Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il 463
Qiymətləndirmə və monitorinq anlayışları bir-birilə əlaqəli, daha doğrusu biri (qiymətləndirmə) digərinə (monitorinqə) xidmət edən anlayışlardır. Qiymətləndirmə faktiki vəziyyətin, monitorinq isə vəziyyətin dəyişmə dinamikasının, başqa sözlə, prosesin qiymətləndirilməsidir. Monitorinq faktiki vəziyyətin müntəzəm şəkildə qiymətləndirilməsi nəticəsində alınan informasiyanın toplanması və təhlil edilməsi yolu ilə həyata keçirilir. Monitorinq daxili idarəetmə prosesi olub təhsilin keyfiyyətinə davamlı nəzarəti həyata keçirməyə imkan verir. O, təhsil fəaliyyətinin güclü və zəif tərəflərini üzə çıxararaq gözlənilən nəticələri əldə etmək üçün praktik təkliflərlə çıxış edə bilər.Monitorinq dedikdə yalnız təkliflər deyil, problemlərin həll edilməsi üçün konkret addımların da atılması nəzərdə tutulur. Monitorinqin üç əsas komponenti var: * Məlumatın toplanması
* Məlumatın təhlili * Görülən tədbirlər Məlumatların toplanması.Təhsil keyfiyyətinin monitorinqi yalnız etibarlı məlumatların toplanması sayəsində həyata keçirilə bilər. Belə məlumatların mənbəyi müxtəlif ola bilər: əsasən, qiymətləndirmə, bəzən isə hər hansı bir sorğunun və ya tədqiqatın nəticələri və s. Əsas məqsəd təhlil obyekti ola biləcək məlumatların toplanmasıdır. Məlumatların təhlili.Məlumatların təhlili elə həyata keçirilməlidir ki, bu təhlil problemlərin aradan qaldırılması üçün lazımi tədbirlərin həyata keçirilməsinə kömək etsin. Bura təhsili idarə edənlərə problemləri müəyyən etmək üçün etibarlı göstəricilərin (indikatorların) müəyyənləşdirilməsi aiddir. Bu göstəricilər (indikatorlar) empirik nəticələrdir və reallığı əks etdirir. Görülən tədbirlər.Monitorinq nəticəsində görülən tədbirlərə ehtiyat tədbirləri, islahedici tədbirlər və gücləndirici tədbirlər aiddir. Tədbir görmədən məlumat toplamaq və ya toplanan məlumatları yalnız təhlil etmək tədqiqat baxımından əhəmiyyətli ola bilər, lakin bu, idarəçilik baxımından nəticəsiz təcrübədən başqa bir şey sayılmaz. Tədbirlər aşağıdakı formalarda ola bilər: Strukturyönümlü: təhsil sisteminin inkişafına və ya kökündən dəyişdirilməsinə yönəlmiş islahat tədbirləri. Şəxsyönümlü: buraya sanksiyalar və tövsiyələr aiddir. Sanksiyalar pozitiv - stimulverici (məsələn, vəzifədə yüksəliş, məktəb avadanlıqlarının yenilənməsi və s.) və ya neqativ - cəzaverici (məsələn, töhmət və ya işdən azad olunma) ola bilər. Tövsiyələr isə pedaqoq məsləhətçilərin müdaxiləsi, müxtəlif seminarların keçirilməsi və s. vasitəsilə həyata keçirilir. Yeni qiymətləndirmə sisteminin əsasını şagird təlim fəaliyyətlərinin ardıcıl və sistemli şəkildə qiymətləndirilməsi təşkil edir. Onun mahiyyəti, əsas xüsusiyyətləri və növləri, eləcə də hər bir növün mahiyyəti, məzmunu və aparılması qaydaları "Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil sahəsində qiymətləndirmə Konsepsiyası"nda və onun əsasında hazırlanan təlimatlarda öz əksini tapmışdır. Yeni qiymətləndirmə çox geniş və əhatəli bir proses olmaqla təhsil sahəsində bütün fəaliyyətlərin "Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları (kurikulumları)" sənədində müəyyən olunmuş tələblər istiqamətində təkmilləşdirilməsinə və bununla da bütövlükdə təhsilin keyfiyyətinin idarə olunmasına xidmət edir.
