M e h r ib a n Ə k b ə ro V a TƏSVİRİ SƏNƏt və onun təDRİSİ metodikasi (Dərslik)

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
Bir  daha  işin  gedişində  yarpaqları  çəkərkən  kağızdan  kə­
nara çıxmamaq, səliqə  ilə işləmək və s. tapşırıqlar verilir.
Yekunda,  görülən  iş  uşaqların  diqqətinə  çatdırılır  və  ağa­
cın  necə  gözəl,  qamətli,  şaxəli  budaqlı  və  gözəl  yarpaqlı  təsvir 
edilivi qeyd edilir.
3-cü  variant:  İki  ev təsvir  olunmuş  şəkli  lövhədən  asmaq 
və  qarşısına  2  kukla  fiqurunu  (kağızdan)  qoyaraq  onlara  müra­
ciət edir: -   «Bu evlər kimindir, orda kim yaşayır?»
Tərbiyəçi  kukların  dili  ilə: 
«Bu evləri  bizim  üçün  tikib­
lər,  ancaq,  biz orda yaşamaq istəmirik.  Nə üçün? Özünüz  baxın, 
onların ətrafında heç bir dənə də ağac yoxdur.  Ətraf boşdur,  heç 
bir gözəlliyi  yoxdum.
Tərbiyəçi oyuncaqlara cavab verərək:  -  «Qəmlənməyin bi­
zim  uşaqlar  sizə  kömək  edərlər,  onlar  indi  ağaclar  çəkər  və  biz 
do  onları  sizin  evlərin  ətrafında  əkərik.  Uşaqlar,  siz  razısınız? 
Ağacları  çəkməyə nədən başlayacaqsınız? Yadınızdan çıxartma­
yın ki. ağacın  gövdəsini  kağızın yuxarısından bir qədər aşağıdan 
çəkməyə  başlamaq  lazımdır.  Aşağıya  doğru  getdikcə,  gövdə 
qalınlaşmalıdım.
İş  prosesində  uşaqlara  yönəldici  suallarla  müraciət  etməklə, 
lazım gəldikdə məsləhət və göstərişlə təsvir üsüllan aydınlaşdırılır.
Məşğələnin  sonunda,  oyuncaqlara  istədikləri  ağacı  seçib 
evlərinin  ətrafında  əkmək təklif olunur  oyuncaqlara  ağacı  seçə­
rək xüsusiyyətini söyləyirlər. «Qoy evin yanında bu hündür ağac 
əkilsin,  alçaq  və  balaca  ağacı  isə  evin  qabaq  hissəsində  əkmək 
olar.»  Beləliklə,  tərbiyəçi  oyuncaqların  dili  ilə  lazımi  yerdə 
ağacları yerləşdirir.
Oyuncaq gəlincik:  -  «F,vin  yanında budaqları  əyilmiş ağa­
cın  olmasını  istəyirəm  ki.  budaqlar pəncərəyə  kölgə  salsın.  Qa­
lan  bu  şaxəli  ağacları  isə  evin  arxasında  əkmək  istərdim,  qoy 
orada bağ salınsm.w
Bu  ardılcıllıqla,  oyun  şəraitində  uşaqlarla  oyuncaqlar  ara­
sında tərbiyəçi vasitəsi ilə dialoq qurulur.
152

