Talab qonuniga asosan, narx oshsa, talab miqdori qisqaradi, narx pasaysa,
aksincha talab ortadi.
Talab qonuni talab bilan narx o‟rtasidagi miqdori bog‟liqlik borligidan dalolat beradi,
bu bog‟lanish
mutlaq emas, talabga narxdan tashqari boshqa omillar ham ta‟sir
etadi. Agar narx talabni qisqartirsa, boshqa omillar
uni oshirishi mumkin yoki
aksincha.
Talab
qonuni amal
qilgan sharoitda
narx
talab
elastikligini
(o‟zgaruvchanligini) yuzaga keltiradi.
Narxning o’zgarishiga nisbatan talabning o’zgarish darajasi talabning
elastikligi deyiladi.
Elastiklik narx bilan talab o‟rtasidagi bog‟liqlikning miqdoriy ko‟rinishi
hisoblanadi. Agar narxga nisbatan talab kuchliroq o‟zgarsa talab elastik hisoblanadi.
Bordi-yu, narxga nisbatan talab sustroq o‟zgarsa, noelastik talab mavjud bo‟ladi.
Talabning bu ikki turini elastik koeffitsienti (
E
k) orqali bir-biridan ajratish mumkin.
Talabning o‟zgarishiga quyidagi omillar ta‟sir ko‟rsatadi:
Iste’molchilar xohish-istagi.
Aholining milliy urf-odatlari, an‟analari, yashayotgan
makonining tabiiy iqlim sharoiti, madaniyat darajasi va ular bilan bog‟liq
xaridorlar
xohish-istagi, muayyan sharoitdagi moda ta‟siri talabni vujudga keltiradi. Kiyim
tayyorlanayotgan xom-ashyoning o‟zgarishi, tikilayotgan
kiyim texnologiyasi, modelining
o‟zgarishi kabilar ta‟sirida ma‟lum bir tovarlarga talab o‟zgaradi. Natijada, yangi turdagi
tovarlarga talab kuchayadi;
Aholi tarkibidagi o’zgarishlar.
Aholi tarkibi o‟ziga xos talabni shakllantiradi.
Hozirgi O‟zbekistonda aholi tarkibida 15 yoshgacha bolalar katta salmoqqa ega. Agar
keksalar, qariyalar ko‟paysa, meditsina xizmati kabi tovarlarga talab o‟sadi.
Bu holda
avvalgi, yoshlar salmog‟i ko‟p bo‟lgan sharoitdagi talab, albatta, o‟zgaradi;
Aholi pul daromadlarining o’zgarishi.
Aholi pul daromadlarining o‟sishi
tovarlarga miqdoriy talablarning ko‟payishigagina olib kelmay,
mebel televizor, maishiy
xizmat jihozlari va texnikasi hamda yuqori sifatli oziq-ovqatlarga bo‟lgan
talabni
kuchaytiradi. Agar aholi pul daromadlarining o‟zgarishi asosida iste‟mol tuzilishida
o‟zgarish bo‟lib, ular ish haqlarining 14% dan ko‟p qismiga
oziq-ovqat xarid qilinsa, u
holda arzon oziq-ovqatlarga talab kuchayib, sifatli uy-ro‟zg‟or tovarlariga talab pasayadi.
Bu mamlakat esa kambag‟al deb e‟tirof etiladi;