TƏLĠM -TƏRBĠYƏ PROSESĠNDƏ MONĠTORĠNQ VƏ QĠYMƏTLƏNDĠRMƏ Məmmədova L.T. Lənkəran Dövlət Universiteti Təhsil sistemində pedaqoji proses və onun ayrı-ayrı sahələrinin, təhsil müəssisəsinin fəaliyyətinin və təlim-tərbiyə prosesinin obyektiv meyarı kimi, məhz təhsilin keyfiyyət göstəriciləri qəbul edilməlidir.Təhsildə keyfiyyət dedikdə onun qarşısında qoyulan məqsədə hansı səviyyədə nail olunması başa düşülməlidir. Təlim-tərbiyə prosesində və təhsildə keyfiyyətə nail olmaq üçün birinci növbədə hər bir mərhələdə görüləcək işlər planlaşdırılmalı, idarə olunmalı, monitorinq və qiymətləndirmə aparılmalıdır. Göründüyü kimi, təlim-tərbiyə prosesində və təhsildə monitorinq və qiymətləndirmə inkişafın gedişinə nəzarətetmə və əks əlaqə yaratma funksiyasını daşımalıdır. Yəni monitorinq və qiymətləndirmə vasitəsilə hər bir mərhələdə, prosesdə gedən müsbət tendesiyalar izlənilməli və inkişaf qeydə alınmalı, nəticələr Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il 464
müqayisəli təhlil edilməli və prosesin növbəti mərhəsinin planlaşdırılmasında istifadə olunmalıdır. Deməli, monitorinq və qiymətləndirməyə pedaqoji prosesin və onun ayrı-ayrı sahələrinin keyfiyyətinin öyrənilməsinin başlıca aləti kimi baxılmalıdır. Bu baxımdan monitorinq və qiymətləndirmə anlayışlarının mahiyyətini daha geniş və ardıcıl təhlil edilməsi üçün təlim prosesinin 4 mərhələsinə nəzər salaq: 1.
Təlimin məzmunu (təhsilin dövlət standartları, tədris planları, fənn proqramları, dərsliklər, dərs vəsaitləri və s. Başqa sözlə Kurikulum)- uşağa nəyi, hansı həcmdə öyrədirik; 2.
3.
Öyrədici mühit (tədris prosesinin təşkili və təlim-tərbiyə prosesinə təsir edən amillər)- uşağı hansı şəraitdə öyrədirik; 4.
Monitorinq və qiymətləndirmə (təlim-tərbiyə prosesinin və onun bütün komponentlərinin işi barədə məlumatlar əldə etmək və işin səmərəliliyini təyin etmək üçün vasitə) - öyrətmə prosesinin durumu onun nəticəsinin göstəriciləri və proqnozu. Təlim prosesinin sadələşdirilmiş modelindən göründüyü kimi bu prosesin tərkib hissələrindən biri monitorinq və qiymətləndirmədir. Ənənəvi olaraq qiymətləndirmə - anlayışına ancaq şagirdlərin necə oxuduğunun müəyyən edilməsi vasitəsi kimi baxılmışdır. Lakin qiymətləndirmə ( dəyərləndirmə ) daha geniş anlayış olub, istənilən sahəni, ümumilikdə, cəmiyyətin inkişafının bütün sahələrində bu və ya digər şəkildə istifadə olunur.Məsələn, cəmiyyətdə, müəyyən hadisəyə münasibəti öyrənmək üçün sosioloji sorğular keçirilir, nəticələr ümumiləşdirilir və hadisə qiymətləndirilir. Təbiətdə xəstənin müalicəsini təyin etmək üçün çoxlu ölçmələr aparılır( indikatorların qiyməti müəyyən edilir,) onlara əsasən xəstənin vəziyyəti qiymətləndirilir (diaqnoz qoyulur) və bunun əsasında diaqnozla təklif olunan müalicə aparılır. Belə misallardan sonsuz sayda gətirmək olar. Aparılmış tədqiqatlar və alınmış nəticələrin təhlili göstərir ki, monitorinq və qiymətləndirmə birinci yanaşmada eyni məna daşısada onların mahiyyəti bir-birindən