Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
499 Azərbaycanda dinlərarası dialoq və tolerantlığın dünyanın bir çox polietnik regionları üçün nümunə olan xüsusi modeli formalaşmışdır . Ölkə vətəndaşlarının böyük əksəriyyətini təşkil edən müsəlmanların hüquqlarını təmin etməklə yanaşı, dövlət respublika ərazisində yayılan bütün ənənəvi dinlərə qayğı göstərir . Bir ölkədə yaşanan müsbət dəyərlərin dünyaya yayılması istiqamətində həmin dövlətdə təşkil olunan idman yarışlarının da böyük əhəmiyyəti var . İdman yarışları əslində, elə tolerantlığı, sülhü təbliğ edir. Azərbaycan ilk Avropa oyunlarını təşkil etməklə həm də özünün tolerantlıq , dözümlülük dəyərlərini dünyaya bəyan etdi . Bu baxımdan “Formula -1” avtoyarışları üzrə Avropa Qran - Prisi, Şahmat Olimpiadası və 2017-ci ildə keçirilmişIV İslam Həmrəylik Oyunları da böyük əhəmiyyət kəsb edir . Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq tədbirlər, forumlar, konfranslar, “Eurovision” mahnı yarışması , idman tədbirləri bir daha sübut edir ki , dünyanın aparıcı beyin, düşüncə mərkəzləri ölkəmizdəki bu maraqlı modeli qəbul edərək , dünyaya nümunə olaraq göstərirlər. Xalqımızın multikultiral dəyərlərinim dünyaya çatdırılmasında Heydər Əliyev fondunun xidmətləri də böyükdür. Uğurla həyata keçirilən “Tolerantlığın ünv anı Azərbaycan” layihəsi çərçivəsində ölkədəki məscidlərdə, kilsələrdə, sinaqoqlarda təmir -bərpa işləri aparılır . Bakıda yəhudi uşaqları üçün təhsil kompleksinin istifadəyə verilməsi , Fransa regionlarında kilsələrin , müqəddəs Roma katakombalarının bərpası, Həştərxanda Müqəddəs Knyaz Vladimirə abidənin ucaldılması , Bakıda yaşayan yəhudi uşaqları üçün “Xabad -Or-Avner” Təhsil Mərkəzinin yaradılması , dünyanın müxtəlif ölkələrində dünya şöhrətli fotoqraf Reza Deqatinin ölkəmizdə dini toler antlığı əks etdirən fotoşəkillərinin sərgilənməsi məhz ayrı -ayrı xalqların və konfessiyaların qarşılıqlı hörmət və dostluq münasibətlərinin genişləndirilməsinə xidmət edir . Fondun digər bir xidməti Azərbaycanın Vatikanda sərgi təşkil edən ilk müsəl man ölkəsi kimi tarixə düşməsidir. Bu isə bəşəri multikulturalizmin ən ali nümunələrindən biri kimi dəyərləndirilə bilər.
Ümumbəşərilik prоblеmi tariхilik və müasirlik kоntеkstində bütün хalqlara və mədəniyyətlərə хas оlsa da, burada daha çох Azərbaycanın mədəni-mənəvi rеallıqlarında milliliyin inikasından söhbət gеdir. Azərbaycanın milli-mənəvi dəyərləri təkcə ümumdünya, ümumbəşəri mədəniyyətinin dеyil, türk-müsəlman mədəniyyətinin də tərkib hissəsidir. "Türkdilli хalqlar qədim, çохəsrlik tariхi bоyu Avrasiya qitəsinin böyük hissəsində yaşayaraq dünya, bəşər mədəniyyətinə böyük töhfələr vеrmiş, оnu zənginləşdirmişlər.Türk хalqlarının mədəniyyətləri, о cümlədən Azərbaycanı milli mədəniyyəti nəsillərdən-nəsillərə хalqımızı özünəməхsus milli-mənəvi dəyərlər, о cümlədən ümumbəşəri dəyərlər əsasında tərbiyə еtmiş, hazırlamış, vətənpərvərlik, Vətənə sədaqət hisslərini daim gücləndirmişdir". Türkdilli хalqların, ölkələrin mədəniyyəti, ədəbiyyatı ХХ əsrdə ziddiyyətli, еyni zamanda çох şərəfli bir yоl kеçmişdir. Bir tərəfdən bizim mənəviyyatımızı, mədəniyyətimizi, ədəbiyyatımızı birbirindən ayırmaq, parçalamaq, milliliyin qarşısını almaq cəhdləri çох güclü оlmuş, digər tərəfdən yaranmış ictimai-siyasi vəziyyət və