M. Ə. MƏMMƏdov
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
Az ərbaycan Respublikası ilə müqayisədə daha güclü informasiya ehtiyatlarına malik olan Rusiya Federasiyasının hökum əti 1997-ci ilin iyulunda “Dövlət Elmi-Texniki infor- masiya sistemi haqqında” qərar qəbul etmişdir. (27. 23) Bu əsasnamənin birinci maddəsində göstərilir ki, ”Dövlət Elmi- Texniki informasiya sistemi, elmi-texniki kitabxanalar ın və t əşkilatların – elmi-texniki informasiyanın toplanması və iş- l ənməsi uzrə ixtisaslaşan, mülkiyyət formasından və idarə- çilik m ənsubiyyətindən asılı olmayaraq hüquqi şəxslərin m əcmusunu təşkil edir”. Lakin haqlı olaraq bu əsasnamənin bir sıra müddəaları, xüsusil ə dövlət elmi-texniki informasiyaları sisteminin tərki- bin ə yalnız elmi-texniki kitabxanaların daxil edilməsi məsə- l əsi mütəxəssislər tərəfindən ciddi tənqid edilmişdir. Məlum- dur ki, iqtisadi c əhətdən inkişaf etmiş dünya ölkələrinin t əcrübəsindən, tipindən və növündən asılı olmayaraq zəngin s ənəd fonduna malik, iri və orta səviyyəli milli və dövlət kitabxanaları, o cümlədən elmi-texniki kitabxanalar dövlət informasiya sisteminin əsasını təşkil edirlər. Müsbət hal kimi qeyd edilmişdir ki, Azərbaycan Respublikasında sosial-iqti- sadi probleml ərin hazırki şəraitində Respublika Parlamenti mühüm dövl ət əhəmiyyəti kəsb edən “İnformasiya, informa- siyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında” Qanun q əbul edilmişdir. Qanunun birinci maddəsində deyilmişdir ki, bu qanun informasiyanın yaranması, yığılması, işlənməsi, saxlanması, inkişafı, axtarılması, yayılması əsasında infor- masiya ehtiyat larının formalaşması, informasiya sistemləri, texnologiyaları, onların təminatı vasitələrinin yaradılması, onlardan istifad ə olunması, informasiyanın mühafizəsi ilə 47 əlaqədar olaraq yaranan münasibətləri tənzimləyir və infor- masiya prosesl ərində iştirak edən subyektlərin hüquqlarını mü əyyən edir”. Qanunun əsas anlayışlar adlanan 2-ci maddəsində göst ərilir ki, informasiya ehtiyatlarına-informasiya sistem- l ərində (kitabxanalarda, arxivlərdə, fondlarda, məlumat baza- larında və s.) olan sənədlər və onların massivləri daxildir. Bu qanunda informasiya ehtiyatlarını təşkil edən sə- n ədlər massivi içərisində kitabxanaların birinci qeyd olun- ması onların daha güclü informasiya daşıyıcı sənədlərə malik olması və geniş sosial funksiyalar yerinə yetirmələri ilə bağlıdır. Rusiya Federasiyasının yuxarıda qeyd olunan müvafiq qanunundan f ərqli olaraq bu qanunda informasiya sisteminin t ərkibinə təkcə elmi-texniki kitabxanalar deyil, ümumiyyətlə, kitabxanalar daxil edilir. Qanun k itabxanaların, ümumiyyət- l ə, informsiya ehtiyatlarının əsası kimi qanunla müəyyən olunan, kitabxana işinin yeni inkişaf mərhələsinə daxil ol- ması üçün perspektivlər açır. İlk növbədə respublikada kitab- xanaların maddi-texniki bazasının böhran vəziyyətindən çı- xa rılmasına, onların sosial funksiyalarının daha da genişlən- m əsinə və cəmiyyətdə nüfuzunun yüksəlməsinə zamanət verir. Görk əmli rus kitabxanaşünas alimi A.B.Xavkina ob- razlı şəkildə kitabxanaçını “kitabxananın ürəyi, hansı ki, bü- tün əlaqəli üzvü hissələri hərəkətə gətirən canlı qüvvə” adlandırmışdır. (24. 22) Kitabxanaşünaslıqda “Kitabxanaçı (kitabxana kollek- tivi)” elementinin əsas vacib xarakteristikası kitabxana işçilə- 48 rinin sayı və onların keyfiyyət göstəriciləri hesab edilir: yaş t ərkibi, ixtisas səviyyəsi, fiziki və intellektual qabiliyyəti, ixtisaslaşması, potensialı və s. 90- cı illərin əvvəllərinə olan məlumata görə, respubli- kanın kitabxanalarında orta hesabla 30 mindən çox kitabxa- naçı çalışmışdır. Şübhəsiz kitabxanaçıların çoxu dövlət kitab xana şəbəkələrində və Təhsil Nazirliyinin kitabxana- larında fəaliyyət göstərmişlər. Kitabxanaların sayına uyğun olaraq elmi-texniki kitabxana şəbəkələrində çalışan kitabxa- naçıların sayı da təbii olaraq azlıq təşkil edir. Həmin ETK- ların Respublika Elmi-Texniki Kitabxanasına təqdim etdik- l əri hesabat sənədlərinə əsasən demək olar ki, hər bir ETK-da bir n əfər kitabxanaçı çalışır. 80-ci ill ərin ortalarına qədər tək-tək, əsasən neftayırma v ə sahəvi elmi tədqiqat, layihə-konstruktor təşkilatlarının ETK- larında iki və ya üç nəfər kitabxanaçı ştatı olmuşdur. Artıq 90-cı illərdə respublikanın ictimai-siyasi, sosial-iq- tisadi h əyatında baş verən dəyişikliklər, təsərrüfat və idarəçilik sisteminin yenil ənməsi prosesində yaranmış iqtisadi böhran və probleml ər nəticəsində bütün sahələrdə olduğu kimi, kitab- xanaçılıq sahəsində də işçilərin ixtisarı meyli artmışdı. Bel əliklə, respublikada fəaliyyət göstərən ETK-ların sayına görə onların kitabxana işçilərinin miqdarını təxminən 100-150 n əfər hesab etmək olar. Respublika Elmi-Texniki Kitabxanasının işçilərinin sayı bura daxil deyildir. Yeri g əlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, 90-cı illərdə respublikanın bütün ETK şəbəkələri kimi Respublika Elmi- Texniki Kitabxanasının da maddi-texniki bazası xeyli zəif- l əmişdir. Onun üçün 10-15 il öncə müəyyənləşdirilmiş kitab- 49 Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|