M e h r ib a n Ə k b ə ro V a TƏSVİRİ SƏNƏt və onun təDRİSİ metodikasi (Dərslik)

III 
QRUP
KVADRAT VƏ DÜZBUCAQ FORMALI ƏŞYALAR 
MƏŞĞƏLƏLƏRİN İCMALI
1.  Oyun çalışma «Kvadratları  və düzbucaqları  avır».
2.  Aplikasiya.  «Biletlər».
3.  Aplikasiya.  «Oyuncaqların şəfrini naxışlayaq».
4.  Didaktik oyun «Xalçanm naxışlarını tamamla».
5.  Aplikasiya.  «Goliııciklər üçün xalça».
6.  Dekorativ rəsm. «Gəlinciyin süfrəsi».
7.  Dekorativ rəsm. «Naxışlanmış parçalar».
8.  Rəsm.  «Dəsmallar və yaylıqlar ipdən asılmışlar».
9.  Rəsm.  «Qutuya kubik və kərpicləri verləşdirək».
10.  Rəsm.  «Qatar».
11.  Rəsm.  «Gəliııcik üçün ev».
12.  Aplikasiya.  «Kvadrat naxışlarla papağı bəzəyək».
13.  Didaktik oyun.  «Eyni hansıdır, müxtəlif haıısı?»
14.  Aplikasiya.  «Gözəl darvaza».
15.  Aplikasiya.  «Tikintini özün fikirləş və qur».
Qrupa daxildir:
4 
rəsm  üzrə  məşğələ,  2  dekorativ  rəsm  üzrə  məşğələ,  6 
Applikasiya üzrə məşğələ,
2 
didaktik oyun.  1  oyun çalışma.
164

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
MƏŞĞƏLƏ  1
Ovuıı çalışma «Kvadratları və düzbucaqları seç».
Məqsəd:  Uşaqları  kvadrat  və  düzbucaqları  əlamətlərinə 
görə  fərqləndirməyi,  l'omıaya  görə fiqurları  qruplaşdırmaq,  rəng 
və böyüklüyünə görə seçmək;  kvadrat və düzbucaqlı  formasında 
tanış əşyaları (pəncərə, qapı) anlamaq.
Vəsait.  Oyun personajı -  ayı və içərisində 2 böyük fiqur olan
Tərbiyəçi deyir ki. avı balası  uşaqlara qonaq gəlib və konveıt- 
do nə isə gətirib. Tərbiyəçi: «Avıcım. sənin konvcrtində nə var?»
Ayı  balası  (tərbiyəçi):  «Mənim  konvertimdə  2  fiqur  var. 
Mən  istəyirəm onların necə  adlandığını  öyrənəm.  Görən uşaqlar 
bunu bilərlərıııi?»
Tərbiyəçi  konvertdən  kvadratı  çıxararaq  onun  tərəflərinin 
üzərində  barmağını  gəzdirərək  uclarında  dayanıb  soruşur: 
«OHındəki fiqurun adı ııodir?
Uşaqlar fiqurun adının kvadrat olduğunu söyləyirlər.
Tərbiyəçi oyuncaq ayıdan digər fiqurun necə olduğunu so­
ruşur.
Oyuncaq avı (tərbiyəçi):  « 0  bir az. kvadrata oxşayır.  Onun 
da uclan vardır, lakin bu kvadrat devil».
konvert:  kvadrat  və  düzbucaqlı; 
ev  və  avtobusun  kontür  üzrə 
təsviri (hər uşaq üçün avnca).
Uşaqlarda  müxtəlif  raııg 
və böyüklükdə  olan  (hər uşağa 
7  və  8)  kvadrat  və  düzbucaq 
nabonı  və  eyni  rəngli  düzbu­
caq  və  kvadrat  nabonı  (pəncə­
rə və qapılar üçün  2.5x2.5sm 
və 2.5x5sm və ya 2.5x4.5sm).
Məşğələnin  gedişi:
165