fərqlənir. İngilis dilində monitorinq - izləmə, müşahidə aparmaq deməkdir. XX əsrın 90-cı illərindən başlayaraq təhsil sahəsində aparılan eksperimentlərin tətbiq olunan yeniliklərin səmərəliliyinin effektivliyini artırmaq, nəticələrin izlənilməsi, proqnozlaşdırılması və korreksiya işlərinin vaxtında keçirilməsi məqsədi ilə monitorinq təhsil sistemində geniş tətbiq sahəsi tapmışdır. Bunları nəzərə alaraq, pedaqoji prosesin iştirakçıları, təhsil sahəsində monitorinqin aşağıdakı formalarını bir -birində ayırmağı, onlardan prosesin hansı mərhələsində istifadə etməyi bacarmalıdır. Pedaqoji, sosioloji, psixoloji, iqtisadi, demoqrafik. Xüsusi olaraq qeyd etmək lazimdir ki, monitorinq qiymətləndirməyə anlayışına nəzərən daha böyük tutuma malikdir. Ümumiyyətlə, monitorinq - diaqnostika proqnozlaşdırma və korreksiya kimi təhlil olunan prosesin ayrı-ayrı mərhələlərini xarakterizə edən üç əsas sütun üzərində dayanır. Burada yalnız qiymətləndirmə getmir, eyni zamanda qiymətləndirmənin nəticələrini nəzərə alıb qiymətəndirilən prosesin gələcək inkişafını təmin etmək, keyfiyyət göstəricilərini yüksəltmək üçün korreksiya işlərinin aparılnması planlaşdırılır və həyata keçirilir. Bütün idarəetmə sistemlərində olduğu kimi, təlim prosesində qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaq üçün proses idarə olunmalı, hər mərhələ qiymətləndirilməli, kənaraçıxma halları qeyd olunmalı, dəqiqləşmələr aparılmalı və aşağıdakı tələblər ödənilməlidir.
idarəetmənin məqsədi aydın göstərilməlidir;
idarə olunan prosesin başlanğıc vəziyyəti qeyd olunmalıdır;
idarə olunan prosesin nəzərdə tutulan əsas keçid vəziyyətlərində prosesə təsiretmə mexanizmi müəyyən olunmalıdır;
məlumatların işlənməsi zamanı kənaraçıxma hallarının nizamlanması mexanizmi yaradılmalıdır. Hər bir qiymətləndirmə qiymətləndirilən obyektin diaqnostikasını (keyfiyyət göstəricilərinin ölçülməsini) nəzərdə tutur və təhsil prosesinin və ona rəhbərliyin təşkili üçün zəruri məlumatlar verir. Təlimin keyfiyyəti, müəssisənin səmərəli fəaliyyəti, bir çox didaktik və tərbiyəvi vəzifələrin həlli bu məlumatların obyektivliyindən çox asılıdır. Pedaqoji təcrübədə biliklərin və təlim prosesinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi əsasən subyektiv xarakter daşıdığından, yeni yanaşma üsulları təlim prosesinin monitorinqinin və qiymətləndirilməsinin aktuallığını ön plana çəkir, biliklərin və fəaliyyətin qiymətləndirilməsi prosesində yeni qiymətləndirmə mexanizmlərinin yaradılmasının əhəmiyyətini artırır. Qiymətləndirmə fəaliyyətdə olan və ya başa çatmış hər hansı bir proqramın mümkün qədər sistemli və obyektiv təhlilini və ekspertizasını keçirmək, onun effektivliyini, məqsədə uyğunluğunu, həyati vacibliyini və qarşıya qoyulmuş məqsədlərin düzgünlüyünü müəyyən etmək üçün konsepsiyasını, icrasını və nəticələrini öyrənmək məqsədi daşıyan bir prosesdir. Qiymətləndirməni aparmaq üçün müvafiq başlanğıc nöqtələrini Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|