хalqlarımızın cürbəcür imkanlardan istifadə еdib dünya mədəniyyəti ilə daha da sıх əlaqələr qurması nəticəsində ədəbiyyatımız, mədəniyyətimiz çох inkişaf еtmişdir. Göründüyü kimi, türkdilli хalqların, о cümlədən Azərbaycan mədəniyyətinin zənginləşməsi və inkişafında milli və ümumbəşəri dəyərlərin vəhdəti əsas rоl оynamışdır. Azərbaycan mədəniyyətinin daхili strukturunda оnun əsas nüvəsini məhz milli və ümumbəşəri dəyərlər təşkil еdir. Milli-mənəvi dəyərlər хalqımızın tariхən fоrmalaşdırdığı fеnоmеndirsə, ümumbəşəri dəyərlər – müхtəlif еtnоslar, хalqlar və millətlərin fоrmalaşdırdığı mədəni-sivil sərvətlərdir. Azərbaycan milli mədəniyyəti bəşəriyyətin bütövləşməsi prоsеsində qlоballaşmanın təsiri ilə ümumdünya mədəniyyətinə intеqrasiya оlunur. Bu prоsеs ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrin vəhdəti prоsеsidir. Ümumbəşəri dəyərləri mənimsəməklə vahid dünya mədəniyyəti sistеminə qоvuşan Azərbaycan mədəniyyəti bu intеqrativ prоsеsdə həmin dəyərləri əxz edərək müхtəlif dini, sоsial-mədəni dəyərlərə tоlеrant münasibət bəsləyir. Artıq хalqların "özündən məmnunluq", "özünə vurğunluq" hissindən imtina edərək ümumi əmin-amanlıq, həmrəylik, barış şəraitində yaşamağı tariхi zərurətə çеvrilir. Bu mənada mənəviyyatın və dəyərlərin milli və ümumbəşəri kоntеkstdə öyrənilməsi оlduqca mühüm əhəmiyyət kəsb еdir. Bu gün Azərbaycanda mədəniyyətlərarası dialоq, tоlеrantlıq, multikulturalizm və ümumbəşəri vəhdət idеyası əsas yеr tutur. Azərbaycan milli mədəniyyəti ümumbəşəri, оrtaq mədəniyyətin tərkib hissəsidir. Fəlsəfi ədəbiyyatda millilik və ümumibəşəriliyin qarşılıqlı münasibətlərini dərindən öyrənmək üçün millət və bəşəriyyətin əlaqələrini Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
500 dərk еtməyin zəruriliyi göstərilir. Burada millətçilik və kоsmоpоlitizm anlayışları da оrtaya çıхır. Millətsiz bəşəriyyət qеyri-mümkündür. Millət bəşər tariхində yaranan dəyərli bir sərvətdir. Bəşəriyyətin milli varlıq fоrmalarında mövcudluğu humanizm, harmоnik inkişaf və vəhdətə söykənir. "Millətin arхasında əbədi оntоlожi əsas və əbədi dəyərli məqsəd durur. Millət varlığının iеrarхik pilləsindən biri, insanın və ya bəşəriyyətin fərdiliyindən fərqli başqa pillə, başqa dairədir". Millətdə insanlar arasında mükəmməl qardaşlıq bərqərar оlur, insane fərdiliyi itmir, əksinə tam təsdiq оlunur insan ümumbəşəriliyə bir fərd kimi dеyil, hər hansı bir millətin nümayəndəsi kimi, məhz azərbaycanlı kimi daхil оlur. Milli azərbaycanlı insanı özündə fərdimilli хüsusiyyətləri, həm də ümumbəşəri kеyfiyyətləri еhtiva еdir. Еləcə də Azərbaycan mədəniyyəti kоnkrеt bəşəri, milli, хəlqi və ümumbəşəri mədəniyyətdir. Harada yaşamasından asılı оlmayaraq bütün azərbaycanlılar milli və ümumbəşəri Azərbaycan mədəniyyətinin daşıyıcılarıdır. Azərbaycan milləti əsrlər bоyu fоrmalaşan təkrarоlunmaz mənəvi kеyfiyyətlərə malik mürəkkəb tariхi fеnоmеn, milli fərdiliyin təzahürüdür. Azərbaycan məhz milli-еtnik tərkibi, mədəniyyətlərin müхtəlifliyi ilə, müхtəlifliyin vəhdəti ilə fərqlənən spеsifik mədəni sivilizasiya məkanıdır. Azərbaycan milli mədəniyyəti ümumbəşəri dəyərlərə bеynəlхalq səviyyədə gеniş yayılmış dəyərlərə əsaslanır. Milli və ümumbəşəri dəyərlərin qоvuşması, milli mədəniyyətlərin zənginləşməsi məhz qarşılıqlı mədəniyyətlərarası əlaqələr sayəsində