Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
- ORTA TƏHSİL MÜƏSSƏLƏRİNDƏ XARİCİ DİLİN TƏDRİSİ Namazova R.M.
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
390
Qeyd etmək lazımdır ki, ümumilikdə təhsil sisteminin İKT əsasında təkmilləşdirilməsi informasiya cəmiyyətinin əsas xüsusiyyətlərindən biridir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 21 avqust 2004-cü il tarixində təsdiq etdiyi “Azərbaycan Respublikasında ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı Proqramı (2005-2007-ci illər)” ölkəmizdə bu prosesə start verdi. Bundan sonra 10 iyun 2008-ci il tarixində ölkə başçısı tərəfindən qəbul edilmiş “2008- 2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı” isə İKT-dən istifadə etməklə ölkəmizdə beynəlxalq standartlara uyğun keyfiyyətcə yeni təhsil modelinin qurulmasını, vahid elektron təhsil məkanının yaradılmasını və təhsil sisteminin dünya təhsil məkanına inteqrasiya etdirilməsini əsas məqsəd kimi qarşıya qoyub. Ölkəmizdə də xarici dil dərslərində informasiya – kommunikasiya texnologiyalarından istifadə geniş yayılmışdır. Təhsil Nazirliyi 2010-cu ili ölkəmizdə “Təhsildə İKT ili” elan etmiş və bu kampaniya çərçivəsində konfranslar, seminarlar, müxtəlif stimullaşdırıcı və həvəsləndirici aksiyalar, müsabiqələr həyata keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2013-cü il 24 oktyabr tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası” təhsilin informatlaşdırılmasını mühüm vəzifə kimi qarşıya qoymuşdur. Bütün bunlar dövlətimizin təhsilin inkişafına göstərdiyi böyük qayğının nəticəsidir. Müasir təlim metodlarından və İKT-dən istifadə sinif mühitində dəyişiklik etməyə və müəllimlə şagird arasında, şagirdlərin öz aralarında və məktəblə ev arasında baş verən qarşılıqlı əlaqələr qurmağa imkan yaradır.Hər bir müəllim, diqqətlə və ağılla, həmin nəzəriyyələrdən irəli gələn tədris üsullarından istifadə edərək səmərəli öyrənmə və şagirdlərin təhsildə təşəbbüskarlıq göstərməsi üçün təlimat proqramı hazırlaya və tədbiq edə bilər. Müasir təlim metodlarından və İKT-dən istifadə cəmiyyətin dəyərli vətəndaşları olmağa hazırlaşan, fəal və hər şeylə maraqlanan şagirdlərin təhsil aldığı siniflərin yaradılmasında müəllimlərə yol göstərəcəkdir. Bu isə dünyanın hər yerində təfəkkürə üstünlük verən müəllimlərin heç vaxt bitib tükənməyən axtarışları deməkdir.
