Ma`ruzachi: R. Murodov reja

EKSTRAKTLAR, EKSTRAKT KONSENTRATLAR OLISH TEXNOLOGIYASI, QUYUQ VA QURUQ EKSTRAKTLAR OLISH TEXNOLOGIYASI

Ma`ruzachi: R.Murodov

REJA:

• 1.Suyuq ekstraktlar ifodasi va olish usullari.
• 2.Perkolyatsiya va reperkolyatsiya usullari va ishlab chiqariSh bosqichlari.
• 3.Suyuq ekstraktlar ishlab chiqariSh texnologiyasi
• 4.Quyuq va quruq ekstraktlarni oliSh.
• 5.Quyuq va quruq ekstraktlar texnologiyasini o’ziga hos hususiyatlari.

Dorivor o’simliklardan ta’sir etuvchi moddasi ya’ni tarkibidan biologik faol moddalarni yig’indisini ajratib olishda sanoatda asosan ajratma oliShning ilmiy-nazariy asoslaridan foydalaniladi.

• Dorivor o’simliklardan ta’sir etuvchi moddasi ya’ni tarkibidan biologik faol moddalarni yig’indisini ajratib olishda sanoatda asosan ajratma oliShning ilmiy-nazariy asoslaridan foydalaniladi.
• O’simlik xom aShyosidan ajratma olish uning fizik-kimyoviy va mexanik xossalariga va hujayralarning strukturasiga bog’liq bo’ladi. Biologik faol moddalar hujayra ichida bo’lganligi sababli ekstragent uning ichiga kirib, hujayraning to’suvchi barьerlarini yorib o’tiShi kerak.
• Yangi terilgan yoki quritilgan xom aShyodan ajratma olish mumkin. Bunda yangi maxsulotda biologik faol moddalar hujayra ichida bo’ladi, quritilgan mahsulotda esa quruq konglomeratlar holida bo’lib, hujayra ichida (hujayra bo’Shliqlarida adsorbirlangan) bo’ladi. Mahsulotni quritiSh jarayonida hujayra o’z xossasini o’zgartirib plazmoliz holatiga o’tadi. Quritilgan mahsulotdan dori vositasini ajratib olish juda murakkab jarayon bo’lib quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi: bo’kiSh, birlamchi Shirani hosil bo’lishi va hujayra ichidagi modda almaShinuvi.

Dorivor o’simlik xom ashyosidan biologik faol moddalarni to’liq va tez ajratib olish mahsulotning qator xossalariga bog’liq bo’ladi: mahsulot namligiga, ta’sir etuvchi moddasiga va ekstraktiv moddalariga, o’simlik to’qimalarining ichki bo’Shliqlarining katta-kichikligiga, bo’kiSh xossasiga va ajratmani ma’lum miqdorda ushlab qolish xossasiga. Mahsulotning bo’kiSh tezligi esa, bosim kuchi va haroratga ham bog’liq bo’ladi.

• Dorivor o’simlik xom ashyosidan biologik faol moddalarni to’liq va tez ajratib olish mahsulotning qator xossalariga bog’liq bo’ladi: mahsulot namligiga, ta’sir etuvchi moddasiga va ekstraktiv moddalariga, o’simlik to’qimalarining ichki bo’Shliqlarining katta-kichikligiga, bo’kiSh xossasiga va ajratmani ma’lum miqdorda ushlab qolish xossasiga. Mahsulotning bo’kiSh tezligi esa, bosim kuchi va haroratga ham bog’liq bo’ladi.
• Sanoat miqyosida fitopreparatlar ishlab chiqariShda ularning turg’unligini ta’minlovchi ajratuvchilarni tanlab olish muhim ahamiyatga ega.
• Biologik faol moddalarni ekstraktsiya qiliShda ekstragentlarni tanlash katta ahamiyatga ega. Chunki u o’simlik hujayrasi ichiga kirib, hujayra ichidagi biologik faol moddalarni eritib, oxirida biofaol moddalarni o’simlikdan taShqariga olib chiqiShi kerak. Dorivor o’simlik xom aShyosidan ta’sir etuvchi moddani to’liq ajratiSh mahsulotning quyidagi texnologik xossalariga bog’liq bo’ladi: mahsulot namligi, o’simlikning maydalik darajasi va ta’sir etuvchi moddasiga.