M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 184
içərisindən çıxan vəzifə hərisləri, oktyabrda çevriliş etmək istəyən adamlar qaçıb Moskvada toplaşaraq və öz şəxsi məqsədlərinə nail olmaq üçün yeni planlar hazırlayırdılar. 1994-cü il oktyabrın əvvəlində çevriliş etmək istəyənlər yenə də öz çirkin niyyətlərindən əl çəkmədilər. Azərbaycanda ictimai-siyasi sabitliyi pozmağa çalışırdılar. Xarici və ölkə mətbuatmda Azərbaycanda dövlət çevrilişi olacağı barədə şayiələr, söhbətlər yaymağa başlamışdılar. Azərbaycanda çevriliş gözlənildiyi barədə də Moskva və başqa ölkələrin mətbuatında məlumatlar verilirdi, A.Mütəllibovun, S.Hüseynovun müxtəlif qəzetlərdə müsahibələri təşkil edilirdi, ayrı-ayrı müxbirlərin yazıları qəzetlərdə, başqa informasiya orqanlarında verilirdi. Bütün bunlar aranı qızışdırır, xalqda vahimə hissi yaradırdı. Heydər Əliyev 1995-ci il martın 15-də televiziya və radio ilə xalqa müraciətində bildirirdi: «... ayrı-ayrı ölkələrdə bizə düşmən olan dairələr Ermənistanın bizə qarşı təcavüzünü daha da gücləndirmək üçün Azərbaycanı parçalamağa, dağıtmağa cəhdlər göstərirdilər. Dövlət dairələrində, ayrı-ayrı ictimai-siyasi dairələrdə belə cəhdlər göstərilir. Təəssüf ki, Azərbaycandan olan, onun hüdudlarından kənarda yaşayanlar da, daxildə yaşayanlar da onlara rəvac verir, dəstəkləyirdilər». 1
Prezident Heydər Əliyev Danimarkanm Kopenhagen şəhərində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının keçirdiyi zirvə görüşündən qayıdan vaxt -martın 12- dən 13-nə keçən gecə, saat 1-də Azərbaycanda siyasi vəziyyət gərginləşmişdi. «Gecə saat 4-də heç yatmamışdım. Pakistana getməyə hazırlaşırdım. Saat 4-də mənə telefonla zəng etdilər ki, Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi Qazaxda və Ağstafada icra hakimiyyəti orqanlarını zəbt edib. Ağstafada döyüş gedib, qan tökülüb. Bu işlə məşğul olmağa başladım... Mən bu işlə səhərə qədər məşğul oldum, məsələni sülh yolu ilə həll etmək istədim. İki gün ərzində məsələni sülh yolu ilə yatırtmaq və onun qarşısını almaq üçün görülən tədbirlər nəticə vermədi. Həmin silahlı qüvvə açıq hücuma keçdi». 2
1
Azərbaycan: Oktyabr 1994 - Mart 1995. Qəsd. Bakı, 1995, səh. 429-430
2 Yenə orada, səh. 434
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 185
Müdafiə Nazirliyinin rəhbər vəzifəli işçisi İ.Sadıqovu Qazax və Ağstafaya göndərdi, hətta R.Cavadova da oraya getmək təklif edildi. Nümayəndələr üç dəfə danışıqlar aparsa da, sülh əldə edilmədi. Martın 15-də Prezident televiziya və radio ilə xalqa müraciət etdi. Hadisələrin sülh yolu ilə həll edilməsi, qardaş qırğınının qarşısının alınması, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində tədbirlərdən danışdı. 1995-ci ilin yazında Qazax və Ağstafa rayonlarından dövlət çevrilişi cəhdi başlandı. Çevrilişi həyata keçirən qüvvə Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi idi. Martın 13-17-də XTPD-nin Qazax rayonu üzrə komandiri E.Əmiraslanovun başçılığı ilə silahlı dəstə Qazax və Ağstafa rayonlarında hakimiyyət orqanlarını devirməyə başladılar. 1
