Ma’ruza № konni shamollatish. Reja: 1

8.4- rasm. Tayyorlov laxmlari zaboylarini shamollatish usullari: 
А — zaboyga toza havoni haydash; б — zaboydan zararlangan havoni so’rib olish; в — 
birlashgan usul 
8.5- rasm. Qanotchali anemometr
 
8.6- rasm .Depressiomet 
Shakalaning noli quvurchaning markazida joylashgan va bir darajadagi suyuqlikning holati 
bilan farqlanadi. Quvurchaning bir uchuni rezina bilan mahkamlab, ventilyator kanaliga 
to’g’rilansa, ikkinchi uchi ochiq qoldirilsa, yer yuzasidagi va kanaldagi bosimlar farqi 

---

depressiometrning turli darajalarida namoyon bo’ladi. Suyuqlik darajalar orasidagi o’lchangan 
farq depressiya yoki kompressiyani ko’rsatadi.
Kon laxmlaridagi havo harakatining tezligini o’lchash qanotchali va chashkali 
anemometrlar orqali amalga oshiriladi. Qanotchali anemometr (19.5 rasm) aylanuvchi o’qqa 
mahkamlangan yupqa plastinkalardan tashkil topgan. Anemometr o’qining aylanishi 
hisoblagichga uzatiladi. Hisoblagich laxmga kelgan havoning tezligini o’qning aylanishlar 
soniga qarab ko’rsatadi. Laxm kesimi bo’yicha havo harakatining o’rtacha tezligini anemometr 
bilan o’lchashning ikki usuli mavjud: “o’zining to’g’risidan” o’lchash va “ko’ndalangiga” 
o’lchash. Birinchi usulda o’lchashda o’lchovchi havo oqimiga yuzi bilan turadi va qo’lini 
cho’zib turgan holda anemometrni ushlab yuradi. Ikkinchi o’lchash usulida laxm devorlariga 
orqa qilib turadi va laxmning yuzasi bo’ylab anemometrni olib yuradi.
Nazorat o’lchovlarida esa maxsus o’lchash stansiyalari o’rnatiladi. O’lchov stansiyalarida 
havoni o’lchash ma’lum muddatda amalga oshiriladi va maxsus kitobga olingan natijalar yozib 
qo’yiladi. Shaxtadagi gazlarning sifatini tekshirish uchun kimyoviy analizga havo probalari 
gazsiz va gaz bo’yicha I va II kategoriyali shaxtalarda oyiga bir marta olinadi. Gaz bo’yicha III 
kategoriyali shaxtalarda esa probalar oyiga ikki martadan kam bo’lmagan miqdorda, yuqori 
kategoriyali shaxtalarda esa oyiga eng kamida uch marta olinadi.