LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
Duvaq duvaq bax rübənd duvaqlı bax rübəndli duyğu bax hiss duyğusuz bax hissiz 1. DUYMAQ, BİLMƏK, HİSS ETMƏK 2. duymaq bax sezmək I DUZ [Firəngiz:] Onu qandırarsan ki, burada camaata un lazımdır; duz lazımdır (B.Bayramov); NƏMƏK (kl.əd.. arx.) Bağ rımla, gözüm yazi evində; Çox oldu gözün, nəmək yedi, nan (Xotayi). II duz bax düşənbə duzaq bax tələ 1 duzəx bax cəhənnəm DUZQABI Ağappaq təmiz süfrə, duzla dolu duzqabı... Balaca samovar stolun üs tündə dızıldayırdı (İ.Məlikzadə); NƏMƏK-
Həyat süfrəsində smdı nəməkdan (Şəhriyar). 1. DUZLU (duzu çox olan) Hind okeanı da duzludur (R.Rza); ŞOR Bulağın suyu şor idi (Çəmənzəminli). 2. duzlu bax xoşagələn DUZSUZ Dəyirman ocağının daşına yapı lan fətir duzsuz yoğrulduğundan şirin olardı (ö.Vəliyev); ŞİT Duz alırlar; Şit bişməsin çörək (R.Rza). dübarə bax təzədən düçar bax mübtəla 1 düdəmə bax məloz 2 düdük bax tütək düdükçalan bax tütokçi düdükçü bax tütəkçi düha bax 1. dahilik; 2. dahi DÜKAN (mal, əmtəə satmaq iiçün inzibati bina) Nə etməli ki, [Aslanın] var-yoxunu topa tutdular, dükanları, evini Qızıl ordu qərar gahına çevirdilər... (M.Hüseyn); MAĞAZA [Sarıköynək:] Mağazada men özümü saxlaya bilməyib qəhqəhə ilə güldüm (İ.Əfendiyev);
kəm çəkmişdi, dükançıda sağ yer qoyma mışdı (O.Qasımov); BAQQAL Baqqal çəki daşının içini oydu, oydu; Alıcını çəkidə 108
müdam aldatmaq üçün (B.Vahabzadə); DÜKANDAR (köhn.) [Səfa:] Məmməd dayı da belə tədbir gördü: divar qəzetinin acığına onu çayxanadan çıxartdırıb dükarıdar qoydu (Ə.Qasımov); MAĞAZAÇI. dükandar bax dükançı dülgər bax xarrat dülgərxana bax xarratxana dülgərlik bax xarratlıq dümağ bax ağappaq DÜMBƏK (mus.) [Əbdülhəsən bəy:] ..burada kamança, dəf, tar, diimbək və ney səsləri ucalırdı (M.S.Ordubadi); DUMBUL
nardı (H.Sarabski). dümləmək bax içmək dümük bax məşğuliyyət dün bax dünən DÜNƏN Bir başqası xəbər gətirdi ki, dü nən gecə filan igidi ağaca bağlayıb, sonra da xəncərlə xingal kimi doğrayıblar (Ə.Cəfər- zadə); DÜN (kl.əd.) Dün bu yerdə zəlzələ lər, qiyamətlər qopardı (M.Müşfıq). DÜNYA Dünya dedikləri döyüş mey danı; Dənizlər qədərdir insanın qanı... (S. Vurğun); AÇUN (qəd.) Yenə ölgün sü kuta batdı açun (C.Cabbarlı); ALƏM İllər, qərinələr keçirsə aləm; Yadımda şaxlaram hər zaman səni (S.Vurğun); CAHAN Ca handa hər könül yüksəliş arar; Varlığın nə ilki, nə axırı var (S. Vurğun); ÇƏRXİ-DÖV- RAN Ürəyində ağrı, gözündə həsrət; O lənət yağdırdı çərxi-dövrana (B.Vahabzadə); ÇƏRXİ-FƏLƏK (köhn.) Bu çərxi-fələk tər sinə dövran edir indi.. (M.Ə.Sabir); DƏHR (kl.əd.) Dərk edə bilməzdim dəhri, varlığı; Heyran olmasaydım gözəlliyinə (B.Vahab zadə); ƏRZ (məc.) Ərzin iqbalın bizik düşü nən (M.Rahim); KAİNAT Bütün kainat qar altında bitmiş kimi idi (Mir Cəlal); KÜR-
qərəzi; Bir yumruq yapsaydı kürreyi-ərzi.. (M.Müşfıq); YER KÜRƏSİ Əngin bir boş luq içərisində sakin kimi görünən yer kürəsi qaranlıqlar içində dalğın-dalğın yuvarlanırdı
Dünyabaxışı (A.Şaiq); YER ÜZÜ ..sənin ismü rəsmini baqi və yer üzündə məşhur olmağına cidd- cəhd edərdi (C.Məmmodquluzadə). dünyabaxışı bax dünyagörüşü dünyagir bax tamahkar dünyagirlik bax tamahkarlıq DÜNYAGÖRÜŞÜ Gənc Cabbarlının düııyagörüşündəki məhdudluğu.. Kapita lizmlə apardığı mübarizədən kənarda qal ması ilə izah etmək olar (M.Arif); DÜNYA-
lara, müxtəlif dövrlərə aiddir, müxtəlif diin- yabaxışına və dünyaduyumuna malik olan müəlliflərin qələm məhsuludur (Anar), dürək bax mələz 2 dürlü bax 1. növ 1; 2 cürbəcür dürr bax inci dürtmək bax soxmaq DÜRTÜLMƏK [Sultan Aloya:] Haralı- san? - dedi, belə də qaban kimi içəriyə dürtülürsən (S.Rəhimov); SOXULMAQ Hər məclisi-alidə soxulma tez arayə; Sən dur ayaq üstə, demə söz ümarəye (M.Ə.Sa bir); TƏPİLMƏK Zəng bir də səsləndi. Katibə tələsik içəri təpildi (Ə.Qasımov).