Bu rayonlarda hakimiyyəti zəbt etdikdən sonra Tovuz və Gəncədə, daha sonra isə Bakıya hücum etmək planlaşdırılmışdı. Azərbaycan prezidenti çevriliş cəhdinin qarşısını danışıqla, sülh yolu ilə almaq üçün əlindən gələni etdi. Lakin bu istiqamətdə görülən tədbirlər nəticə vermədi. Martın 13-dən 14-nə keçən gecə həmin silahlı dəstə Tovuzdakı hərbi hissəyə hücum etdi, gecə saat 2-dək davam edən döyüşdə banda darmadağın edildi. Burda qan töküldü. 4 nəfər əsgər Azərbaycanın dövlətçiliyini qorumaq uğrunda mübarizədə həlak oldu. 50-60 adamdan ibarət XTPD bölməsi üzvlərinin 49 nəfəri həbs edildi, qalanları qaçıb gizləndilər. Çevriliş üçün ikinci əsas dayaq mərkəzi Bakıda XTPD-nin 8-ci km yaşayış sahəsində yerləşən bazası idi. Burada xeyli silah və silahlı qüvvə toplanmışdı. Ciddi hazırlıq görülmüşdü. Bazada R.Cavadovun xarici və ölkə jurnalistlərinə verdiyi müsahibələrdən dövlət çevrilişinin planlan və məqsədi aydırı görünürdü. R.Cavadov deyirdi: «Qan tökülsə də, vətəndaş müharibəsi olsa da, hər şeyə gedəcəyik. Biz hakimiyyətə gələcəyik. Artıq heç özümüzdən ağıllısını görmürük». «Sabah bütün qüvvələrimizi səfərbərliyə alacağıq, artıq sabah, birisi gün, bir neçə günə Heydər Əliyev istefa verməsə onu zorla eləyəcəyik, yəni zorla, silahla». 2
Prezident Heydər Əliyev martın 15-də televiziya və radio ilə xalqa müraciətində 8-ci km qəsəbəsindəki döyüş mövqeyində yerləşən XTPD
1
Azərbaycan: Oktyabr 1994 -Mart 1995. Qəsd. Bakı, 1995, səh. 414-417 2
Yenə orada, səh. 420
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 186
1995-ci il tarixli fərmanı ilə humanizm prinsiplərinə əməl edərək belə hərəkət edənlərin cinayət məsuliyyətindən azad ediləcəyi, bağışlanacağı barədə qərar qəbul etmişdi. «Mən də dəfələrlə demişəm, bu gün, gərginlik yaranan vaxtda bir daha deyirəm: Azərbaycanın dövlətçiliyini son damla qanunadək qoruyacağam və Azərbaycanın dövlətçiliyinə təcavüz edən adamların cəzasını da qanun çərçivəsində verəcəyəm. Bunu bilmək lazımdır. Ancaq mən heç kimi cəzalandırmaq istəmirəm. İstəyirəm ki, heç kim cinayət törətməsin, heç kim dövlətçiliyə xəyanət etməsin. Bunu istəyirəm, müraciət edirəm, yol göstərirəm... Güman edirəm ki, Azərbaycan xalqı mənim səsimə səs verəcəkdir. Bu gün biz yenə də vətəndaş müharibəsinin astanasındayıq. Bu vətəndaş müharibəsini Rövşən Cavadov bizə açıq-aydın elan etmişdir. Mən isə hesab edirəm ki, bu, Azərbaycan xalqı üçün faciədir. Belə adamlar şəxsi hisslərindən əl çəksinlər və hamı birləşərək Azərbaycan xalqını bu ağır vəziyyətdən çıxaraıağa çalışsın». 1
vaxtının az olmasına baxmayaraq, vəziyyəti dinc yolla qaydaya salmaq üçün Rövşən Cavadovla görüşüb onu dinləməyə, eşitməyə hazır olduğunu və bunun üçün təşəbbüs göstərdiyini, iki dəfə görüş vaxtı təyin etdiyini qeyd edirdi. «Vaxt təyin etmişəm, amma Rövşən Cavadov gəlməkdən imtina edir, iddialarla yaşayır. Yəni demək istəyirəm ki, onun günahlarına baxmayaraq - onun qanımsuz hərəkətləri mənə məlum idi. Ancaq mən yaşı ondan çox artıq olan bir adam kimi başqa şeyləri kənara qoyuram, - dedim ki, yaxşı, söhbət edək, danışaq. Nə aydın deyilsə, mən onun üçün aydınlaşdırım, nə dərdi varsa, mənə desin. İmtina etdi. Çünki böyük iddialarla yaşayır». 2
Heydər Əliyev iki gün sonra, martın 17-dəki müşavirədə martın 15-dəki müraciətinin əsas məqsədini açıqlayaraq göstərirdi: Müraciətimin əsas məqsədi ondan ibarətdir ki, Rövşən Cavadova, onun dəstəsinə və respublikamızın içindən və xaricdən ona havadarlıq edən, onu istiqamətləndirən, ona güc verən, bu işlərə sövq etdirən qüvvələrə başa salam ki, Azərbaycanı dağıtmaq, qan tökmək daha bəsdir. Bunlardan əl çəkin».
1
2
Yenə orada, səh. 437
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|