Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əzizim Əli Rza müəllim.
- PAŞA ƏFƏNDİYEV
290 bu sirləri aşkarlayıb Molla Cümənin ürəyi qədər sevdiyi doğma xalqına qaytarın. Əzizim Əli Rza müəllim. Əzizim, mən Sizə çox zəhmət vermişəm, ərkinən Sizi çox incitmişəm. Yenə də incitmək istəyirəm. Mən ömrümün yarısından çoxunu böyük Azərbaycan aşığı Molla Cümənin hə- yat və fəaliyyətinə həsr eləmişəm. Elin dilindən şeirlərini dənə- dənə yığmışam, evlərə, ayrı-ayrı şəxslərə müraciətlə əlyazma- larını əldə eləmişəm. Aşığın hər bir şeirini əlimdə olan bütün variant və əlyazmaları ilə müqayisə edib nəhayət onun kül- liyyatına daxil eləmişəm. 41 müəllif vərəqi həcmində olan bu külliyyatı prezident adminstrasiyası çap eləyib bütün Azər- baycan kitabxanalarına hədiyyə vermişdir. Molla Cümənin həmin külliyyatı hazırda Almaniyanın Halle şəhərində universitetin Landes kitabxanasında saxlanılır. Mən aşığın şeirləri üzərində işləyəndə hər dəfə hansısa bir sənətkarın şeirlərinin izi, təsiri, rayihəsi məni narahat edirdi, həvəs- ləndirirdi və həm də hər gün düşündürürdü. Nəhayət bu yaxınlarda böyük şairimiz Molla Pənah Vaqifin əsərlərini təzədən oxudum. Ulu Tanrı, Böyük Allah, bu nə möcüzədir!? M.P.Vaqif və Molla Cümənin iki nəhəng, titanik sənətkarların yaradıcılığı arasında bağlar, tellər, oxşarlıqlar gördüm. Bunlar məni valeh elədi, əməlli-başlı müşahidələr apardım. Əli Rza müəllim, əzizim, mən indi çox ağır xəstəyəm. İlk müşa- hidələrimi də demək olar ki, yataqda aparmışam, yazmışam, müşahidələri genişləndirmək üçün mənim nə mənəvi, nə də fiziki imkanım yoxdur. Əli Rza müəllim. Mən əldə elədiyim müşahidələrimi bir məqalədə ümumiləşdirib Sizin sevimli qəzetimizə göndərirəm. 291 Siz böyük ustad və böyük sənətkarsınız, bir müəlliminiz kimi Sizinlə fəxr eləməyə mənim haqqım və hüququm var. Mən də böyük alim və böyük pedaqoqam, 86 yaşımda hələ də əlimdə qələmim işləyir. Sizin də öz müəlliminzlə fəxr eləməyə haqqınız var. Əli Rza müəllim, əzizim, qoy mənim apardığım bu ilk müşahidələr şəxsən Sizin və mənim adımdan elimizin iki böyük sənətkarının ruhlarına oxunan dualar olsun. Hörmətlə, PAŞA ƏFƏNDİYEV professor, əməkdar elm xadimi 10.06.2014-cü il MOLLA PƏNAH VAQİF VƏ MOLLA CÜMƏ Oxucularım fikirləşərlər ki, bu iki böyük sənətkarı nə kimi yaxınlığı, yaradıcılıqları arasında nə kimi oxşarlıq, əlaqə birləşdirə bilər. Mən ömrümün yarısını Molla Cümənin həyat və fəaliyyətinin öyrənilməsinə həsr eləmişəm. Hər dəfə aşığın şeirlərini müqayisələr aparmaq yolu ilə nəşrə hazırladıqca məni hansısa bir sənətkarın Molla Cümə şeirləri ilə yaxnlıq, oxşarlıq halları düşündürürdü. Bu cəhət aşığımızın həm qoşma, gəraylı və müxəmməslərinə aid idi. Molla Pənah Vaqif yaradıcılığı ilə xüsusilə məşğul olmamışdım. Ancaq bildiklərim, yaddaşım mənim nə isə bu iki sənətkar arasında oxşarlıq olduğu qəna- ətinə gətirib çıxarırdı. Molla Cümənin vətənində onun şeirlərini topladığım zaman aşığı görənlər, tanıyanlar, sənətkarlar hər zamanlar bir ağızdan deyirdilər ki, Molla Cümə molla olmayıb, mollalıq eləməyib yalnız elmli, bilikli ürfan sahibi olduğuna görə onun adının əvvəlinə Molla sözünü artırmışlar. Qax rayonunun İlisu kəndində mənə dedilər ki, burada şair Nazim olub, mən onun 292 şəxsiyyətini aydınlaşdıra və şeirlərini tapa bilmədim. Böyük ədəbiyyatşünas və folklorşünasımız Salman Mümtaz 1927- 1928-ci illərdə çap elədiyi 2 cildlik «El şairləri» kitabında Nazimin 3 şeirini verib və Molla Məhəmməd Nazim yazıb. Şəkidə Molla adlandırılan çoxlu şəxslərə rast gəldim. Özü də onlar öz dünyagörüşü, elmi, biliyi, təcrübəsi, müdrikliyi ilə seçilən şəxslər idi. Vaqifin də adının əvvəlinə Molla sözünün artırılması, əlbəttə, mənə görə bu səbəbdən olmuşdur. Bütün Azərbaycanda Vaqif haqqında çox məşhur, yayılmış məsəl, aforizm gəzmiş, elə indi də gəzməkdədir. «Hər oxuyan Molla Pənah olmaz». Vaqifə də Molla Pənah demişlər. Axı Vaqif hələ Qazaxda ikən məktəbdarlıq eləyib, başqa sözlə desək, o, müəllimlik eləmişdir. Molla Cümə Vaqifi tanıyırdımı? İstər- istəməz mənim qarşıma tez-tez belə əhəmiyyətli suallar çıxırdı. Görəsən, Vaqifin özü yaradıcılığı haqqında aşıq nə və nəyi bilə bilərdi? Sonralar mən təbii ki, Vaqifin şeirlərini yenidən oxudum, qarşıma çox ibrətamiz hallar gəlib çıxdı. Doğrudur, Molla Cümənin peoizyasında Vaqifin adı çəkilmir. Ancaq Vaqif poeziyasının rayihəsi, sirri, gözəlliyi Molla Cüməni bir sənətkar kimi heyran eləmişdi. Molla Cümə Vaqifin yara- dıcılığı haqqında eşitmişdi. Çünki Molla Pənah Vaqifin şeirləri bütün Azərbaycanda dilləri dolaşırdı. O biri tərəfdən axı aşıqlarımız səyyar sənətkarlardır. Onlar bütün ölkədə el, oba, məhəllə, bölgələri özlərinə yaxın olan ölkələri də dolaşırdılar. Bu baxımdan Molla Cümənin Vaqifi tanıması tamamilə təbii idi. Görün, Varxiyanlı aşıq Məhəmməd hələ XIX əsrdə nə deyirdi: Məhəmmədəm gəşt elədim Bu cümlə cahanı gəzib Gəncəni, Qarabağı Şəkini, Şirvanı gəzib Xoy, Salmas, Marağa Təbrizi, Tehranı gəzib. Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|