LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
Döşəmək döşəmək bax 1. sərmək 1; 2. vurmaq 1 döşənmək bax 1. sərilmək 1; 2. uzanmaq 1 döşlük bax önlük 1. DÖŞÜDOLU, DÖŞÜODLU (ürəyi sözlə dolu olan); ÜRƏYİDOLU 2. döşüdolu bax igid 1. DÖVLƏT [Xeyronse:] Qazandığım əmək haqqının müqabilində dövlət mənə yardım verəcəkdir (Ə.İldırımoğlu); HÖKU
rinə qan axıdıb, başlar, təpələr, cəsədlərdən ibarət dağlar ucaldıb hökumət ələ keçinniş, nə üçün? (A.Şaiq); SƏLTƏNƏT (köhn.) Bəli, atanın, atan kinlilərin əlinə qılınc verən Nikolay siyasəti, çax səltənətidir... (A.Şaiq); ÖLKƏ Vətən daşı olmayandan; olmaz ölkə vətəndaşı... (B.Vahabzadə); HAKİMİYYƏT. 2. dövlət bax var I
inkar edilmədiyi dövrdə olduğu qədər vacib və qüvvətli deyil (Anar); DƏHR (kl.əd.) Gör bu lətifeyi ki, bən fifo/zn'-zəmane sığmazam (Nəsimi); DÖVRAN, ZƏMANƏ, ƏYYAM [Vəliş:] Anacan, nə eləyəsən ki, zəmanə xarablaşıb, dövran tərsinə dönüb. Əyyam dəyişib... (Ə.Vəliyev); ƏSR [Heydər boy:] Pərvərdigara, bu necə əsrdir, bu necə zə
nə gözəl dəmləri varmış (S.Rüstem); GÜN [Heydər bəy:] Ah, keçən günlər, keçən dövr lər (M.F.Axundzadə); VAXT Vaxt dəyirman; Ömür dən... Bir doyumluq möhlət umdum ömürdən (B.Vahabzadə). dövran bax dövr; çağ 1 dövrə bax ətraf 1 döycə bax çalaq döyənək bax qabar 1. DÖYMƏK ..Havaxt deyindi, ərim ilə basıb döydük (Çəmənzəminli); BUDAMAQ (məc.) [Vidadi Vaqifə:] Əgər səni bu məz həbdə görərlər; Yerbəyer budayıb əzər, ağ larsan (M.P.Vaqif); ƏZİŞDİRMƏK (dan.,
106
Döyüşmək əzişdirərlər, ləngidi... (H.Abbaszade); GO- PAMAQ [Məmmədli:] Bacıoğlu! ..O qədər goparam cəmdəyinə, şişib dama dönərsən (N.Vəzirov); İSLATMAQ (məc., dan.) Şair şeyxlər duyuq düşüb haman maralı lazımınca
tin nəticəsi o olardı ki, Yusif Qaraca qızı daha da artıq kötəklərdi (S.S.Axundov); ŞAP-
cavan arvadının saçından yapışıb, çomaq ilə şapparlayır (Çəmənzəminli). 2. DÖYMƏK (qapını və s.) Fikrət divanda uzanmışdı ki, qapını döydülər (H.Abbaszade); DƏQQÜLBAB ETMƏK Bir az vaxtdan sonra eşitdi ki, qapını dəqqülbab edirlər... (Ə.Haqverdiyev);
Molla Qafar., qapıya yaxınlaşıb taqqıldatdı (S.Rəhimov); VURMAQ Hələ şam yeməyi hazır olmadan, iki qız bir do anası qapını vurub içəri girdilər (M.S.Ordubadi). DÖYÜNMƏK (ürək və s. haqqında) Ancaq ürəkləri adi qaydası ile döyünürdü (S.Rəhimov); ATDANMAQ [Hacı Murad:] Daha təşvişdən qurtardım. Gör ürəyim necə atdanır (S.S.Axundov); ÇIRPMAQ Xasay qaçmışdı. Onun uşaq qəlbi sürətlə çırpırdı (A.Şaiq); ÇIRPINMAQ Vəzirovun ürəyi hə yəcan və qəzəblə çırpındı (M.İbrahimov); ƏSMƏK Leyla, Zeynalı çağıranda oğlan ye rindən dik qalxdı, ürəyi əsdi (B.Bayramov). döyüş bax müharibə DÖYÜŞÇÜ Dəstənin döyüşçüləri səhər tezdən, bizimkilər hücuma başlayanda, göz lənilmədən almanlar üzərinə atılmalı, meşə dən keçib düşmənin atəş nöqtələrini susdur malı idi (M.Hüseyn); CƏNGAVƏR Gird- man cəngavərləri böyük meydanda dəniz kimi dalğalanıb təlatümə gəldilər (M.Hüseyn);