2. düstur bax üsul DÜŞƏNBƏ (həftənin 1-ci günü) [Vəli:] Çatdığımız düşənbə günü kənddə böyük yan ğın oldu (A.Şaiq); BAZAR ERTƏSİ [Cöv dət:] Əgər barının hörülməsi qurtarmasa, onda bazar ertəsi səhər avtobusla gedəcə yəm... (H.Abbaszadə); DUZ GÜNÜ (dan.) İki gün sonra duz günüdür (Ə.Haqverdiyev).
dılar, partizan dəstələrinə qaçmasınlar deyə faşistləri nəzarət altında hara isə apardılar
dən savay bizimkilərdən beş-altı nəfər Düşüncə vardı... (H.Abbaszadə); ORDUGAH [Jirikov Qadunova:] Əmr ver, ordugahdan keçməyə kimsəni buraxmasınlar (A.Şaiq). 2. DÜŞƏRGƏ, LAGER (vay zamanı məktəblilərin istirahət yeri) 3. DÜŞƏRGƏ (müvəqqəti yaşayış veri, yurd, mənzil) Təpənin başında isə təkəm seyrək qaraçı köçü və ya çoban düşərgələri görünürdü (Mir Cəlal); MƏNZİLGAH
sahildir (Füzuli); DÜŞƏRGAH. düşkünləşmək bax arıqlamaq düşmək bax 1. yıxılmaq 1; 2. enmək L DÜŞMƏN (birinə qarşı düşmənçilik bəsləyən, birinə pislik etmək istəyən) [İzzət:] Düşmən nə qədər aciz olsa da; Məğrur olub, kiçik sanma dünyada (H.Cavid); ƏDU(W) (kl.əd.) Əgər bütün bəşəriyyət əduvvi-camm ola; Ürək süqut etməz aldığı mətanətdən (C.Cabbarlı); QAC (məh.) Ölkəndə insanlar bir-birinə qac; Analar bir qann çörəyə möh tac (S.Rüstəm); QANLI (qan düşməni) [Hatomxan:] Biz qohum deyilik, qanlıyıq (S.Rəhimov); QANLIQAÇAQ (qan düş
ollam (M.F.Axundzadə); QANLIBIÇAQ (daıı.) Qaplan Balaca ilə qanlıbıçaq idi (H.Abbaszadə); QƏNİM [Nardaranlılar Rzaquluya:] ..Çopur Abdulla, Pələng Rza- qulu qəııimindi (H.Abbaszadə); MÜDDƏİ (kl.əd.) [Əvvəlinci:] Bu hökmranların hamısı bir-birilə miiddəidir (Ə.Haqverdiyev). 2. DÜŞMƏN (müharibədə əks cəbhədə vuruşan adam, dövlət və s.) Düşmən bütün cəbhə boyu ricət edirdi (M.Hüseyn); ƏLEYHDAR, MÜDDƏİ Gər sənə əfqa nimi bihudə dersə miiddəi (Füzuli); YAĞI Sərxoş ordusuyla qudurmuş yağı'. Vermərik düşmənə, biz bu torpağı (Ə.Cəmil). 3. düşmən bax müxalif
lar yeni; Dəyişmiş dünyanın söhbəti, sazı (S.Vurğun); DƏRRAKƏ [Vaqif:] Bu dərra
109
Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|