Talab tovarni sotib olishga tayyor xaridor holatini namoyon etadi.
Talab, eng avvalo o‟z hajmiga ega. Bozorning bir tovarga bo‟lgan
talab
hajmi-bu xaridorlarning ma‟lum bir davrda
biror turdagi tovarlarning
muayyan miqdorini sotib olish xohishlaridir. Talab hajmi mazkur mahsulot
bahosiga va boshqa ta‟sirlarga bog‟liqdir. Masalan, xaridor daromadi, didi,
boshqa tovarlar baholari va boshqalar.
Bozorda talab qonuni namoyon bo‟lib, u tovarning bozor bahosi
bilan unga bo‟lgan talab miqdori o‟rtasidagi aloqaning teskari bog‟liqligini
ifodalaydi. Agarda ma‟lum bir tovarning bahosi pasaysa,
mazkur tovarga
bo‟lgan talab ortadi. Agarda, tovarning bahosi ortsa, u holda mazkur
tovarga bo‟lgan talab ozayadi. Demak, tovarning bahosi va unga talab
miqdori o‟rtasida qarama-qarshi munosabat mavjuddir.
Talab qonuni tubandagi uch sharoitda amal qilmaydi.
Chunonchi,
avvalo
,
tovarlar baholarining o‟sishi kutilishi munosabati bilan talabning o‟ta
kuchayishi
sharoitida;
ikkinchidan,
pulni joylashtirish maqsadida qimmmatbaho oltin, antikvariat
kabi kamyob tovarlarga munosabatda;
uchinchidan,
talabning
bir tovardan ikkinchi
sifatli tovarga kuchayishi sharoitida, talabning avvalgi muayyan bir turdagi, ma‟lum
sifatli va baholi tovardan yanada sifatliroq va qimmatroq tovarga kuchayishidir.
Talab qonuni birinchi marotaba frantsuz olimi Kurno tomonidan ifodalangan.
Olim baho va talab munosabatlarini matematik usulda yechishga harakat qilib, talab
qonuni baho vazifasining qisman ifodalanishini, talabning kamayishi jarayonini, ya‟ni
baho ko‟tarilishi bilan talab pasayishini ko‟rsatib bergan edi. Bunday fikrda jon bor va
baho ko‟tarilishi bilan talab kamayib, tovarlarni sotib olish uchun intilish susayishining
yuz berishi ma‟lum narsa.
Talabning bahoga bog’liqligi va unga qarab o’zgarishi talab qonunining
mazmunini bildiradi.
Umuman, aytganda, talab qilinadigan tovarlar bilan baho
o‟rtasidagi bog‟liqlik talab qonuni ta‟sirida yuz beradi. O‟z navbatida, talab bahoga ta‟sir
o‟tkazadi, ya‟ni talabning ko‟payishi bahoni ko‟taradi va aksincha, talabning pasayishi
bahoni pasaytiradi. Chunki busiz bozor muvozanati yuzaga kelmaydi.
Talab iste‟molchi-xaridorning bozordagi harakatini ifodasi bo‟lgani
tufayli iste‟molning reallashuvi talab qonuni ta‟siriga bog‟liqdir. Chunki, bunda
iste‟molchining daromadi, didi, istagi ro‟yobga chiqishi kerak. Haqiqatdan ham
talab o‟sar ekan, xaridor ko‟proq tovar sotib olish, ko‟proq
xizmatlardan
foydalanish imkoniyatiga ega bo‟ladi. Bunga o‟rinbosar tovarlar xaridi ham ta‟sir
ko‟rsatadi.
Bozordagi talab elastik (o‟zgaruvchan) bo‟ladi. Bu hodisa talab qonuni
bilan izohlanadi.
Dostları ilə paylaş: