M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
626
sur ətlə inkişaf edən bu prosesin daha uğurlu olduğunu vurğulayır. Azərbaycan- Amerika
ədəbi əlaqələrinin inkişafında bədii tərcümənin mühüm rol oynadığı q ənaətində olan tədqiqatçı bu vasitə, vəsilə ilə Azərbaycan ədəbiyyatının daha geniş miqyasda tanıdılacağına, təbliğ ediləcəyinə, eyni zamanda Amerika yazıçılarının əsərlərinin ölkəmizdə yayılmasına daha münbit şərait yaradılacağına əminliyini ifadə edir. Bel
əliklə, dissertasiya haqqında deyilənləri ümumiləşdirərək bu qənaətə gəlir ki, aktual v ə əhəmiyyətli hesab etdiyimiz problemə həsr olunmuş elmi-tədqiqat işində:
1.
iddiaçı qarşıya qoyduğu məqsədə nail olmuş, çağdaş Azərbaycan-Amerika ədəbi əlaqələrinin inkişafında tərcümənin rolunu kifay ət qədər tutarlı arqumentlərlə dəyərləndirmiş, tərcümə işindəki nailiyy
ətləri, həmçinin nöqsanları konkret nümunələr əsasında təhlil süzg
əcindən keçirmiş, qiymətləndirmiş, özünün qənaətləri, mülahizələri ilə mövcud t
ərcüməşünaslığın elmi-nəzəri bazasına layiqli tövhəsini vermişdir; 2.
əsər peşıkarlıqla qələmə alınmışdır, sanballı, dolğun və əhatəlidir, onun məzmunu, mündəricəsi, üslubu tələblərə tam cavab verir. Bununla yanaşı, əsərdə bir sıra islahı vacib və mümkün olan qüsurlar var ki, onları diqqətə çatdırmağı məqsədəuyğun hesab edirik: 1. Görünür, b ədii tərcümənin tarixi ilə bağlı mütəxəssislər arasında mövcud olan f ərqli mülahizələr iddiaçıdan da yan keçməmişdir.O bədii tərcümə tarixinin gah Xaqani Şirvanidən (səh.12), gah Nəsimidən (səh.13) başlandığını yazır. 2. Fikrimc ə, tərcümə tarixindən bəhs edilərkən rus dilindən Azərbaycan dilin
ə ilk tərcümənin Abbasqulu Ağa Bakixanova aid olduğunu yazan tədqiqatçı, rus dilind ən azərbaycan dilinə ilk tərcümənin də M.F.Axundova məxsus olduğunu göst
ərməli idi. 3. Mü
əllif bəzən eyni fikri müxtəlif formalarla çatdırır ki, bu da bir növ mülahiz
ələrin təkrar olunduğu qənaətini yaradır. Məsələn: O, “ ... tərcümə 627
əsərlərinə aid tənqidi yazılar çox azdır” (səh. 16) yazdıqdan bir müddət sonra yenə h əmin fikri başqa formada ifadə edir: “... bizdə tərcümə tənqidi çox zəifdir” (səh. 62). Yaxud, 25-ci s əhifədə tərcümə ədəbiyyatının xalqların ədəbi-bədii inkişafına qarşılıqlı kömək göstərdiyini yazan müəllif, az sonra 34-cü səhifədə də tərcümənin xalqlar aras ında qarşılıqlı ədəbi-mədəni əlaqələrin hərtərəfli inkişafı üçün zəruri vasit
ələrdən biri olduğunu qeyd edir. 4. İddiaçı Amerika ədiblərinin tərcümə olunan əsərlərini demək olar ki, bütün aspektl ərdən təhlil edir, dəyərləndirir. Yeri gəldikdə (məs; səh.45), təəssüflə yazır ki, bəzi görkəmli Amerika yazıçılarının Azərbaycan dilinə çox az əsəri t ərcümə olunmuşdur. Tədqiqat predmetinə birbaşa aidiyyətı olmasa da, fikrimizcə, iddiaçı kimlərin və hansı əsərlərin tərcümə edilməsini qloballaşma şəraitində Az ərbaycan dilinə tərcüməsini məqsədəuyğun və tövsiyyə etdiyini yazsaydı, bunu ona heç kim irad tutmazdı. 5. Dissertasiyada cüzi olsa da, orfoqrafiya v ə tərcümə xətalarına da yol verilmişdir. “Ərdəbil” əvəzinə “Əndəbil” (səh.14), “Əvhədi” əvəzinə “Əvhədin” yazılmış (səh.13), K. Çukovskinin istinad edilən əsərinin adı düz tərcümə edilm
