mavzu soat juftlik Rivojlanish va ta’lim psixologiyasi faninig mazmuni, maqsadi va bolaning rivojlanishi
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Bolalarning rivojlanish nazariyalari
- Nazariya - muayyan hodisaga oid prinsiplar va tushuntirishlarning yaxlit toplami
- (Gesell, 1928).
- Mariya Montessori
|
Jismoniy rivojlanishning ba'zi jihatlari (masalan, tug'ruqdan oldin rivojlanish va balog'at yoshidagi o'zgarishlar) keskin sifat o'zgarishini aks ettiradi. Ammo aksariyat hollarda jismoniy rivojlanish ko'plab kichik o'zgarishlar natijasida asta-sekin sodir bo'ladi (masalan, yosh bolalar asta-sekin o'sib boradi). |
Bolalarning mantiqiy fikrlash qobiliyatlari ba'zi bir sifatli o'zgarishlarni ko'rsatadi. Masalan, bolalar muammolarni hal qilishning yangi, yanada murakkab usullarini egallaydilar. Miqdoriy o'zgarishlar bolalar asta-sekin turli xil o'quv fanlari bo'yicha bilimlarga ega bo'lishlari bilan yuzaga keladi. |
Ba'zi dalillar shuni ko'rsatadiki, tegishli ijtimoiy tajriba bilan bolalarning axloqni anglashi ko'pincha mantiqiy fikrlashdagi o'zgarishlar bilan birgalikda sifatli o'zgarishlarga uchraydi. Miqdoriy ravishda bolalar asta-sekin boshqa odamlarning onglari qanday ishlashini tushunishadi va boshqalarning bilimlari, e'tiqodlari va istaklari o'zlaridan farq qilishi mumkinligini bilib olishadi. |
3. Bolalarning rivojlanish nazariyalari
Biologik nazariyalar
Bolalar tanasining omon qolish, o'sishi va o'rganishini qo'llab-quvvatlash uchun moslashuvchan qobiliyati biologik nazariyalarning asosini tashkil qiladi. Irsiyat bolalarning tirik qolish imkoniyatlarini oshirganda, ular katta yoshga kirib, o'z farzandlariga ega bo'lib, genlarini keyingi avlodga yetkazadilar.
Nazariya - muayyan hodisaga oid prinsiplar va tushuntirishlarning yaxlit to'plami
Biologik nazariya - organizmning va miyaning irsiy fiziologik tuzilmalariga, tirik qolish, o'sish va o'rganishga yordam beradigan nuqtai nazar
Tarixiy jihatdan biologik nazariyalarda bolalar tanasi va harakat qobiliyatlarining yetukligi ta'kidlangan (Gesell, 1928). Dastlabki nazariyotchilar bolalarning o'tirish, sudralib yurish, narsalarga erishish va hokazolarni o'rganadigan batafsil jadvallarni tuzdilar. Ushbu qarashga ko'ra bolalar fiziologik jihatdan tayyor bo'lgandagina yura boshlaydi va ularda balog'at yoshi maxsus gormonlar ishga tushganda boshlanadi. Ba'zi hollarda yetuklik ma'lum bir sohalarni o'rganish uchun sezgir davrlarni belgilaydi. Italiya shifokori va o'qituvchisi Mariya Montessori (1870-1952) chaqaloqlar jismoniy dunyoda tartib va tafsilotlarni idrok etayotganini, kichkintoylar va maktabgacha yoshdagi bolalar til haqida tafsilotlarni ishtiyoq bilan singdirayotganini payqashdi (Montessori, 1936, 1949). Hozirda Shimoliy Amerika va G'arbiy Yevropada mavjud bo'lgan ko'plab Montessori maktablarida o'qituvchilar bolalarning tabiiy an`analarini sinchkovlik bilan kuzatish va ularni kelajakdagi qobiliyatlariga mos ta'lim faoliyati bilan shug'ullanishga undovchi rag'batlantiruvchi materiallar bilan ta'minlashga chaqiriladi.
Yüklə 2,56 Mb.
Dostları ilə paylaş:
