22
F İ L M F İ C T İ O N
Onu tapmaq elə də asan olmadı. Bunu öncədən
də bilirdik. Mexikoda axtarışlarımız ümidsizliklə
sonuclandı. Onu tanıyanlar Alexandronun
Mexikoda tapmağımızın imkansız olduğuna
inandırdılar. Uzun çək-çevirdən sonra nəhayət
ki, rejissorun yerini öyrənə bildik... Və içimizdə
közərməkdə olan ümid qığılcımlarını yenidən
alovlandırıb, rejissorun olma ehtimalı olan ölkəyə,
İspaniyaya gəldik. İnarritunu tapmağımızda
bizə yardımçı, rejissorun sonuncu – “Biutiful”
filminin qəhrəmanı olan aktyor, Xavier Bardem
oldu. Nəhayət ki, rejissorla əlaqə saxlaya bildik.
Azərbaycandan gəldiyimizi eşidəndə ilk sualı
“Azərbaycanın hansı qitədə yerləşməsi” oldu.
Avropa eşidəndə xeyli təəcübləndi. Və bir az
tərəddüd sonrası nəhayət ki, bizimlə görüşməyə
razı oldu. Məkan isə “Kafka” kafesi idi... İspaniya,
İnarritu, Kafka kafesi və azərbaycanlı bizlər...
– Necəsiniz, cənab Alexandro?
– Cənab deməsəniz əla olaram (gülümsədi və
anladıq ki, qarşımızdakı insan bizimlə səmimi
söhbət etmək əhvalındadır)
– Azərbaycandan sizə salam gətirmişik.
– Mənə telefonda azərbaycanlı olduğunuzu
deyəndə, doğrusu, təəcübləndim. Çünki həmin
ana qədər belə bir dövlətin mövcudluğundan
xəbərsiz idim. Coğrafyanı, tarixi yaxşı bilirəm,
amma nədənsə heç bir elmdə ölkəniz haqqında
məlumat qarşıma çıxmayıb. Sizinlə danışdıqdan
sonra, yəni dünən axşam internetdən Azərbaycan
haqda bir az oxudum. Neftiniz, qazınız var və İran,
Türkiyə, Rusiya kimi dövlətlərlə həmsərhədsiniz.
Amma deyəsən nəsə problemlər də var hansısa
dövlət ilə aranızda.
– Doğrudur. Bəs kinomuz, musiqimiz haqda
heç vaxt eşitməmisiniz?
– Siz türk mənşəli dövlətsiniz məlumatıma görə...
– Aha...
– Hə, Türkiyənin əla rejissorları var. Nuri Bilge
Ceylan, Yusuf Güney... Güneyin “Yol” filmi
var, o mənim ən sevimli filmlərimdən biridir.
Azərbaycan rejissorları, filmləri haqda, amma
eşitməmişəm. Bəlkə də gözəl filmləriniz var,
amma məlumatsızam bu barədə.
– Sizə Azərbaycan filmlərindən 1-2 film dvd-si
gətirmişik.
– Əla, çox təşəkkürlər. Mütləq baxacağam. (Ona
“Şərikli çörək” və “Bizim cəbiş müəllim”, “Ölsəm
bağışla” adlı filmlərin ingilis subtitrları ilə olan
disklərini veririk.)
23
F İ L M F İ C T İ O N
– Bir az da sizdən, filmlərinizdən danışaq.
“Ölüm” trilogiyası necə yarandı?
– “Ölüm” trilogiyası yaranmadan öncə bir
qısametraj işləmişdim. 1996-cı ildə. Düzünü
desəm maraqlı, həyəcanverici gəlsə də, rejis-
sorluq bir az da ağır gəlmişdi. Düzdü, televiziya
ilə uzun illər bağlılığım var, amma kino tamam
ayrı sahədir. Sən müəyyən zamana başında
olan, torpaqla dolu olan quyunu qazıb, içinə
səpilmiş qızılları tapıb tamaşaçıya ötürməlisən.
TV şoularda isə məkan anlayışı mövcuddur.
Zaman isə reklama, uzun cümlələrə, hər cür zir
zibilə hesablanıb. Qısametrajla başlamaq ekspe-
rimental xarakterlidir rejissor üçün. Yəni qabın
dərinliyi və ölçüsü ilə tanış olursan. Sizə deyim,
ətrafımızda, elə bu kafedə o qədər rejissor var ki,
ətrafınıza baxın, görün tanıya bilirsiz onları? -Yox.