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
Tərbiyəçi konvertin  içindən  düzbucaqlını  çıxararaq  barmaq- 
larını  onun  kəııaruıa  gəzdirərək  deyir:  «Bu  fiqurun  tərəfləri  müx­
təlifdir: ikisi uzun, ikisi isə qısadır, demək bunun adı nədir?».
Uşaqlar fiqurun adının düzbucaqlı  olduğunu deyirlər.
Oyuncaq  ayı  (tərbiyəçi):  «Uşaqlar  fiqurları  düzgün  seçir­
lər.  Man  istərdim  görüm,  onlar  siııidaki  çoxlu  fiqurun  içindən 
kvadrat  və düzbucaqları  seçə biləcəklərini,  çünki  onlar  müxtəlif 
rəngdə və ölçüdədirlər».
Tərbiyəçi  deyir:  «Uşaqlar,  siz  əvvəlcə  müxtəlif  ölçülü  və 
rəngli  kvadratları  seçib  sol  tərəfə  yığın,  daha  sonra  isə  müxtəlif 
rəngdə və böyüklükdə olan diizbucaqlılan seçib sağ tərəfə vığın».
Növbəti tapşırıq:
- ən böyük kvadratı  göstərin;
- on kiçik kvadratı  göstərin;
-  bir əlinizdə  ən  böyük düzbücaqlını.  digərinə  isə  on kiçik 
düzbucaqlını alın;
- tərəfləri bərabər olan fiquru göstərin;
- iki tərəfi uzun, iki tərəfi qısa olan fiquru göstərin;
Tərbiyəçi  uşaqlarla  birlikdə  işin  yerinə  yetirilmə  keyfiy­
yətini  qiymətləndirir.  Təklif edir  ki,  bütün  fiqurları  siniyə  yığıb 
özlərindən  kənara çəksinlər və ayıya müraciətlə:  «Ayıcım.  sənin 
zərfində yenə nəsə var? Varsa bizə göstər!»
Oyuncaq ayı (tərbiyəçi):  zərfin içindən cizgi  ilə (konturla) 
çəkilmiş  ev və avtobus  təsvirini çıxararaq uşaqlara göstərir.
Tərbiyəçi:  «Uşaqlar.  diqqətlə  baxın, 
əlimdəki  təsvirlər 
nəyə  oxşayır?  Düzdür biri  evə,  dicəri  isə  avtobusa  oxşayır.  Bəs 
kim  deyər  evin  nəyi  çatmır?  (pəncərələri)  Bəs  avtobusun  nəyi 
çatmır? (pəncərə və qapıları).»
Oyuncaq ayı (tərbiyəçi): «gəlin uşaqlara fiqurları verərək, han­
sının pəncərəyə, hansının isə qapıya oxşadığını özləri seçsinlər.»
Tərbiyəçi  uşaqlara  eyni  rəngli  fiqurlar  (2  uşağa  7-8 
kvadrat  və  2-3  düzbucaqlı)  və  hər  uşağa  bir  ev  və  bir  avtobus 
təsviri paylayır.  Ardınca bəmin fiqurları  ev və avtobusun üzərinə 
düzməyi (uyğun  gəldikcə) təklif edir.
166

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
Sonda  tərbiyəçi  soruşur  hansı  fiqurdan  onlar  pəncərə  və 
hansından qapı kimi istifadə etdilər.
MƏŞĞƏLƏ 2
Aplikasiya. “Biletlər”
Məqsəd:  Uşaqlara  qayçı  ilə  iş  üsülüıhi  öyrətmək:qayçını 
əldə  düzgün  tutmaqla  qayçıya  keçirilmiş  barmaqları  sıxıb  aç­
maq;  zolaqı  müəyyən  edilmiş  yerindən  bir hərəkətlə  kəsmək və 
bu üsülla hissələrə ayırmaqla düzbucaqlar olmaq.
V əsait: 
Tərbiyəçidə 2.5-3 sm enliyində 2-3  müxtəlif rəngli 
zolaqlar, qayçı.  Uşaqlarda bir neçə müxtəlif rəngli  zolaqlar, qay­
çı, kiçik qutular (bir sini  2 uşaq üçün nəzərdə tutulur).
Məşğələnin  gedişi:
Tərbiyəçi uşaqlara deyir ki,  onlar bugün qayçı  ilə işləməyi 
öyrənəcəklər.  Beləliklə,  müxtəlif rəngli  biletlər  kəsəcəklər  (bi­
letlər qatar,  avtobus,  təyyarə  və s üçün nəzərdə tutulub).  Qayçım 
göstərib onun  iş üsülünu fazada nümayiş etdirir.  Bu zaman uşağı 
həvəsləndirmək  üçün:  «Uşaqlar  fikir  verin,  mən  əlimi  elə  açıb 
bağlayıram  ki,  sanki  qayçım  atdmılayır.  Qayçının  ağzını  kiçik 
açanda,  atdımı  kiçik,  böyük açanda  isə  atdımı  böyük  olur.  Qay­
çının  ucları  itidir,  onunla  kağız  parça  və  başqa  şeylər  kəsmək 
olur.» Nümaiş etdirdikdən sonra hər hansı bir zolağı götürüb on­
dan 3-4 bilet (düzbucaqlar) kəsir.
Ardınca  qayçı  ilə  bir  qədər  sərbəst  işləyən  uşağı  lövhəyə 
çağırır  və  işləməyi  təklif edir.  Uşaqlara diqqətlə yoldaşının  bar­
maqlarla  iş  üsülüna  nəzarət  etməyi  təklif edir.  İşin  öhdəsindən 
gəlməyən uşağa fərdi kömək göstərilir.
Məşğələnin  sonunda  uşaqlar  daha  düzgün,  səliqəli  kəsil­
miş  biletləri  seçib  (bu  zaman  onun  rəngini  tərbiyəçiyə  söyləyə­
rək)  bir  siniyə  yığırlar.  Gələcəkdə  bundan  gəzintidə  və  ya  hər 
hansı bir oyunda istifadə edilcəyi qeyd edilir.
167

---