Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
- ZİBİLLƏRDƏN TƏMİZLƏNMƏ İNTENSİVLİYİNƏ TƏSİRİNİN NƏZƏRİ ANALİZİ
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
72 NEFT-QAZ HASİLATININ DÜŞMƏ ƏYRİLƏRİNİN TİPLƏRİ Yusifli N.B. Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
Neft qaz hasilatının düşmə əyriləri çox zaman hasilatın, yəni çıxarıla bilən neft və qaz həcimlərinin hesablanması, təxmin edilməsi üçün istifadə edilir . Burada biz 3 əsas modelə baxacağıq. Bu modellərə daxildir: • Eksponensial əyri (Stabil fraksional əyri) • Hiperbolik əyri. Hasilatın dəyişmə cədvəlləri adətən məlumatların səpələnməsini, proses dəyişiklikləri çoxluqlarının əks edilməsini göstərir. Loqorifmik şkalada onlar nisbətən sıralanmış, düzülmüş olsalar da Koordinat cədvəli dəyişiklikləri ortaya çıxaracaq. Başa düşmək lazımdır ki, loqorifmik şkalada düz xətti səpələnmiş məlumatlardan (nöqtələrdən) keçirməyə çalışmaq olduqca qəlizdir və analiz edənin şəxsi mühakimə və dəyərləndirməsindən aslıdır. Düşmə əyrilərinin analizləri teorik olaraq sadə və xətasız görünsə də, bəzən bir çox “tələ”lərə rast gəlinir.
Hər bir individual halda dəyərləndirmədə mühəndisi yanaşmadan gözlənti müşahidə edilən hərəkətlərin həqiqətən layın əsl əksi olub olmamasına və ekstrapolisyanın keçərli olmasına diqqət etməsidir. Ümumiyyətlə müəyyənləşdirilmiş hər hansı standart və ya konkret yol olmadığı üçün düşmə əyrilərinin bəzən sadəcə subyektiv yanaşma şəklində ola bilər. Düşmə əyrilərinin analizləri formasiya sayəsində neft və qazın hərəkətini idarə edən fiziki qanunlara əsaslanmır və həmişə yalnızca empiric şəkildə qəbul edilir. Fetkoviç cəhd edib ki, düşmə əyrisinin sabit quyudibi təqyiqinin analitik həlli, material balans tənliklərinin sadə kombinasiyası, kəsilməzlik halında sürət tənlikləri, neft və qaz quyuları üçün sürət-zaman düşmə əyrilərinin törəməsini istifadə etməklə düşmə əyrilərini analiz etsin .Əsasən, bütün hasilatın düşmə metodlarını hiperbolik düşmə tənlikləri ilə riyazi şəkildə göstərmək mümkündür: qo = qoi (1 + b Di t) -1/b qo = neft hasilatı miqdarı qoi = ən son neft hasilatı miqdarı t = zaman Di = ən son düşmə dəyəri b = düşmə əmsalı ( Arps exponent) Arps eksponensial, harmonic və hiperbolik kimi sinifləndirilmiş üç əyridən bəhs edib. O, b əmsalı aşağıdakı dəyərlərdən birini aldıqda verim, hasilat məlumatlarının zamanın funksiyası kimi yuxarıdakı tənliyə uyğunlaşdırıla biləcəyini müşahidə edib. • Eksponensial əyri (Stabil fraksional əyri) : b = 0 • Harmonik əyri : 0 < b < 1 • Hiperbolik əyri. : b = 1 İki xüsusi hal üçün bu tənliklər aşağıdakı formada olurlar: Harmonik əyri: qo = qoi (1 + Di t) -1 Eksponensial əyri: qo = qoi exp –Di t Arps bu üç tip düşmə əyriləri üçün fiziki səbəblər verməyib .
O, sadəcə göstərib ki, eksponensial əyri (b=0) daha yayğındır və b əmsalı əsasən 0-0.5 aralığında dəyişir. Golan & Whitson bildiriblər ki, digər araşdirmaçılar tərəfindən aparılan işlər düşmə əmsalının b=0.3 qiymətinin həll olmuş qaz rejimini, b=0.5 qiymətinin isə subasqı və ya qravitasiya rejimini göstərdiyini ortaya qoymuşlar. Russell, Perry və Brustkotter düşmə zamanı qaz quyularına baxmış və tapmışlar ki, b=0.5 qiyməti hiperbolik düşmə qiymətinə daha uyğundur.