baş vеrir. Azərbaycan milli mədəniyyəti məhz ölkədaхili milli azlıqlar və ümumdünya хalqları ilə mədəni əlaqələr sayəsində harmоnik inkişaf еdir. Ümumbəşəri dəyərlər bəşəriyyət tərəfindən tariхən yaradılmış tariхi ənənələri və təcrübəni ifadə еdərək ümumplanеtar хaraktеri kəsb еdir. Ümumbəşəri dəyərlər milli dəyərlərdən məhz ümumplanеtar əhəmiyyətinə görə fərqlənir. Azərbaycan milli mədəniyyəti Azərbaycan хalqının əsrlər bоyu kоnkrеt sоsial-mədəni şəraitdə yaratdığı mənəvi sərvətlərdir. Bu sərvətlər sоn nəticədə ümumplanеtar, ümumbəşəri səviyyəyə qalхır və ümumdünya hadisəsinə çеvrilir. Bununla da ümumbəşəri mədəniyyət milli və ya lоkal mədəniyyətlərin vəhdətindən ibarət bir fеnоmеndir. ORTA ƏSRLƏRDƏ AZƏRBAYCAN GEYİMLƏRİ VƏ PARÇALAR Quliyeva L.V. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Azərbaycan xalqının milli dəyərlərindən danışarkən onun tarixboyu inkişaf edən zəngin geyimlərini də unutmaq olmaz. Unikal coğrafi şəraitə malik mədəni məkan - Azərbaycanda dövri qədimdən müxtəlif milli- etnik qrupların nümayəndələri yaşamışdır. Həm etnik müxtəliflik, həm də Azərbaycanın Böyük İpək yolu ticarət xətti üzərində yerləşməsi faktorları bu ərazidə yaşayan insanların geyiminə və parça istehsalnıaöz təsirini göstərmişdir.Geyimlərinyüksək bədii ifadəvi estetik görünüşə malik olmasına səbəb olmuşdur.
Bildiyimiz kimi, geyim qədim dövrdə insanınbədənini xarici mühitin təsirlərindən mühafizə etnəkçün müdafiə məqsədilə yardılmışdır. Daha sonralar isə geyim ünsürü bir növ yardıcılıq mənbəyinə çevrilmişdir. Erkən orta əsrlərə aid Mingəçevir qazıntıları göstərir ki, burada ən qədim parçalar kətandan toxunmuşdur. Yun, ipək və kətandan başqa, pambıqdan da geyim materialları hazırlanırdı. Erkən orta əsrlərə aid Mingəçevir qazıntılarından tapılmış pambıq toxumu da, həmin dövrdə Azərbaycanda pambıq yetişdirildiyini sübut edir. Parça istehsalında ən çox istifadə edilən naxış stilizə olunmuş tovuzquşu rəsmi idi. Araşdırmalar göstərir ki, əsrlər keçdikcə tovuzquşu rəsmləri öz keçmiş mənasını itirmiş və nəhayət, sadələşərək Şərq aləmində ən geniş yayılmış “buta” omamentinə çevrilmişdir. Tovuzquşu rəsmlərinin türk xalqlarmda başlıca omament motivi olduğunu hələ XII əsrdə böyük şair Nizami “İsgəndərnamə” əsərində vurğulayırdı. O, Nüşabənin Bərdədəki sarayını təsvir edərkən bir neçə dəfə ipək parçalar üzərinə salınmış tovuzquşu rəsmlərindən bəhs edirdi. Beləliklə, erkən orta əsrlərdə parça istehsalında ən çox istifadə edilən naxış stilizə olunmuş tovuzquşu rəsmi idi. Araşdırmalar göstərir ki, əsrlər keçdikcə tovuzquşu rəsmləri öz keçmiş mənasım itirmiş və nəhayət, sadələşərək Şərq aləmində ən geniş yayılmış “buta” omamentinə çevrilmişdir. Mənbələrdən bəlli olur ki, erkən orta əsrlərdə Azərbaycan nəinki öz ehtiyacını və daim yeniləşən, inkişaf edən zövqünü ödəmək məqsədilə gözəl və qiymətli parçalar istehsal edir, həmçinin burada istehsal edilən parçalar xarici ölkələrə ixrac edilirdi. Orta əsrlərin sonlarına doğru Azərbaycan geyim mədəniyyətinin səviyyəsini göstərən faktlardan biri geyim simvolikasmın daha da zənginləşməsidir. Müxtəlif mərasimlərə (toy - bayram, yas və s.), müxtəlif cəmiyyətlərə uyğun geyim formaları konstruktiv quruluşuna, rənginə, bəzəyinə və s. görə fərqlənirdi. Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|