və əhalisinin müharib olması Atabəy höku mətinin möhkəm edilməsi üçün əsas bir va sitə ola bilər (M.S.Ordubadi), döyüşkən bax mübariz döyüşmək bax 1. vuruşmaq 1; 2. dalaş maq
Dözmək DÖZMƏK [Azər baba:] Artıq dözməyi- rəm, evimizə gəl; övlad həsrətinə tablamaz ürək (S.Vurğun); DAVAM GƏTİRMƏK İstiyə-soyuğa gətirib davam; O köhlən atları çapdınız müdam (S.Rüstəm); DAYANMAQ [Hacı:] Nə gunə, əziyyətə dayandıq (C.Cab barlı); QATLAŞMAQ Qatlaşıb dünyanın hor möhnətinə; Yeddi lay divarlı oğul bö yütdü (B.Vahabzadə); SƏBR ETMƏK (ELƏMƏK) Get yuxuya, durma, a qardaş, holo! Qovzama başın, çocuğum, səbr elə! (M.Ə.Sabir); TAB GƏTİRMƏK Əzizinəm din barı; Danış barı, din barı; İgidə tab gətir məz; Yağı tikən min barı (Bayatı); TABLA MAQ Övlad həsrətinə tablamaz ürək (S.Vurğun); TABLAŞMAQ [Bayram:] ..bu dərdə necə tablaşım (M.F.Axundzadə);
dim; Toxta, dayan bir an (II.Billuri); ZƏH MƏTƏ (ƏZABA) QATLAŞMAQ Vallah, belə bilsəydim ki, axırı belə olacaq, heç vaxt bu zəhmətə qatlaşmazdım (C.Məmmədqulu- zade).
dözüm bax səbir I, dəyanət dözümlü bax səbirli, dəyanətli dözümsüz bax səbirsiz DRAM (teatr əsəri; ədəbiyyatın növlərin dən biri) O [S.Vurğun], ilk dramını yazanda da hər kəsdən əvvəl C.Cabbarlı ənənələrinə əsaslanmışdı (M.Arif); PYES Pyes zadəgan ailəsinə mənsub bir əyyaşın əhvali-ruhiyyə sini kəskin boyalarla təsvir edirdi (A.Şaiq);
Fətəlinin “Mərdi-Xəsis Hacı Qara” adlı təmsili oynanılırdı (C.Məmmədquluzadə); TƏMSİLAT (köhn.) Timsal üçün Axundo vun beş komediyası hesab olunan “Sərgü- zeşti-mərdi-xesis” adlı təmsilatı ilə ki, başqa ibarə ilə “Hacı Qara” adlanır... (F.Köçərli). DRAMATURQ (dram əsəri yazan) Dra maturq S.Vurğun sələfləri içərisində C.Cab- barlı görkəmli yer tutur (M.Arif); DRAM-
verdiyev] və M.Fetəliye peyrəvilik edən şair dramnəvislərin vücuda gətirdikləri əsərlər barəsində “Azərbaycan türklərinin ədəbiy- Dustaqxana yatı” adlı məcmuəsində müfəssəl məlumat verilir (F.Köçərli).
dan yoruldum (C.Məmmədquluzadə); PİTİK [Kəndli:] Son Allah, buna bir duadan, pitik-
zadə); DUAGU [Vaqif:] Ömrünüzə duagu olar (Çəmənzəminli),
istəyirsən? Versənə çən, duman, sis deyə cəksən (M.Rahim).
(M.Hüseyn); BİNOKL [Əsgərlərdən biri:] Mayor bayaqdan binoklla sizə baxırdı (X.Hasilova). 1. DURĞUZMAQ, AYAĞA QALDIR MAQ, YERİNDƏN QALDIRMAQ 2. durğuzmaq bax oyatmaq L DURMAQ, AYAĞA QALXMAQ, YERİNDƏN QALXMAQ 2. durmaq bax ayılmaq 1 3. durmaq bax dayanmaq 1 DURUXMAQ, ÇAŞMAQ (bax), DÜ ŞÜNMƏK, FİKRƏ GETMƏK, SÖZ AXTARMAQ 1. DURUŞ, DURMA, DURMA TƏRZİ 2. duruş bax dayanacaq 1. DUSTAQ [Serjant:] Əşi, dustaq apardı ğım yerdə durub yolun ortasında sənə izahat verməyəcəyəm ki... (İ.Əfəndiyev); MƏH
oğlum (M.S.Ordubadi); ƏSİR Xaqan qapı çıya işarə verdi: - Əsiri gətirin (Anar);
öldürülmüşdü (M.S.Ordubadi). 2. dustaq bax həbsxana dustaqxana bax həbsxana 107 Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|