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
73 MİŞARLI BARABANDA DAİRƏVİ PROFİLLİ KOLOSNİKLƏRİN XAM PAMBIĞIN ZİBİLLƏRDƏN TƏMİZLƏNMƏ İNTENSİVLİYİNƏ TƏSİRİNİN NƏZƏRİ ANALİZİ
Azərbaycan Dövlət İqtisad Univerisiteti Pambıq təmizləmə sənayesində xam pambığın iri zibillərdən təmizlənməsi üçün mişarlı barabanların alt hissəsində quraşdırılan iki müxtəlif profilli kolosniklər tətbiq edilir: a) üzləri 25×16×12×10 mm olan trapesiya şəkilli kolosniklər, bu kolosniklərin işçi üzü 25 mm olmaqla mişarlı barabanın radiusuna nəzərən 155 0
Xam pambığın kənar qarışıqlardan və zibillərdən təmizlənməsi intensivliyinə kolosniklərin profilinin təsirini nəzəri yolla təyin etmək üçün mişarlı barabanın mişarlı qarniturasına bərkidilmiş bir pambıq lıf tikəsi üçüzlü və dairəvi en kəsiyə malik kolosniklərlə görüşməsi üçün hərəkətinə baxaq (Şəkil 1). Tutaq ki , mişarlı barabanın dişlərinə bərkidilmiş və uzunluğu S olan lıf tikəsili kütlə ilə əlaqəli A-lıf tikəsi radiusu r olan kolosnikə zərbə ilə çırpılır. Bu zaman uzunluğu S olan lıf tikəsi kütləsi radiusu r olan barabanla başlangıc bucağı- β 0 ,lıf tikəsiının ağırlıq mərkəzindən kolosnikin səthinə qədər məsafə isə d olsun. Burada lıf tikəsi kütləsinin uzunluğu-S sabit qəbul olunur. Pambıq tikələri kolosniklərə zərbə ilə çırpıldığından öz elastiklik qüvvəsi və bərpa əmsalından asılı olaraq müəyyən məsafə qət etməlidir, lakin belə hal baş vermir çünki S uzunluqlu lıf tikələri mişarlı qarnitura ilə sıx əlaqəlidir, mişarlı baraban isə sabit bucaq sürəti ω-ilə fırlanır.
Şəkil 1. Pambıq tikələrinin kolosniklərələ zərbəsi sxemi burada
-mişarlı barabanın bucaq sürətidir m/s N- kolosnikin reaksiyası qüvvəsi, f- liflı örtüyün kolosniklə sürtünmə əmsalıdır. Lıf tikəsiın kolosnikə zərbəsi zamanı ilkin olaraq A-vəziyyətində olur, bu zaman mişarlı barabanla əlaqədə olan lıf tikəsi kütləsi ilə barabanın radiusu -arasındakı bucaq β 0 –a bərabərdir. Mişarlı baraban sabit sürətlə fırlandığından lıf tikəsiınin dairəvi en kəsiyə malik kolosniklərdən (şəkil 1,a) və üçüzlü en kəsiyə malik kolosniklərdən (şəkil 1,b) ayrılması zamanı hərəkətinə baxaq. Bu zaman fərz edək ki , lıf tikəsiınin ağırlıq mərkəzi , lıf tikəsi kütləsinin barabana ilişmə nöqtəsi isə olsun. (Şəkil 1. a,b) Şəkil 1.a və b-dən göründüyü kimi barabanın φ bucağı qədər dönməsi ilə uzunluğu olan lıf tikəsi kütləsi və radiusu olan barabanın arasındakı β 0 bucağı azalır və β-ya bərabər olur. A ölçülü lif tikəsi kütləsi iki sərbəstlik dərəcəsinə malikdir: mişarlı barabanla birlikdə hərəkət edə bilər və bu zaman barabanın oxuna uzununa qüvvələr təsir etmədiyindən mişar dişlərinə bərkidilmə nöqtəsi ətrafında dönə bilər. A-lıf tikəsi hərəkətinin mütləq sürətini tapaq. Bunun üçün tərpənməz sistemi B nöqtəsində götürək (Şəkil 1.a,b). A vəziyyətində lıf tikəsiının (şəkil 1.a,b) mütləq sürətini təyin etmək üçün zamana görə koordinatdan birinci tərtib törəmə alaq, bu da lıf tikəsi sürətinin x və y koordinat oxlarına proyeksiyasına bərabər olacaq.
burada φ-mişarlı barabanın dönmə bucağıdır. Zamana görə koordinatlardan birinci tərtib törəməsi aşağıdakılara bərabər olar: Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|