Darsning usuli: Tushuntirish. savol- javob
Darsning jihozi: Geografiya faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.
Darsning tashkiliy qismi:
1. O`quvchilar bilan salomlashish. 2. Navbatchilikni o`tkazish va davomatni aniqlash.
3.Siyosiy daqiqa o`tkazish. 4.O`tilgan mavzuni so`rash baholash.
Yangi darsni rejasi.
1.O`rta Osiyoning aholisi. 2.O`rta Osiyoning siyosiy xaritasi.
Yangi darsning bayoni.
Aholisi. O‘rta Osiyoning tub aholisiga o‘zbeklar, tojiklar, qozoqlar, qirg‘izlar, turkmanlar, qoraqalpoqlar, afg‘onlar, forslar kiradi. O‘zbeklar, forslar va tojiklarning katta qismi o‘troq hayot kechirib, shaharlar qurganlar, fan va madaniyatni rivojlantirganlar. Qozoqlar, turkmanlar, qirg‘izlar va qoraqalpoqlar, asosan, chorvachilik bilan shugullanganliklari uchun ko‘chmanchi va yarim ko‘chmanchi shaklda hayot kechirganlar. Hozirgi vaqtda bu xalqlar ham o‘troq hayot kechiradilar.O‘rta Osiyo xalqlari jahon fani va madaniyatiga, davlatchilik ilmiga katta hissa qo‘shgan buyuk allomalari, sarkardalari bilan faxrlanadi.O‘rta Osiyo aholisining ko‘pchiligini o‘zbeklar tashkil qiladi. O‘rta Osiyoda tub millatlardan tashqari turli vaqtlarda ko‘chib kelib, o‘troq yashab qolgan ruslar, tatarlar, yahudiylar, ukrainlar, boshqirdlar, koreyslar, uyg‘urlar, turklar va boshqa millatlar ham tarqalgan. Hozirgi paytda O‘rta Osiyo aholisi 70 mln. kishi atrofida. Siyosiy xaritasi. Siyosiy xarita deb jahondagi yoki uning ma’lum bir qismidagi davlatlarning ma’lum bir tarixiy davrdagi holati aks etgan xaritaga aytiladi. Siyosiy xaritalar inqiloblar, urushlar va davlatlarning o‘zaro kelishuvlari asosida o‘zgarib, qayta tarkib topib turadi.O‘rta Osiyo siyosiy xaritasining keyingi ikki asr davomidagi tarkib topishida bir necha bosqichlarni ajratish mumkin. Birinchi bosqich O‘rta Osiyoning Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi arafasidagi davrni o‘z ichiga oladi. Bu bosqichda O‘rta Osiyoda uchta yirik davlat- Qo‘qon xonligi, Xiva xonligi va Buxoro amirligi mavjud bo‘lgan. Ikkinchi bosqich mustamlaka davrini o‘z ichiga oladi. Bu bosqichda O‘rta Osiyo Rossiya imperiyasining O‘rta Osiyo general-gubernatorligi tarkibiga kirgan va ikkita xonlikdan (Xiva va Buxoro) hamda Qo‘qon uyezdidan iborat bo‘lgan. Uchunchi bosqich juda qisqa davrni (1917-1920/22) o‘z ichiga oladi. Bu bosqichda O‘rta Osiyoda uchta mustaqil davlat paydo bo‘ldi: O‘rta Osiyo (Qo‘qon) muxtoriyati, Buxoro va Xorazm respublikalari. To‘rtinchi bosqich 1924-1991-yillarni o‘z ichiga oladi. Bu davrda O‘rta Osiyo hududida 5 ta ittifoqdosh respublika tashkil qilindi: O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston. O‘lkaning janubi Afg‘oniston va Eron davlatlari tarkibiga kiradi. Beshinchi bosqich 1991-yildan boshlanadi. Bu davrda sobiq Ittifoqning parchalanishi oqibatida O‘rta Osiyo hududidagi ittifoqdosh respublikalar o‘rnida mustaqil davlatlar –O‘zbekiston, Qozog‘iston, Tojikiston, Turkmaniston va Qirg‘iziston tashkil topdi.
Dostları ilə paylaş: |
