Magistratura məRKƏZİ

 

 

61 



 

inovasyonu dəstəkləyən mexanizmlərə və sərmayəyə giriş imkanlarına ehtiyac 

vardır. 

Burada  dövlət  asanlaşdırıcı  və  katalizatorçu  rolu  oynayır.  İnsan  qaynaqlarına, 

araşdırma və inkişafa və inovasyona investisiya edər. Bu cür sərmayələri təşviq edər 

və  təşkilatlarla  qarşılıqlı  ünsiyyət  içindədir. Məlumatı  ən  yaxşı  idarə  edən,  insan 

qaynağını və fikir varlığını ən yaxşı istifadə edər və inovasyonu bütün fəaliyyətlərinin 

ayrılmaz bir parçası halına gətirən biznes rəqabətli mühit təşkil edir. 

Məlumatı ən yaxşı istifadə edən firmalar, ən ixtisaslı insan gücünə ehtiyac duyar 

və ən çox məşğulluğu yaradarlar. 

İnnovasiyada təhsil; 



 

Məktəb  əvvəli  təhsildən  universitetə  qədər  təhsil  sistemi  və  strateji 

texnologiya sahələri üçün lazım olan insan gücünün yetişdirilməsi və tələbələr 

firmalarla yaxın təmasda olmaları, öyrəndiklərinin tətbiqlərini görmələri 



 

Firma  çalışan  və  idarəçilərinin  davamlı  təhsili  və  bazar  və  texnologiyadakı 

inkişafları  izləmə  qabiliyyətlərinin  inkişaf  etdirilməsi  və  dizayn,  istehsal  və 

təşkilat üsullarının öyrənilməsi 



 

Cəmiyyətin  hər  seqmentini  maraqlandıran  həyat  boyu  təhsil  sistemi  və 

informasiya  texnologiyalarının  geniş  istifadəsi  ilə  dəyişən  ehtiyaclara  görə 

yenidən təhsil, qısa və sıx proqramlar, uzaqdan təhsil 

Bazar iqtisadiyyatına keçid şəraitində innovasiyanın əhəmiyyəti önəmli dərəcədə 

artır. 

İnnovasiya 

proseslərinin 

innovasiya 

fəaliyyətinin 

səmərəliliyinin 

qiymətləndirilməsi  üçün  sənaye  müəssisəsi  fəaliyyət  prinsiplərinin  öyrənilməsi, 

hazırda  tədqiqatların  aktual  problemidir.  Müəssisənin  fəaliyyətinin  səmərəliliyini 

iqtisadi  və  maliyyə  göstəriciləri  vasitəsilə  ifadə  olunur.  Unifikasiya  edilmiş 

göstəricilər  sistemi  bazar  iqtisadiyyatı  şəraitində  ola  bilməz.  Hər  bir  investor, 

---

 

 

62 

menecerlərin  və  mütəxəssislərin  peşəkarlıq  xüsusiyyətlərinə  əsaslanaraq  innovasiya 

layihəsinin və digər amillər, bu sistemin özü müəyyənləşdirir. 

Göstəricilər sisteminə aşağıdakı tələblər irəli sürülür: 



 

Göstəricilər məhsulun həyat dövrünün bütün mərhələlərində prosesləri əhatə 

etməlidir; 



 

Göstəriciləri, perspektivdə, ən azı 3-5 il keçmişə aid təhlil təşkilatın 

fəaliyyətinin əsasında formalaşmalıdır; 



 

 Göstəricilər konkret malların rəqabət qabiliyyətinə görə konkret müddətdə 

konkret bazarlarında məlumatlarına əsaslanmalıdır; 



 

 Mühüm göstəricilər mütləq, nisbi və xanədan kəmiyyətlərlə ifadə 

olunmalıdır; 



 

Göstəricilər təşkilatının maliyyə fəaliyyətinin bütün aspektlərini əks 

etdirməlidir; 



 

 Layihələndirmə son göstəricilərə görə, təşkilatın fəaliyyətinin təşkilati, 

texniki, ekoloji, iqtisadi və sosial aspektlərini edən həcminin kifayət qədər və 

keyfiyyətli istifadə etməklə maliyyə fəaliyyətinin davamlılığını və risk 

dərəcəsinin müəyyən edilməsi ilə, müxtəliv variantlarla hesablaşmalar 

əsasında həyata keçirilməlidir. 