-Niyə? Çünki, onlar öz qablarının nəinki ölçüsünü,
həcmini, heç qablarının mövcudluğunu belə
anlamayıblar. Anlayıblarsa da, risk etmədən daha
asan, daha rahat, daha əlçatan işlərə yönəliblər.
– Sizcə istənilən insan rejissor ola bilərmi?
– Yox, mən elə demədim. İstənilən insan həyata
bir peşə ilə gəlir. Əgər hər kəs öz qabını tapsa,
ölçüsünü, həcmini bilsə, inanın, dünya dəyişər.
– Bu qədər optimist təsəvvür etmirdik sizi...
– Haha (ucadan gülür)... Jurnalistlərin hər biri
adətən, mənimlə söhbətdə belə deyirlər. Bilirəm
təsviriniz nəyə görə formalaşıb. Filmlərimə görə.
Amma filmlərimdə siz tamaşaçılar pessimizm,
ölüm və s. görürsüz. Əslində filmlərimin hər
birində optimizm var. Mən ölümü son olaraq
təsvir etmirəm. Mənim düşüncəmdə ölüm doğuluş
qədər gözləniləndir.
– Maraqlıdır... Sizin ilk tammetraj filminiz
“Amores Perros” olub. Hər rejissorun imza
filmi olur filmoqrafiyasında. Necə düşünürsüz,
imzanızı atmağa tələsmədiz?
– (Bir qədər düşünür)... Elə deməzdim. “Amores
Perros” la mən, mənə, görə sevginin necə bir hiss
olduğunu göstərdim. Heç kimin fikir vermədiyi
reallıqları, insan talelərini toqquşduraraq. Film
itlərin üstündə cərayan edirdi, eyni zamanda da
film boyu bu bağlılıq undulurdu. Filmin uğurunun
səbəbi yetəri qədər səbrli olmağımızdır. Mənim
imza filmimi kinodan getdiyimi açıqladıqdan sonra
təyin etmək mümkün olacaq. Hələ ki, bu haqda
düşünmürəm...
– “Amores Perros”, “21 grams”, “Babel”dən
sonra “Biutiful”.... Tərzinizdən niyə bezdiz?
– Fərqlilik istədim bir qədər. Amma haqlısız
bezdim... “Biutiful” bütünlükdə Bardemin
çiyinlərində oturdu. O isə əla aktyordur. Nə vaxtsa
mütləq yenə onunla işləmək istəyərdim.
– Bir az da dünya kinosundan danışaq. Hansı
filmlərə baxırsız?
– Düzün desəm, filmə baxmağa vaxtım çox azdır.
Çünki çox xırdaçıyam və bir işə başladımsa, o iş
bitməyincə rahat ola bilmirəm. Rahat olmadan
filmə baxa bilmirəm. Son baxdıqlarımdan Trierin
“Antichrist”ini, Terens Malikinin “Tree of life” filmləri
olub. Hər ikisi əla filmlərdir. Terens Maliki usta
rejissordur. Bu filmə sadəcə film demək olmaz.
Çünki filmdə zaman, məkan anlayışını bu rejis-
sor yox edib.
– Sevdiyiniz, bəhrələndiyiniz rejissorlar
kimlərdi?
– Antonioni, Bergman, Tarkovski, Ozu, Fellini,
Kiarostami, Pazolini, Trier, Maliki, Tarr, Kieslovski,
Almodovar, Carmuşu deyə bilərəm...
– Əla! Sirr deyilsə “Kafka” kafesini nədən
seçdiz?
– Sevdiyim yazardır. Onun “Kənd həkimi” hekayəsi
var. İlk dəfə oxuyanda heç nə anlamamışdım,
amma bir neçə ay sonra təkrar oxudum və
deyərdim, dünyanın ən yaxşı hekayələrindən
biridir. Qəribə həyat yaşamış bir insan olub.
Yazıları qədər sirli, möcüzəvi...
– Sonda oxucularımıza deyəcəyiniz sözünüz
varsa, buyurun...
– Təşəkkür edirəm sənətə olan sevginizə görə.
Jurnal haqda məlumatlandım və bu cür kino
sevgisi olan insanları – sizi və oxucularınızı