Orta və ali təhsil müəssələrində tədris olunan hər bir fənnin məqsədi olduğu kimi xarici dilin tədrisinin də qarşıya qoyduğu bir məqsədi vardır.Orta məktəbdə xarici dillərin tədrisi praktik, təlim və tərbiyəvi məqsəd daşıyır.Tədrisin praktik məqsədi şagirdlərə xarici dil mətnlərini müstəqil oxumağı, müstəqil yazı yazmaq vərdişlərini aşılamaqdır.Dərsə verilən hər hansı bir tələbi yerinə yetirən müəllim tədris prosesində yüksək keyfiyyət əldə edə bilər. Xarici dil tədris fənni kimi şagirdlərin ümumi təhsilini, dünyagörüşünü artırır, təfəkkür və nitqlərini inkişaf etdirir.Ölkəmizdə xarici dillərin tədrisi tərbiyəvi və ümumtəhsil məqsədi daşıyır.Ölkəmizin digər dövlətlərlə əlaqələrinin genişlənməsi də xarici dillərin tədrisinin bir məqsədidir.Ümumilikdə isə xarici dillərin tədrisinin iki əsas məqsədi vardır. Xarici dildən ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə edilməsi də irəli sürülür.Xarici dilin tədrisində “praktik yiyələnmə” dedikdə dilə faktik yiyələnmə, tapşırıqlar vasitəsilə nitq vərdişlərinə yiyələnmə başa düşülür.Əksər bacarıqlar isə formalaşıb nitqə çevrilir.Şagirdlərin həmçinin şifahi nitqlərinin də inkişaf etdirilməsi vacib amildir. Xarici dildə ünsiyyət yalnız şifahi şəkildə olmur.Bunu yazılı şəkildə də davam etdirə bilərik.Məsələn, şagird oxuyub mənimsədiyi materialı digər bir şagirdə yazılı şəkildə başa salırsa, bu o deməkdir ki, şagird həmin materialı yaxşı qavrayıb.Buna görə də şagirdlərdə yazılı nitq vərdişlərini inkişaf etdirmək lazımdır. Xarici bir dili ana dili ilə müqayisəli şəkildə öyrədildikdə, şagird verilən materialı daha yaxşı başa düşür və şagirdlər anlayır ki, xarici dil ilə ana dili arasında oxşar və qeyri-oxşar məsələlər vardır. Azərbaycanlı şagirdlər ingilis dili dərsində qrammatikadan “artikl” sözünü ilk gündən eşidirlər.Çünki bu qrammatik kateqoriya onların öz ana dilində yoxdur.Demək Hind-Avropa dillərinə məxsus olan bu qayda müəllim tərəfindən izah olunmalı və mümkün qədər ana dilində ona uyğun ekvivalent göstərilməlidir.Belə olduqda şagirdlər xarici dili mexaniki yox şüurlu öyrənirlər.Onlar həmin dili öyrənərkən düşünür və nəticələr çıxarırlar.Xarici dilin tədrisinin başqa bir məqsədi də şagirdlərdə təfəkkürü inkişaf etdirməkdir. Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
391
Orta məktəblərdə tədris olunan hər bir fənnin tərbiyəvi əhəmiyyət kəsb etməsi tələb olunur.Xarici dil tədrisində şagirdlərin dünyagörüşünü və ideya-siyasi tərbiyəsini inkişaf etdirmək mümkündür.Bu işdə tərtib edilən mətnlər də xüsusi rol oynayır. Xarici dilin məqsədi başqa fənlərin qarşıya qoyduğu məqsədi yerinə yetirmir.Onun tədrisi o biri fənlərdən tamamilə fərqlənir.Hər hansı bir xarici dilə yiyələnmək üçün yalnız söz və qrammatik qaydalar öyrənmək kifayət deyildir.Bunun üçün şagirdə şifahi nitq,oxu,yazı,bacarıq və vərdişləri də öyrətmək lazımdır. Xarici dilin
tədrisi zamanı
müəllim şagirdlərdə beynəlmiləlçiliyi tərbiyə
etməyi unutmamalıdır.Müəllim şagirdlərə öyrəndikləri dilin xalqının keçmişi, adət-ənənələri barədə də məlumat verməlidir.
Azərbaycan Respublikası siyasi müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra sürətlə dünyaya inteqrasiya olunmaqdadır. Bütün sferalarda olduğu kimi təhsil sistemində də bu özünü aydın formada biruzə verir. Siyasi müstəqilliyin bərpasından sonra ölkəmizdə təhsil sahəsində keçirilən islahatlar, Azərbaycan təhsil sisteminin müasir Avropa təhsil standartlarına uyğunlaşdırılması istiqamətində atılan əməli addımlar, orta ümumtəhsil sistemi üzrə ənənəvi təhsil metodunun fəal/interaktiv təlim metodu ilə əvəzlənməsi, orta ixtisas və ali təhsil sistemlərinin yeni məzmun, keyfiyyət dəyişiklikləri istiqamətində uğurla inkişaf etdirilməsi amilləri fikrimizi təsdiqləyir. Lakin bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan təhsil sistemində öz həllini tapmamış, tədqiqinə ehtiyac duyulan problemlər hələ də qalmaqdadır. Onlardan biri ali məktəblərdə müstəqil işlərin təşkili ilə bağlıdır. Əslində mini dissertasiya olub, bakalavr və magistrantı müstəqil tədqiqata yönəldən müstəqil işlərin təşkili ali məktəblərin qarşısında duran həlli vacib problemlərdən bir kimi bu günə qədər tədqiqata cəlb olunmaması baxımından diqqəti cəlb etməkdədir. Problemin kompleks formada öyrənilməməsi məsələnin həllini vacib edir. I.
Problemi tədqiq edərkən bu tədiqat işinə müstəqil tələbə və magistrant işi kimi yanaşılması daha məqsədəuyğundur. Çünki o, gənc tədqiqatçıda elmi araşdırma aparmaq bacarığını formalşdırmaqla yanaşı, bakalavr və magisrantda gələcək tədiqatlarının aparılması üçün bir stimul verici rolunda da çıxış edir. Bu gün Azərbaycan ali məktəb sistemində müstəqil işlərin təkili ilə bağlı xaotik bir vəziyyət hökm sürür. Tələbə müstəqil işlərinin vahid standarta uyğun təşkil olunmaması, onların müəyyən ali məktəblərdə mini dissertasiya (esse), sərbəst iş, fərdi iş, müstəqil iş adı ilə tədqiqatçıya təqdim ediməsi özlüyündə onda bir çaşqınlıq və ziddiyyət hissi yaradır. Hətta metodist, pedaqoq və psixoloqlar arasında da, bu istiqamətdə ümumi fikir formalşmayıb. Ümumi bir fikrin formalşmaması isə tələbə magistrantları bu günü özündə belə çətinlik qarşısında qoymaqla davamlı xarakter almaqdadır. II.
Bu gün qarşıya qoyulan ümdə məqsədlərdən biri bu məsələyə aydınlıq gətirilməsi ilə bağlıdır. Fikrimizə bütün ali məktəb strukturlarında Təhsil Nazirliyinin standarlarına uyğun şəkildə müstəqil işlərin təşkili həyata keçirilməklə ümumi - “müstəqil iş” adı altında tədqiqata cəlb olunmalıdır. Belə olduğu təqdirdə gənc tədqiqatçılar hər hansı bir problemi öyrənərkən qarşılarına qoyduğu məqsədə daha asan, qısa yolla çata bilərlər. III.
yazılmasında formalizmə də son qoyular. Ali məktəb sistemində də tələbələrin müstəqil işlərinin təşkilinə, daima onların rəhbərlik tərəfindən nəzarətdə saxlanılıb inkişaf etdirilməsinə xüsusi yer də ayrılmış olar. Həmçinin tədqiqata yeni başlayanların öz bilik və bacarıqlarını lazımi mənbə və ədəbiyyata istinad etməklə üzə çıxarmasına, qarşıya qoyduğu məqsədə uğurla nail olmasına, konkret elmi nəticələrə gəlməsinə və elmə gözlənilmədən yenilik gətirməsinə də münbit şərait yaradar. IV.
Artıq ali məktəblərə də fəal/interaktiv təlim metodunu təbiq etməyin vaxtı gəlib çatmışdır. Azərbaycanın bəzi ali məktəblərində bu istiqamətdə müəyyən işlər görülsə də, hələ də bir çox bakalavriat və magistr hazırlayan ali məktəblərdə ənənəvi təlim metodundan bir addım belə kənara atılmayınb. Azərbaycan ali məktəblərinin bütünlüklə ənənəvi təlim metodundan uzaqlaşıb ineraktiv təlim metoduna keçməsi ölkə ali təhsil sisteminin sürətlə Avropa standartlarına cavab verəcək bir səviyyəyə yüksəlməsi ilə nəticələnə bilər. Yeni metodun tələbə müstəqil işlərinin təşkilinə tətbiq edilməsi amili onların ümumdünya müasir təhsil standartlarına üyğunlaşdırılması prosesinin uğurla başa çatmasına gətirib çıxarar. Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|