Mavzu: Markaziy osiyo ilk orta asr shaharlari

Bu qal’aga Som ibn Nuh asos solgan bo’lib u hozirgi Xivaq nomi bilan mashhurdir. Xorazm vohasining eng yirik shaharlaridan biri hisoblangan Xeyvaq mil. av. V asrda shakllangan. Xiva shahrining tarixi butun Xorazm tarixi bilan chambarchas bog’liq bo’lib kelgan. Xususan milodimizning boshlarida Xiva Xorazm davlati bilan Qang’ davlati tarkibiga, VI asr boshlarida Eron sosoniylari davlati tarkibiga kirgan.

Xulosa

Xulosa

• Xorazm vohasining eng yirik shaharlaridan biri hisoblangan Xeyvaq mil. av. V asrda shakllangan. Xiva shahrining tarixi butun Xorazm tarixi bilan chambarchas bog’liq bo’lib kelgan Milodning III asrida Qang’ davlati ajralib chiqqan Xorazm mahalliy Afrig’iylar sulolasiga mansub Xorazmshohlar tomonidan idora etilgan.
• To’rtinchi davr (millodning VI–VIII asrlari). Arxeologiya tadqiqotlari natijasida ilk o’rta asrlar davri bo’lmish VI–VIII asrlarda bu yerda hayot tiklana boshlaganini qayd etish mumkin. Xiva xududida Xorazmning o’troq dehqonchilik tumanlarida yaxshi ma’lum bo’lgan ko’shk toifasidagi inshootlar paydo bo’ladi. Ko’hna Arqdagi Oqshixbobo tepaligi shunday ko’shkning qoldiqlaridir. Ichan qal’aning janubiy sharkiy burchagida xam shunga uxshash to’g’ri burchakli (7,5x11,5m) ko’shk bor. Mazkur ko’shk qoldig’i kesik ehrom shaklida bo’lgan 6-7 m balandlikdagi yaxlit paxsadan iborat. Extimol u mudofaa vazifasini o’tagandir, tinch vaktda esa unda mahsulot saqlangan va turli xo’jalik maqsadlarida foydalanilgan, chunki nuragan joyida va qo’yi qismining sirtida qumtoshdan yasalgan tegirmon toshining bo’laklari, don (tariq), poxol qoldiqlari topildi. Mazkur imoratlarga tegishli qatlamlardan turli tuman sopol siniqlari: valiksimon qopqoq dastali kalin devorli xumlarning, uchburchak kesikli qopqoq dastali va pastga qarab torayib boruvchi teki tutqichli qumg’onlarning, kabob pishiriladigan ko’raning siniqlri kovlab olindi, bu narsalar x’orazmning o’rta asrlarga xos afrig’iy madaniyati nishonalaridir. Bu davrda xivaliklarning diniy qarashlarida zardushtiylik tasavvurlari ustun bo’lgan, odam suyaklari saqlanadigansopol idishlar – ostadonlarning topilgan siniqlari shu fikrni tasdiqlaydi