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
MƏŞĞƏLƏ 4
Kəsııı. «Kəııgarəııg yarpaqlı  payız ağacı»
Məqsəd:  Uşaqlara  şaquli  istiqamətdə  yaxmalarla  təsvir 
texnikasım mənimsətmək,  müxtəlif uzunluqda  budaqların  təsvi­
rinin  mənimsədilməsi;  üç rəngli  qırmızı,  narıncı  və  yaşıl  yarpaq 
təsvirinin  mənimsədilməsi;  rəsmə  əlavələr  etməklə,  onun  məz­
munun dolğunlaşması.
Vəsait:  Tərbiyəçidə:  rəngarəng  yarpaqlı  ağag təsviri,  və 
yarpaqsız təsvir olunmuş nünıünə agac.
Uşaqlarda:  mavi rəngli kağızlar, rəngli qııaş (yarpaq təsviri 
üçün),  yumşaq fırça.
Məşğələnin  gedişi:
Uşaqların qarşısında  iki təsvir, müxtəlif rəngli yarpaqlı  ağac 
təsviri  və  yarpaqsız  ağac  təsviri  yerləşdirmək.  Bu  zaman  keçmiş 
məşğələdə  rəsııı  eldikləri  sarı  yarpaqlı  payız ağacını  yada salmaq, 
təqdim olunan ağacın yarpaqlarının rəngini soruşmaq.
Payız  fəslində  ağacın  yarpaqlarının  hansı  rəngə  düşdilyu 
haqqında  izahat  vermək,  qırmızı,  narıncı  və yaşıl yarpaqları  ad­
landıraraq  göstərmək.  Uşaqlara  bu  günkü  tapşırığı  izalı  etmək. 
Əvvəlcə,  ağacın  böyük  və  uzun  budaqlarının  çəkilməsi,  daha 
sonra,  onun  üzərində  nazik  və  qısa  budaqların  (məhz  yuxarıda 
yerləşməsini izah edərək) çəkilmə ardılcıllığını aydınlaşdırmaq.
Müxtəlif rəngli  yarpaqların  çəkilməsini  izah  edərək  gös­
tərmək. Əvvəlcə, yaşıl  rəngdən istifadə edərək yarpaqları  müxtə­
lif verlərdə  budaqcıqların  üzərində  vermək,  ardınca,  qırmızı  və 
nəhayət,  sarı rəngli yarpaqları  budaq və budaqcıqların (zoğların) 
üzərində yerləşdirmək.
Daha  sonra,  uşaqlara  işə  başlamağı təklif etmək.  İş  prose­
sində həddən çox  yarpağın  və eyni rəngin təsvirinin  çəkilməsi­
nə  nəzarət  etmək.  Rəsmi  tamamladıqdan  sonra,  ağacın  altında 
arzuya  əsasən əlavə  təsvir çəkməyi təklif etmək.  Çəkiləcək  əla- 
153

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
volərə  məsləhət  vermək:  uşaqlara  ağac  altında  skamya,  it  üçün 
yuva və yaxud hər hansı  bir cücənin, quşun təsvirinin  verilməsi­
ni məsləhət görmək.  Məşğələnin sonunda uşaqlara öz rəsmlərinə 
baxmaq  və  rəsmi  haqqında  danışmağı  təklif  etmək.  Yekunda, 
xüsusan rəsmlərində əlavə təsvirlər vermiş uşaqları tərifləmək.
MƏŞĞƏLƏ 5
Rəsm. «Payn ağacı və volka»
Məqsəd:  Uşaqlara,  yanaşı  iki  müxtəlif hündürlükdə  ağac 
təsvirini  mənimsətmək:  hər  iki  ağacın  xarakter  xüsusiyyətlərini 
verməklə;  onlarda rəng hissini  inkişaf etdirmək;  yaşıl  və ya tünd 
yaşıl -  çalarları ayırd etmək.
Vəsait:  Tərbiyəçidə:  hərəkətli  applikasiya  işi  etmək  üçün 
cibli  kardon  vərəqi,  ağacların  siluet  təsvirli  tıümünəsi.  yaşıl  və 
tünd  yaşıl  rəngli  kvadratlar;  yolka  təsviri  üçün  nünninə  kağız; 
kardondan oğlan və ya qızın fiquru.
Uşaqlarda:  albom  vərəqi  ölçüsündə boz  və  ya  mavi  rəngli 
kağızlar, rəngli quaş (vasil və tünd yaşıl), yumşaq fırçalar.
Məşğələnin  gedişi:
Tərbiyəçi uşaqların qarşısında  nümunəni yerləşdirərək de­
yir:  «Çəmənlikdə  ağac  yetişmişdir (cibliyin  içərisinə ağac  silue­
tini  qovur).  Ağacın  yanında  yolka  yetişmişdir  (yolka  siluetini 
ciblivə  qoyur).  Baxın  ağac  hündür,  yolka  isə  ondan  alçaqdır (əl 
ilə hündürlükləri  göstərə­
rək). 
Payızdır, 
ağacın 
yarpaqları  rəngini  dəyiş­
mişdir.  Yayda onlar yaşıl 
rəngdə  idilər,  ancaq  in­
di...  (uşaqlar  payız  yar­
paqlarının  rəngini  adlan­
dırırlar).  Yolka  isə  halə
154

---