyati korrupsiya to‘g‘risidagi maxsus qonunlarning deyarli yo‘qligi edi. 
Korrupsiya jinoiy huquqbuzarlikning bir qismi sifatida qaralgan va qonunning barcha 
darajalarida, tartibga solish va boshqa nazorat tizimlarida tartibga solingan. 
Finlyandiyaning o‘ziga xos xususiyati amaldorlar tomonidan pora olish uchun 
nisbatan yengil jazo edi - jarimadan to to‘rt yilgacha ozodlikdan mahrum qilish. 
Urushdan keyingi davrda korrupsiya uchun mahkumlar soni keskin kamaydi - 1945-
1954-yillarda 549 kishi pora olganligi uchun sudlangan bo‘lsa, 1980-1989-yillarda 
bunday hukmlar 81 ta, 1990-yillarda esa atigi 38 kishiga chiqarilgan. 1990-yillardan 
boshlab Finlyandiya xalqaro hujjatlardan foydalanishni boshladi – 1997-yildagi 
Korrupsiyaga qarshi Yevropa Ittifoqi konventsiyasi, 1998-yildagi OECDning 
poraxo‘rlik to‘g‘risidagi konventsiyasi, 1999-yildagi Yevropa Kengashining 
korrupsiyaga qarshi jinoiy va fuqarolik huquqi konventsiyalari, 2003-yil 2003-
dekabrda Mexiko shahrida qabul qilingan Korrupsiyaga qarshi BMT konventsiyasi. 
yili ratifikatsiya qilingan.[9] 
Bundan tashqari Shvet tajribasi ham qimmatli bo‘lib, Shvetsiyada korrupsiya 
19-asrning o‘rtalariga qadar gullab-yashnagan. Mamlakatni modernizatsiya qilish 
oqibatlaridan biri merkantilizmni yo‘q qilishga qaratilgan chora-tadbirlar majmui 
bo‘ldi. O‘shandan beri davlat tomonidan tartibga solish firmalarga qaraganda ko‘proq 
uy xo‘jaliklariga ta’sir ko‘rsatdi, taqiqlar va ruxsatnomalar o‘rniga rag‘batlantirishga 
(soliqlar, imtiyozlar va subsidiyalar orqali) asoslangan. Hukumatning ichki 
hujjatlaridan foydalanish imkoniyati ochildi, mustaqil va samarali adliya tizimi 
yaratildi. Shu bilan birga, Shvetsiya parlamenti va hukumati ma’murlar uchun yuqori 
axloqiy me’yorlarni o‘rnatdi va amalga oshirdi. Bir necha yil o‘tgach, halollik 
byurokratiya orasida ijtimoiy normaga aylandi. Yuqori mansabdor shaxslarning 

---