Küresel Tehdit, Zoonozlar

VI. ZOONOTİK HASTALIKLAR SEMPOZYUMU

26

vaka saptandı (vektör Ae. Albopictus). Atak hızında yaşla birlikte artış saptandı (80 ya-

şında 8.8). ilk Avrupa kaynaklı bulaş idi. 2010  ve 2014 yıllarında Fransa’da lokal yayılan 

vakalar tespit edildi. 2013 Aralık ayında Karayip Adalarında salgın bildirildi Bu tarihten 

itibaren Kuzey, Güney ve Orta Amerika’da 40’tan fazla bölgede lokal vakalar görüldü. 

2014 yılında Pasifik Adalarında salgın ortaya çıktı. Nisan 2015 itibarı ile Karayip Adala-

rı, Latin Amerika ve ABD’de toplam 1.379.788 üzerinde şüpheli vaka, 191 ölüm rapor 

edildi. ABD’de vakaların çoğu import vaka idi. İlk yerli vaka 2014 yılında Florida’da tespit 

edildi. 2015 yılında Amerika Kıtası’nda 693.489 şüpheli ve 37.480 doğrulanmış vaka  

bildirildi. En fazla vaka Kolombia’da rapor edildi (356.079 şüpheli vaka). 2016 yılında 

Amerika’daki vaka sayılarının azalma trendine girdiği tespit edildi. Bu azalma trendine 

rağmen Arjantin için tehdit devam etmektedir. 

Ayırıcı tanıda, klinik semptomlar, vektör ve coğrafik dağılımı benzer olan Deng ve Zika 

virüs önemlidir. Chikungunya’da şiddetli poliartlarji tipik bir özellik olarak yol gösterici 

olabilir. Kesin tanı serolojik yöntemler ile konur.

Kaynaklar:

1. Monath TP. Yellow Fever. UpTo Date, 2016 

2. Yellow fever. http://www.cdc.gov/yellowfever/  

3. Yellow fever. http://www.who.int/emergencies/yellow-fever/en/ 

4.  Yellow  fever  travel  book.  http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2016/infecti-

ous-diseases-related-to-travel/yellow-fever

5. WHO Yellow Fever Strategic Response Plan, July 2016 

6. Chikungunya. http://www.cdc.gov/chikungunya/ 

7. Wilson ME. Chikungunya Fever, UpTo Date, 2016 

8. ECDC, Annual Epidemiological Report, 2014 

9. Chikungunya. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs327/en/

---

“Küresel Tehdit, Zoonozlar”

27

OTURUM-4: SEYAHAT-GÖç VE ZOOnOTiK HASTALıKLAR

Oturum Başkanları: Prof. Dr. Fatma Sırmatel, Prof. Dr. Arif Altıntaş

TüRKiYE’DE SıTMA VE YüRüTüLEn çALışMALAR

Dr. Seher TOPLUOĞLU

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı, Ankara.

Korunulabilir  ve  tedavi  edilebilir  bir  hastalık  olmasına  rağmen  sıtma  halen  dünyada 

önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verile-

rine göre dünyada halen 3.200 milyon kişi sıtma riski altında yaşamaktadır. DSÖ, 2015 

yılında 214 milyon sıtma vakası olduğunu ve bunların 438.000’nin hastalık nedeniyle 

hayatını kaybettiğini tahmin etmektedir. DSÖ verilerine göre sıtma vakalarının %88’i; 

ölümlerin ise %90’ı Afrika Kıtasında yer alan ülkelerde görülmüştür. 

DSÖ Avrupa Bölgesinde 1975 yılında ülkemiz hariç sıtma bulaşı sona ermiş iken 1980’le-

rin sonu 1990’ların başında Kafkas ve Orta Asya ülkelerinde ve Rusya Federasyonunda 

yeniden görülmeye başlamıştır. 2000 yılında bölgede 32.000 vaka bildirilmiş iken bu 

sayı 2005 yılında 5.000’e düşmüştür. DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin önderliğinde üye dev-

let temsilcilerinin katılımıyla 2005 yılında “Avrupa Bölgesinde Sıtma Kontrolünden Eli-

minasyona Geçiş” başlıklı Taşkent Deklarasyonu hazırlanarak yerli sıtma bulaşı devam 

eden ülkelerin Sağlık Bakanlarının olurlarına sunulmuştur. Deklarasyon ile 2015 yılında 

