L. Z. ƏHMƏdova uşaq yaşlarinin nefrologiyasi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
143 uretranın xarici səthi mexaniki təsirə məzur qalır ki, bu da uropatogen mikrobların keçməsinə şərait yaradır. İnfeksiyalaşmanın hematogen yolla yoluxması nadir hallarda olur və ən çox sepsis və apostematoz nefrit zamanı mümkün olur. Limfogen yolla infeksiyalaşma məsələsi mübahisəlidir. Mikroorganizmlərin limfogen miqrasiyası barədə bir hipoteza vardır ki, burada mikroorqanizmlərin bağırsaqdan mezenteral limfa düyünlərinə, oradan da qan damarlarına translokasiyası güman olunur. Sistit. Xitam olunmanın SYİ-nın inkişafına təsiri. Bəzi ölkələrdə adət olaraq oğlan uşaqlarının xitam edilməsi onlarda sidik sistemi infeksiyalarının rastgəlmə tezliyini xeyli azaltmışdır. Bu da xitam zamanı uropatogen mikroorqanizmlərin rezervuarı olan prepusial kisənin kəsilməsi ilə əlaqədardır. Sidik kisəsində infeksiyanın inkişafı, uropatogen bakteriyanın sidik kisəsinə düşməsi hər zaman iltihabi proseslə müşayiət olunmur. Sidik yaxşı qidalı mühit olmasına baxmayaraq, sağlam uşaqlarda uretranın distal hissəsi istisna olmaqla sidik sistemi sterildir. Sidik ifrazınının mikrobları mexaniki yolla yumasından başqa, sidik kis əsinin selikli qişasının tamlığını qoruyan bir sıra faktorlar vardır. Keçid epitelinin hüceyrə qatı mukopolisaxarid (hidrofil qlikozaminqlikan) səthi ilə örtülüdür. Mukopolisaxarid qatı bakteriyaların uroepiteli ilə əlaqəsinə mane olur və onların adgeziyasını çətinləşdirir. Ekzogen mexaniki və kimyəvi təsirlər mukopolisaxarid qatını dağıda bilər. Lakin, eyni zamanda bu qat sutka ərzində bərpa olunur və öz xüsusiyyətlərini saxlayır. Normada sidik kisəsində bakteriyalar 15 dəqiqə ərzində məhv olur. Qalıq sidiyin miqdarı artdıqca, sidik kisəsinin yerli müdafiəsi kəskin azalır. Məlumdur ki, sidik kisəsinin tez-tez boşalması zamanı orada bakteriyaların konsentrasiyası bir neçə dəfə azalır ki, bundan da SSİ-nın profilaktikasında istifadə olunur. Yalnız 4-5 yaşa kimi uşaqlarda fizioloji sidik kisəsinin tam 144 boşalması müşahidə olunur. Bu hal adətən, xroniki qəbizlikdə müşahidə də olunur. Sidiyin antimikrob xüsusiyyəti onun yüksək osmolyarlığı, aşağı PH, sidik turşusu və üzvi turşuların yüksək miqdarı ilə əlaqədardır. Bu xüsusiyyətlər südəmər uşaqlarda aşağı olduğuna görə, onların SSİ-na qarşı həssaslığı da xeyli artır. Normal sidikdə olan uromukoidlər və oliqosaxaridlər bağırsaq çöplərinin mannozaya həssas ştammlarının uroepiteliyə adheziyasına mane olur. İnkişaf anomaliyalarında mikroorqanizmlər birbaşa sidik kisəsinə düşə bilər (kisə uşaqlıq boynu, kisə bağırsaq svişlərində). İnfeksiyanın böyrək parenximasında inkişafı. Normada bakteriyaların sidik axarlarına və oradan da ləyənə keçməsinə sidik axarlarının aşağı istiqamətli peristaltikası və sfinkterlər mane olur. Bu faktorların pozulması və ya istənilən başqa sidik axarlarının dilatasiyasına səbəb olan normal urodinamika pozğunluqları mikroorqanizmlərin qayıdan transportunu asanlaşdırır. Böyrək parenximasında infeksiyanın inkişafı eyni zamanda O və K antigenlərə və R-fimbriy E.Coli ya qarşı antibakterial antitellərin sintezi ilə müşayət olunur. Qan zərdəbənda antitellərin konsentrasiyası böyrək parenximasında iltihab və büzüşmə ocaqlarının əmələ gəlməsi ilə birbaşa əlaqəlidir. Antitel sintezi ilə yanaşı faqositoz da aktivləşir. Damardaxili qranulositlərin aqreqasiyası və ödemin nəticəsi olaraq gələcək skleroz sahəsinin əsasını qoyan işemiya əmələ gəlir. IgG və IgA-nın konsentrasiyasının artması komplbmentin əmələ gəlməsini stimulə edir ki, bu da öz növbəsində iltihab mediatorların aktivliyini artırır. Lokal iltihablaşma infeksiyanın ocaqdan kənara yayılmasına və inkişafına mane olur. Böyrək kanalcıqların mənfəzində iltihabın təsiri altında O 2 radikallarının əmələ gəlir. Həmin radikallar isə nəinki bakteriyalara, eləcə də tubulyar hüceyrələrə toksik təsir göstərir. 145 Böyrək məməcikləri və beyin qatı mikrob iltihabi prosesə daha çox cəlb olunur. Bu da qabıq qatla müqayisədə burada aşağı intensivlikli qan axını, aşağı PH, yüksək osmolyarlıq və daha yüksək osmolyarlıg və daha yüksək azot konsentrasiyası ilə izah olunur. Sadalanan faktorlar leykositlərin hemotaksisi zəiflədir və bakteriyaların inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Məlumdur ki, tam formalaşmış immun reaksiyaya malik olmayan yenidoğulmuşlarlda böyrək parenximasında gələn infeksion proses septik gedişli generalizasiyaya meyllidir. Belə yaş qrupunda, böyrəkdə qan axınının aşağı olması böyrək büzüşməsinin inkişafına meyllilik yaradır. Uşaqlarda SYİ-ı çoxlu risk faktorları olan xəstəliklər qrupuna aiddir. Endogen risk faktorları arasında ilk 2 il ərzində uşaqlarda aparıcı faktor sidik yollarının inkişaf anomaliyasıdır, əsasən də sidik kisəsi-sidik axarı və pielorenal reflüksu. Yaş artdıqca ekzogen ətraf mühitin ekoloji pozğunluğu, rasional olmayan qidalanma, ailədə və uşağın əhatəsində olan xronik infeksiyalar, stress vəziyyətlər kimi risk faktorlarının rolu da artır. Uşaqlarda SYİ-nin endogen risk faktorları: 1. III (B), IV (AB) qan qrupu 2. HLA-antigen B 13 , A 2 -A 10 , A II -A 19 , B 13 -B 15 , A 2 -B 16 , A 9 -B 13. 3. erkən yaş 4. sidik yollarının inkişaf anomaliyaları 5. urogenetal sahənin inkişaf anomaliyası (kisə uşaqlıq yolu və kisə bağırsaq svişləri) urogenetal sinus 6. yüklənmiş irsiyyət (ailədə və ya qohumlarda inkişaf anomaliyaları, mübadilə nefropatiyası və böyrək daşı xəstəliyi olan uşaqların olması) 7. yarımçıqdoğulma 8. MSS-nin perinatal zədələnməsi nəticəsində sidik kisəsinin neyrogen disfunksiyalası 9. bətndaxili infeksiyalar 10. konstitusiya anomaliyaları Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|