|
Korrupsiyaga qarshi samarali kurash chora tadbirlari mamlakat taraqqiyoti omili sifatida172 Hayitov Jorabek Muhammad ogli 1224-1232Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 1 | ISSUE 11
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
1227
w
www.oriens.uz
December
2021
almashtirdi yoki unga parallel ravishda harakat qildi va shu bilan davlat hokimiyatini
zaiflashtirdi. Korrupsiyaning bunday xatti-harakati qonuniy hokimiyat egalarini unga
qarshi kurashishga undaydi. Korrupsiyaning bunday ekstremal ko‘rinishiga qarshi
kurashish ijtimoiy boshqaruv tizimini barqaror rivojlantirishni shakllantirishning eng
muhim yo‘nalishiga aylanmoqda[7].
Hukumatlar - iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti xalqaro biznes
bitimlarida xorijiy Davlat amaldorlarining poraxo‘rlikka qarshi kurash to‘g‘risidagi
Konvensiyasi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining korrupsiyaga qarshi
Konvensiyasi hamda ularning milliy qonunlari kabi xalqaro shartnomalar orqali
poraxo‘rlikni bartaraf etishda muvaffaqiyatlarga erishdilar. Xalqaro normativ-
huquqiy hujjatlarda poraxo‘rlikning har qanday ko‘rinishi jinoyat hisoblanadi va
shuningdek, poraxo‘rlik uchun jazo keskin hisoblanadi.
Davlat sektorida korrupsiya holatlarining ko‘p uchrashi tartibga solish va sud
tizimlarining ishdan chiqishiga, ular faoliyatining nooqilona yuritilishiga olib keladi.
Mablag‘larning noo‘rin qo‘llanilishidan tashqari, turli ta’sirlar davlat siyosatining
sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, xususiy sektorda iqtisodiy daromadlar va ishlarning
jismoniy shaxslar hamda firmalar uchun samarasiz faoliyat bilan shug‘ullanish,
qobiliyat va kuchning behuda sarflanishi hamda iqtisodiy o‘sishni cheklanishiga olib
keladi.
Turli davrlarda turli mamlakatlar turli yo‘llar bilan korrupsiyaga qarshi kurashib
kelgan, quyida ularning tajribalarini ko‘rib chiqamiz. Hozirda Singapur korrupsiyaga
qarshi samarali kurashi bilan jahonda yetakchi hisoblanadi, Singapurning
korrupsiyaga qarshi strategiyasi o‘zining qat’iyligi va izchilligi bilan ajralib turadi, bu
“korrupsiyani nazorat qilish mantig‘i” ga asoslangan: “korrupsiyani yo‘q qilishga
urinishlar ham rag‘bat, ham imkoniyat yaratadigan sharoitlarni minimallashtirish yoki
yo‘q qilish istagiga asoslanishi kerak”[8].
Ushbu illatni tadqiq qilgan bir qator yirik mutaxassislar quyidagi faktorlarni
korrupsiyani yuzaga keltiruvchi omillar sifatida ko‘rsatadi.
Ikki xil ma’noni anglatuvchi qonunlar — ushbu vaziyat huquqni qo‘llovchi
mansabdor shaxs tomonidan qonunlarni turlicha qo‘llash imkonini yaratadi.
Shuningdek, ayrim mutaxassislar jinoyat, ma’muriy qonunchilikdagi “vilka”
sanksiyalarni ham korrupsiyaga qulay sharoit yaratishi mumkinligi haqida fikr
yuritishgan. Ya’ni, sanksiyaning aniq miqdori yo‘qligi sudyada uni o‘z hohishiga
qarab qo‘llashga sharoit yaratib beradi.
|
|
|