DSÖ Avrupa Bölgesinde sıtmanın eliminasyonu hedeflenmiştir. 2010 yılında bölgede 

179 sıtma vakası bildirilmiş, 2014 yılında yerli bulaş sadece Tacikistan’da kalmış ve ni-

hayet 2015 yılında DSÖ Avrupa Bölgesinde yer alan ülkemiz dahil hiçbir ülkeden yerli 

sıtma vaka bildirimi olmamıştır. Böylece Taşkent Deklarasyonunda belirlenen DSÖ Av-

rupa Bölgesinde 2015 yılında sıtmanın elimine edilmesi hedefine ulaşılmıştır. Hali ha-

zırda DSÖ Avrupa Bölgesindeki ülkelerde bulaşın yeniden başlamasını önleyici tedbirler 

alınmaktadır. 

Ülkemizde  sıtma  geçmişte  yaygın  görülen  bir  hastalık  iken  yürütülen  başarılı  çalışmalar 

neticesinde 2000 yılında 11.378 olan yerli sıtma vakası 2005 yılında 2.036’ya düşmüştür. 

Ülkemizde sıtmanın elimine edilebilme şartlarının oluştuğu kararına varılarak DSÖ tarafından 

2005 yılında deklare edilen Taşkent Deklarasyonu imzalanarak ülkemizden sıtmanın eliminas-

yonu öngörülmüş ve ülkemizde “Sıtma Eliminasyon Programı” uygulanmaya başlanmıştır.

Halen ülkemizde yurtdışı (emporte) vakalar ile bunlardan kaynaklanan (Hariçten Gelen-

---

VI. ZOONOTİK HASTALIKLAR SEMPOZYUMU

28

den Türeyen) az sayıda vaka tespit edilmektedir. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Stratejik 

Planı  2014-2017  kapsamında  sıtma  bulaşının  yeniden  başlamasını  önlemek,  yurtdışı 

kaynaklı (importe) vakalardan hastalığın ülkemizde yayılmasını önleyici tedbirler almak 

ve eliminasyon hedefine ulaşmak amaçlanmıştır.  

Düzensiz  göçmenler,  küreselleşmenin  etkisiyle  sıtma  endemik  ülkeleri  ziyaret  eden-

lerde ve bu bölgelerden ülkemize gelenlerde tespit edilen yurtdışı kaynaklı vaka sayı-

sındaki artış, ülkemizin sıtmanın yayılabileceği subtropikal bölgede yer alması ve iklim 

değişikliği  nedeniyle  ortalama  hava  sıcaklıklarında  gözlenen  artışlar  nedeniyle  risk 

halen  devam  ettiğinden  sıtma  hizmetlerinin  yürütülmesine  kesintisiz  olarak  devam 

edilmektedir. “Sıtma Hastalığı İle Mücadele Hizmetlerinin Yürütülmesi” Genelgesi ile 

sürveyans ve önleme çalışmaları, tanı ve laboratuvar hizmetleri, tedavi ve vaka yöneti-

mi, vektör kontrol çalışmalarının esasları ile yapılacak çalışmalar belirlenmiştir. 

Kaynaklar

1.  WHO Global Malaria Programme. World Malaria Report 2015. WHO Press, Wor-

ld Health Organization, Geneva, Switzerland, 2015.  

2.  Progress Reports. Regional Committee for Europe 66th Session, Copenhagen, 

Denmark, 12–15 September 2016. P: 23-31

  (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0020/316451/66wd18e_

ProgressReports_160603.pdf?ua=1)

3.  World Health Organization. The Tashkent Declaration: the move from malaria 

control to elimination in the WHO European Region. WHO Regional Office for 

Europe, Copenhagen, Denmark, 2005.

4.  T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Stratejik Planı 2014-2017.

5.  Global Malaria Programme. Eliminating Malaria. WHO Press, World Health Or-

ganization, Geneva, Switzerland, 2016. 

6.  T.C. Sağlık Bakanlığı. Sıtma Hastalığı İle Mücadele Hizmetlerinin Yürütülmesi Ge-

nelgesi, 2016.

---