M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova
Yüklə 4,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
203 XI BOB Bio xilma-xillikni saqlash: qanday bunga erishish mumkin 1. Ilmiy tadqiqot dasturlari Bio xilma-xillikni kamayishini oldini olish uchun tabiatda ro’y berayotgan jarayonlar to’g’risida aniq ma’lumotlarga ega bo’lish zarur. Hammadan oldin bio xilma-xillikni tahdidi xarakteri va masshtabigi baholash lozim, uni kamayishiga sabab bo’layatgan potentsial omillarni aniqlash. Katta etiborni avalom bor konkret ekosistemalarni ishlash jarayonini tadqiqot qilish kerak, ulardagi turlarni o’zaro munosibatini va biotik uyushma strukturasini aniqlash zarur. Biotik xilma-xillikni o’rganish qo’yidagi yo’nalishlarda olib borilishi shart: 1) maydonlarni tadqiqoti va biotalarni baholash; 2) biotalarni inventarizatsiya qilish, asosan u yerdagi asosiy hal qiluvchi turlarga nisbatan, ya’ni kam uchraydigan turlarni himoyasiga qaratilishi; 3) kam uchraydigan turlarni va shundoy turlarniki soni shidat bilan kamayib ketayotgan holatini baholash va monitoringini o’tkazish; 4) yer usti va suv ekosistemalarini xaritasini tuzish va hokazolar. Bunday tadqiqotlarni natijalari landshaft-ekologik dasturlashda asos bo’ladi, qachonki bio xilma-xillikga ziyon yetkazmasdan u yoki bu maydonlardan foydalanishni ko’rsatmalarini ishlab chiqarishga, xuddiy shunday suv-botqoqzorlarni, o’rmonzorlarni yoki yaylovlarni tiklash uchun ham qo’llash mumkin. Oxirgi vaqtlarda bio xilma-xillikni o’rganilayotganda ko’pincha ekosistemani “sezgirlik” komponentlarini aniqlashga e’tibor berishni, ya’ni antropogen omillarga moyil bo’lgan komponentlar nazarga tutiladi. Misol uchun qisqa hayotiy tsikldan iborat organizmlar odamni har qandoy nomaqbul ta’sirlariga ancha sezgir bo’lishadi. Ularni aks ta’siri tezda 204 sonini va zichligini ko’paytirishi, mutant fomalarni yaratish, individlarni yashoachanligini pasayishdek ko’rinishlarida namoyon bo’ladi. Yüklə 4,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|