Mashina detallari uchun zagotovka turlari va

,
 
bunda: 
L
-tanavor uzunligi; 
l
x
-ishlanuvchi bo‘yin o‘rtasi kesimidan eng yaqin 
tayanchgacha bo‘lgan masofa. 
Fazoviy og‘ishlar, tanavorlarni va mexanik ishlov berish amallarini noaniq 
bajarilishidan kelib chiqadi. Mexanik ishlov berishda tanavor xatoliklarining 
kichiklashgan miqdorda nusxalanib o‘tishi o‘ringa ega bo‘lishi mumkin. 
Materialni qo‘shim ko‘rinishida olib tashlanuvchi miqdoriga fazoviy og‘ishning 
ta‘siri, qabul qilingan tanavorni bazalash sxemasiga bog‘liq. 
Disk sinfidagi detallarni mexanik ishlashda, sirtqi silindrik yuza bazasida avval 
teshikni yo‘nish (bir o‘qsizlikni yo‘qotish uchun), keyin esa teshikni bazasida sirtqi 
yuzani ishlash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Sirtqi yuzani (shu detal uchun muhim 
bo‘lgan) teskari ketma-ketlikda ishlashda ancha ko‘p (hajmi bo‘yicha) miqdorda metall 
olib tashlanadi. 
4. O‘rnatuv xatoligi 
ε
i
bajariluvchi o‘tuvda yoki amalda paydo bo‘ladi. O‘rnatuv 
xatoligining borligi tufayli, partiyadagi hamma tanavorlar uchun ishlanuvchi yuza 
dastgohda bir xil holatni egallamaydi. Ishlanuvchi yuzaning hosil bo‘luvchi siljishi 

---

oraliq qo‘shimga, qo‘shimcha tashkil etuvchisi sifatida kiritilib kompensatsiyalanishi 
zarur. 
Oraliq qo‘shimni aniqlashda o‘rnatuv xatoligi ishlanuvchi yuzani siljish 
qiymatini tavsiflaydi. Bu siljish tanavorni siqishda uning bazaviy yuzalarining 
noaniqligi, moslamani tayanch elementlarini noaniq tayyorlanishi va yeyilishi 
natijasida, tanavorlarni alohida o‘rnatishda tekshirish xatoligi natijasida sodir bo‘ladi. 
O‘rnatuv xatoligi qiymatini yuqorida keltirilgan formulalar asosida konkret o‘rnatuv 
sxemasi uchun kiritish mumkin. 
Minimal oraliq qo‘shimning umumiy qiymati 
Rz
i-1
; 
T
i-1
; 
ρ
i-1
va 
ε
i
larni qo‘shish 
orqali aniqlanadi (3.4, d-rasm). 
Fazoviy og‘ishlar va o‘rnatuv xatoliklari vektor sifatida bo‘lib, ular nafaqat 
qiymatga ega, balki yo‘nalishlarga ham ega bo‘ladi. Ularni qo‘shish vektorlarni 
qo‘shish qoidasi bo‘yicha bajariladi. 
Tekis yuzalarni ishlashda koliniar vektorlarga ega bo‘lamiz. Bu holda, 
)
(
/
/
1
1
i
i
i
i









, 
ya‘ni vektorlar yig‘indisi vektorlar qiymatlarini arifmetik qo‘shish bilan aniqlanadi. 
Aylanuvchi tashqi va ichki yuzalarni ishlashda 
ρ
i-1
va 
ε
i
vektorlari xohlagan 
burchakli holatlarni egallashi mumkin, buni oldindan ko‘rib hisobga olish 
imkoniyatiga ega emasmiz. Shuning uchun ularni kvadrat ildiz usuli qoidasi bo‘yicha 
qo‘shamiz. 
2
2
1
1
/
/
i
i
i
i









. 
Taxminiy hisoblash usulini qo‘llab, taxminiy hisoblashning sodda formulalarini 
olamiz: 
2
2
1
1
/
/
i
i
i
i









= 0,96
 ρ
i-1
+0,4 
ε
i
,
ρ
i-1
> 
ε
i
bo‘lganda; 
2
2
1
1
/
/
i
i
i
i









=0,4