Magistratura məRKƏZİ
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sıra İqtisadiyyat Dərəcə
67 kapitalı inkişafının və keyfiyyətinin yüksəlməsinin şərtlərindən biri yüksək iqtisadi azadlıq indeksi hesab olunur. İnsan kapitalını 3 formada təsnifləşdirmək mümkündür: 1) fərdi insan kapitalı; 2) firmanın insan kapitalı; 3) milli insan kapitalı. Bir çox ölkələrdə yenilikçi iqtisadiyyat iqtisadi inkişafın fundamental mənbəyi kimi hesab edilir və milli sərvətlərin mühüm tərkib hissəsini təşkil edir. İnnovasiya mərkəzlərinin yaradılması və bu mərkəzlərin fəaliyyəti yeni texnologiyaların inkişafı və ali təhsil müəssisələrinin elmi, texniki və innovasiya potansialından səmərəli istifadə, eləcə də müəssisələrin, təşkilatların və kiçik yüksək texnologiyalı biznes innovasiya fəaliyyətini təbliğ etməkdir. Bu fəaliyyətə Rusiya Fedarasiyasını iqtisadi siyasətini misal göstərmək olar. 2006-2015-ci il üçün Rusiya Federasiyasının təhsil siyasətinin məqsədi Rusiya təhsil sisteminin innovasiyalı inkişafa keçid, yüksək nəticələrin əldə olunmasına diqqət, müvafiq beynəlxalq standartlar, keyfiyyət və cəmiyyət və bilik iqtisadiyyatı ehtiyaclarına uyğun təhsil rəqabət qabiliyyətinin fasiləsiz təkminləşdirilməsi üçün mexanizmlərin yaradılmasıdır. İnnovasiya iqtisadiyyatı ənənəvidən fərqlənir və onun subyektlərinin arasında istehsal prosesində yaranan iqtisadi münasibətlərin (əlaqələrin) yeni tipi təşkil edir. Anlamaq əhəmiyyətlidir ki, innovasiya inkişafına keçid insanın məhsuldar güclərinin uyğun olan inkişafıyla şərt qoyulmuşdur — innovasiya iqtisadiyyatının subyekti. Yaradıcı insan innovasiya istehsalının inkişaf prosesinin əsas elementidir, və (amma) onun insan kapitalı yeni biliklərin generasiyası əsasında innovasiya istehsalının əsas resursu olur. İnsan kapitalı XXI əsrdə innovasiya, rəqabət və iqtisadi böyüməni bir birinə bağlayan əsas faktor hesab edilir. İnsan kapitalı innovasiyanın əsas hissəsdir. İqtisadi artım innovasiya ilə izah olunur, bununda əsas səbəbi (təhsil) insan kapitalı hesab edilir. Eyni zamanda, müasir dövrümüzdə innovativ üstünlüyə malik olan ölkələr təhsilli insan kapitalını özünə çəkir.
68 Empirik araşdırmanın ikinci əsas element isə insan kapitalının xarakteristikasıdır. Buna təhsil, bilik və bacarıq aiddir. Son bir neçə il ərzində, insan kapitalı nəzəriyyəsi xüsusilə Malayziya kimi inkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda, təhsil və iqtisadi artım arasındakı səbəbli əlaqəni təsdiq ilə çox diqqət çəkdi. Çünki insan kapitalı nəzəriyyəsi iqtisadi inkişafa savadlı və məhsuldar işçi qüvvəsi ilə nail oluna biləcəyini müdafiə edir.
İnsan kapitalı, əsasən iqtisadi artıma və inkişafına stimul yaradan fərdlərin bir sıra kimi görünən bilik, qabiliyyət və bacarıqları, innovasiya prosesinin əsas stimulu hesab edilmişdir. İqtisadi ədəbiyyatda insan kapitalının 3 növünü qeyd etmək olar. Bunlar firma-xüsusi insan kapitalı, sənaye-xüsusi insan kapitalı və fərdi-xüsusi insan kapitalıdır. Popescu Cristian yuxarıda qeyd edilən insan kapitalının ilk iki növünün hansı ki, qabiliyyət və biliyə əsaslanır, yalnız müəyyən bir firma və ya sənaye üçün qiymətli oluğu və bunlarında müəyyən region və ya dövlət daxilində innovasiya fəaliyyətinə məhdud təsirini ifadə edir. Bu ikisindən fərqli olaraq, fərdi-xüsusi insan kapitalı hansı ki, biliyi nəzərdə tutur, böyük firmalar və sənayelər üçün müvafiqdir. Bütün bunları düşündükdə insan kapitalının fərdlər, təşkilatlar və böyük gücə sahib olan innovativ induksiyalı cəmiyyətlər üçün rəqabət üstünlüyününü əsas mənbəyi hesab etmək mümkündür. İnsan kapitalı funksiyalarına hökumət, şirkət, şəxsin müvafiq olaraq fərdi, mikro və makro səviyyədə ehtiyaclarını ödəmək qabiliyyəti daxildir. Fərdi səviyyədə insan kapitalı funksiyaları: 1.
İqtisadi - kapitalın hərəkətini təmin etmək üçün zəruri olan mənfəət artımının, biliklərin artım və həyata keçirilməsi hesabına əldə edilən əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirilməsindən ibarətdir; 2.
Stimullaşdırıcı - bu inkişaf mərhələsində ən çox ehtiyac olan istehsal keyfiyyətlərinin formalaşması və təkmilləşdirilməsinə kömək edir. Mikro səviyyədə insan kapitalı funksiyaları:
69 1.
Proqnozlaşdırıcı. İnsan kapitalının tədqiqi ehtimal və reallıq arasında olan dialektik bağlılıq vasitəsilə işçilərin, qrupların, ölkə regionlarının insan kapitalından istifadə dərəcəsini qiymətləndirməyə və bu əsasda rəqabət, innovasiya fəaliyyəti, iqtisadi artımın yüksəlməsi üçün şərait yaratmağa imkan verir;
2.
İstehsal və iqtisadi. İnsan kapitalının köməyi ilə insan birbaşa olaraq mal və xidmətlərin istehsalı prosesinə qoşulur. Fərdi insan kapitalının keyfiyyəti yüksəldikcə, onun əmək fəaliyyətinin, onun istehsal etdiyi və insanların normal həyat fəaliyyəti və ehtiyaclarının qarşılanması üçün zəruri olan mal və xidmətlərin keyfiyyəti də artır, sahibkarına daha çox gəlir əldə etdirir. Makro səviyyədə insan kapitalının funksiyalarına daxildir: 1.
Translyasiya- fasiləsizlik, cəmiyyətin malik olduğu insan kapitalının keçmişdən gələcəyə ötürülməsini nəzərdə tutur. Bu zaman insan kapitalının yalnız yeni vaxtın tələb etdiyi hissəsi ötürülür; 2.
Strateji, hansı ki, insan kapitalının dövlətin inkişafı, elmi-texniki tərəqqinin dövlət çərçivəsində hərəkatı, iqtisadi artım ilə əlaqəli olan elementlərindən biri olduğunu göstərir. Dünya İqtisadi Formunun İnsan kapitalı indeksi – 2015
1 Finlandiya 85.78 2 Norveç 83.84 3 İsveçrə 83.58 4 Kanada 82.88 5 Yaponiya 82.74 6 İsveç 82.73 Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|