əmişdir (səh. səh. 11, 125). Bütün deyil ən iradlar elmi-tədqiqat işinin sanbalına, dolğunluğuna və d əyərinə kölgə salmır və dissertasiyanı uğurlu tədqiqat işi, tərcüməşünaslıq irsinə layiqli töfh ə hesab edirik. may 2015 AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, filologiya üzr ə fəlsəfə doktoru Şahbaz Şamıoğlunun “Əbdül Vahab Yurdsevər və klassik ədəbi irs” (“Mirzə Fətəli Axundzadənin həyatı və əsərləri” monoqrafiyası əsasında) məqaləsinə
628
RƏY Vaxtı ilə- 2004-cü ildə Əbdül Vahab Yurdsevər ( Əbdül Vahab Məmmədzadə (1898, Bakı – 1976, Ankara)
haqqında yazdığımız bir məqalədə, daha sonra 2005—ci ild ə isə “Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921-1991)” adlı monoqrafiyada qeyd etmişdik ki, çoxşaxəli və məhsuldar irsi olan ədibin yaradıcılığında klassiklərin irsi, onların tədqiqi, dəyərləndirilməsi əsas yer tutur və ədəbiyyatşünas alimin tədqiqatları söz ustalarının həyat və yaradıcılığna dair özün
əməxsus yanaşma tərzi, ciddi mühakimələri ilə diqqəti çəkir. Təqdirəlayiqdir ki, s
ətiştəli araşdırmaçı filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şahbaz Şamıoğlu “Əbdül Vahab Yurdsev ər və klassik ədəbi irs” (“Mirzə Fətəli Axundzadənin həyatı və əsərləri” monoqrafiyası əsasında) məqaləsində də məhz Ə. Yurdsevərin t əqiqatlarında bu məziyyətləri üzə çıxarmağa, dəyərləndirməyə uğurla nail olmuşdur. Xüsusi vurğulanmalıdır ki, Ş. Şamıoğlu əsərin aktuallığını kifayət qədər sanballı dəlillərlə əsaslandırmış, M. F. Axundadənin tərcümeyi- halına, daha çox is ə onun müəllimi M.Ş. Vazehlə münasibətlərinə, əlifba islahatı ilə bağlı f əaliyyətinə dair mövcud tədqiqatlar daxil olmaqla, Ə.Yurdsevərin mülahizələrinə d ə mənbələrə, tarixi sənədlərə istinad edərək inandırıcı elmi-nəzəri qənaətlərə g əlmişdir. Məqalə müəllifi tanınmış axundzadəşünas Həmid Məmmədzadənin “Mirz ə Fətəli Axundov və Şərq” monoqrafiyasında yazıçının Türkiyədə tədqiqi m əsələsi ilə bağlı hissədə obyektivliyini qoruya bildiyini, Ə.Yurdsevərə münasib ətində qətiyyən siyasi konyukturanın təsirinə qapılmadığını vurğulamaqla yanaşı, haqlı olaraq yazır ki, yetmiş il öncə bir mühacir alimin qələmindən çıxan bu
əsər elmi təhlil və orijinal mülahizələrin zənginliyi baxımından sovet Az ərbaycanında analoji tədqiqatlar aparan, əllərinin altında kifayət qədər mənbələr olan araşdırıcıların əsərlərindən qətiyyən geri qalmır, əksinə, tədqiqat obyektinə tendensiyasız yanaşması ilə diqqəti cəlb edir.
Ş.Şamıoğlu Ə.Yurdsevərin monoqrafiyada M.F.Axundzadənin nəzm, nəsr və dram əsərləri barədə ümumi məlumat verdiyini, hər bir komediyasını isə ayrıca Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|