M. Ə. MƏMMƏdov
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
nüsx ə sənəd olursa, qeyri-istehsalat sahələrində fəaliyyət göst ərən ETK-larda 50-60 min nüsxə sənəd fondu olmuşdur. Bu ETK- ların daha çox sənəd fonduna malik olması həmin kitabxanaların mənsub olduğu müəssisələrin işinin mahiyyə- tind ən və əhəmiyyətindən, onun qarşısında duran vəzifələrin vacibliyind ən və işin xarakterindən asılıdır. Buna müvafiq olaraq, bir qisim ETK- ların da fondunun profili, həcmi və t ərkibi müəyyən olunmuş və müvafiq idarəetmə orqanları t ərəfindən normativ qeydiyyatlar və tövsiyələr işlənmişdir ki, bu da ETK fondlarının formalaşması işini nizamlayırdı. Respublikanın elmi-texniki kitabxana şəbəkəsinin fəaliyyəti v ə hesabat sənədləri ilə tanış olduqdan sonra məlum olur ki, bu kitabxanaların son 30-35 ildə maddi-texniki bazaları azda olsa yaxşılaşmamış, əksinə xeyli zəifləmişdir. Qeyd olunan müdd ət ərzində heç bir ETK-nın otaq sahəsi genişlənməmiş, t əmir edilməmiş, yeni avadanlıqlar və texnika alınmamışdır v ə s. Bunlar azmış kimi 90-cı illərdən başlayaraq respubli- kanın ictimai-siyasi həyatında baş verən hərc-mərclik, xain erm əni qonşuları ilə qanlı müharibə, iqtisadi böhran və başqa s əbəblər nəticəsində respublikanın bütün kitabxanaları kimi, ETK-lar da fondlarını komplektləşdirmək üçün lazimi vəsait almaqda ç ətinliklərlə qarşılaşmışdılar. 90-cı illərin ikinci ya- rısında ETK-ların yarıdan çox hissəsi, ümumiyyətlə, öz fon- duna n əinki ədəbiyyat heç dövrü nəşrləri də ala bilmirdilər. Bel ə bir hal respublikanın sənayesinə xidmət edən ETK-ları kütl əvi sürətdə bağlanmaq faktı qarşısında qoymuşdur. M əlum olduğu kimi, keçmiş ittifaqda kitabxanaların 90%-i dövl ət tərəfindən maliyyələşdirilirdi. Xüsusən ümumi hesab edil ən idarə və müəssisə kitabxanaları isə tabe olduqları idarə 41 v ə müəssisələrin büdcəsi hesabına maliyyələşdirilirdi. Lakin keç miş idarəetmə sistemi dağılsa da, respublikanın bir sıra sah ələrində olduğu kimi kitabxana işi sahəsində də köhnə idar əetmə sistemi hələ də qalmaqdadır. XXI əsrin ilk illə- rind ə iqtisadi böhran və keçid şəraitində elmi-texniki kitab- xana şəbəkələrinin maddi-texniki bazasını daha da zəiflət- mişdir. Azərbaycan neftinin dünya bazarına çıxdığı bir vaxt- da, onun hasil olunmasında və nəql edilməsində iştirak edən onlarla müxt əlif idarə və müəssisənin elmi-texniki kitab- xanalar ı öz fondları üçün vacib olan elmi-texniki istehsalat xarakterli ədəbiyyatı və yerli dövri nəşrləri almaq üçün vəsait toplayırdılar. Belə bir vəziyyətin yaranmasına əsas səbəb- l ərdən biri də idarə və müəssisə rəhbərlərinin, onların tabe olduqları müvafiq dövlət şirkətlərinin rəhbərlərinin sənaye sah əsində ETK-ların işinə çox etinasız yanaşmaları olmuş- dur. Bunu bu gün ə qədər də həmin baş idarəetmə orqan- larının nəzdində ETK-ların məsul bir şəxsə həvalə olmaması da t əsdiq edir. İkincisi, bir çox istehsalat müəssisələri və t əşkilatları (əsasən maşınqayırma, yüngül və yeyinti sənayesi v ə s.) bir çox səbəbdən yalnız 10-15 faiz istehsal gücü ilə işləyirdi ki, bu da onlara imkan vermirdi, bütün problem- l ərini, o cümlədən ETK-lardan tələb olunan vəsait məsələ- l ərini həll edə bilsinlər. Hazırda respublikada yüksək iqtisadi göstəricilərə ma- lik olan v ə səmərə verən Dövlət Neft Şirkəti, Azəriqaz sə- nayesind ə fəaliyyət göstərən ETK-lar lazımi maddi-texniki bazaya tam malik deyildir v ə ədəbiyyat almaq üçün lazımi v əsait tapmırlarsa, digər sənaye sahələrinin ETK şəbəkələ- rinin ağır vəziyyətini təsəvvür etmək çətin deyildir. 70-80-ci 42 ill ərin hesabat materiallarından və araşdırmalardan, kitabxa- naçıların yaşlı nəsli ilə söhbətlərdən və s. mənbələrdən mə- lum olur ki, h əmin dövrlərdə sənaye sahələrində fəaliyyət göst ərən ETK-lar lazımi ədəbiyyatın alınmasında və yerli, m ərkəzi dövrü nəşrlərə abunə yazılmasında və s. bu kimi m əsələlərin həllində idarə və müəssisə rəhbərləri tərəfindən t ələb olunan vəsaitin alınması problemi olmamışdır. Məhz bel ə bir problemin olmamasıdır ki, qeyd olunan dövrlərdə ölk ə üzrə ETK fondlarının daha sürətlə artması müşahidə olunmuşdur. Respublikanın sənaye sahələri üzrə ayrı-ayrı ETK- larının hesabatlarından məlum olur ki, 70-ci illərdə hər bir ETK il ərzində orta hesabla kitab almaq üçün 300-400 manat (70-ci ill ərin pul kursu ilə), yerli və mərkəzi dövrü n əşrlər, o cümlədən xarici ölkə ixtisas jurnallarını almaq üçün 250-300 manat x ərcləmişdilər. Bu göst əricilərin 80-ci illərin ikinci yarısından başlaya- raq nisb ətən azalmaq meyli olsa da yenə müvafiq olaraq hər il 300-350 v ə 200-250 manat pul xərclənmişdir. Məlumdur ki, h əmin dövrdə çap məhsullarının bazar qiyməti çox aşağı idi v ə bu da qeyd olunan məbləğ daxilində hər bir ETK-nın öz fondunda h ər il orta hesabla 400-500 nüsxə kitab və kitabçanın alınmasına imkan verirdi. O cümlədən 20-30 adda h ər bir addan bir neçə qəzet və jurnalın alınması da mümkün idi. Bu da h ər bir ETK-nın öz profilinə uyğun yeni, lazımi ədəbiyyatın alınmasını və oxucularının tələbatını təmin edir- di. S ənaye sahələri arasında özünün istehsal gücü ilə və ETK- ların sayına görə seçilən Neft-maşınqayırma sənaye- sinin aparıcı müəssisələrindən olan Azərbaycan Neft Maşın- qayırma Elmi-Tədqiqat və Təcrübə-Sınaq İnstitutu ETK-sı 43 Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|