Yeniliklərin  tətbiqi  dörd  növ  effekt  verə  bilər:  İqtisadi,  elmi-texniki,  sosial  və 

ekoloji. 

İqtisadi  səmərə  almaq  hesabına  innovasiya  təşkilat  formasında  müəssisənin 

kompleks  inkişafını  və  rifahın  yüksəldilməsini  göstərir.  Digər  növ  (elmi-texniki, 

sosial,  ekoloji)  potensial  iqtisadi  səmərəli  effekti  özündə  daşıyır.  İqtisadi  səmərənin 

işlənməsi,  tətbiqi  -  özündə  (innovasiya  çevrilməsi),  potensial  və  ya  faktiki  (real, 

kommersiya)  satış  yenilikləri  ola  bilər,  elmi-texniki,  sosial  və  ekoloji  effektləri  isə 

yalnız potensial iqtisadi effekti ola bilər. 

---

 

 

63 

İnnovasiya  anlayışı  haqqında  yuxarıda  qeyd  olunanları  təhlil  edib 

ümumiləşdirdikdən sonra aşağıdakı nəticələri çıxarmaq olar: 

1.Obyektlərin,  sistem,  müəssisə  və  cəmiyyətin  bütövlükdə  bir  vəziyyətdən 

digərinə, daha təkmilinə və əvvəlcədən yenilik nəzərdə tutan vəziyyətə keçid üzrə 

konkret  situasiyaların  sonsuz  sayı  çoxlu  miqdarda  şərhlərin  və  təriflərin 

yaranmasına imkan verir. 

2.  Daha  təkmil  vəziyyətə  keçid  yeniliklərin-yeni  vasitələrin,  qaydaların, 

məhsulların,  metodların,  texnologiyaların  tətbiqini  və  reallaşdırılmasını  nəzərdə 

tutur ki, bunları da fikirləşmək, işləyib hazırlamaq və ixtira etmək lazımdır. 

3.  İnnovasiya  yeni  biliklərin  reallaşdırılmış  məcmusu  kimi  müvafiq  sahələrdə 

praktiki tətbiqə malik olmalı və effekt verməlidir. 

İqtisadi  artımın  tərkib  elementi  kimi  çıxış  edən  rəqabət,  innovasiya  üçün 

stimullar yaradır. Y. Şumpeter ―...yeni əmtəənin, yeni texnologiyanın, xammalın, yeni 

mənbəyin, təşkilin yeni tipinin kəşfinə...‖ əsaslanan rəqabətə əhəmiyyət verirdi (171, 

s.128). 

Rəqabəti  iqtisadi  fəaliyyət  zamanı  istehsal  artımını  və  xərclərin  ixtisarını  təmin 

edən güclü mexanizm kimi qəbul etmək vacib məsələdir. 

―İnnovasiya‖  termininə  yalnız  innovasiya  fəaliyyətinin  son  nəticəsi  kimi  (yeni 

məhsul,  yeni  texnika  və  ya  texnologiyanın  mənimsənilməsi,  təşkilati  və  idarəetmə 

metodlarının  yaxşılaşdırılması)  deyil,  həm  də  iqtisadi  sistemin  dayanıqlı  inkişafına 

kömək edən və yeniliyin rəqabətqabiliyyətli məhsula transformasiyasına əsaslanan ən 

vacib iqtisadi artım amili kimi yanaşmaq lazımdır. 

 

3.2  İnsan kapitalı innovasiyalı iqtisadiyyatın əsas amili kimi. 

 

İnsan  kapitalına  böyük  miqyasda  investisiya  hər  bir  inkişaf  etmiş  ölkənin 

prioritet  məsələlərindən  biridir.  Sivilizasiyaların  və  ölkələrin  inkişafının  tədqiqi 

---