~ 111 ~
ФАРИДА ХИДЖРАН ВЕЛИЕВА
АЗЕРБАЙДЖАНСКОЕ КЕЛАГАИ В КОНТЕКСТЕ
МИФИЧЕСКИХ ПОВЕРИЙ
РЕЗЮМЕ
Ключевые слова: бута, келагаи, наследие,
сокровищница, поверье
Келагаи, испокон веков, на территории Азербайджана, и
в частности, в Карабахе, были в центре внимания своими
мифическими понятиями, удачными поверьями. В народном
быту оно всегда выделялось как предмет с позитивной энер-
гией.
С древних времен келагаи надевали знатные женщины
из зажиточных семей. В то время оно ценилось как редкость.
Что касается изготовления келагаи, оно изготавливалось
во многих регионах причудливыми методами. Начало его из-
готовления исходит из созревания кокона. То есть оно изго-
тавливается из шелкопряда.
FERIDE HICRAN VELIYEVA
AZERBIJANI KALAKHAYI IN MYTHICAL CONTEXT
SUMMARY
Key words: almand, silk korchup,heritape, wealth, beeif
Silkker chief ―Kalakhayi‖ remained in the spotlight tin
Azerbaijan, also in Garabakh with its mythical meaning and suc-
cessful beliefs.
In a daily life of people this was chosen as a full positive
thing. Even in a old times Kalakhayi was used in a rich families
also by respected women. During last times Kalakhayi apprecia-
ted as a rarely found thing.
Regard production – it was made in different regions of
Azerbaijan with strange methods. The beginning of production
connected with cocoon worn actions.So it means, that get cro-
cheted with a silk cocoons.
~ 112 ~
MƏHƏMMƏD MƏMMƏDOV
BDU, dosent
NOVRUZ MƏRASĠMĠNDƏ KOSA VƏ KEÇƏLĠN
DAġIDIĞI FUNKSĠYALAR
Açar sözlər : Kosa, keçəl, funksiya, karnaval, mifik zaman,
məhsuldarlıq, bayram
Son dövrlərdə KĠV və TV kanallarında ilin son çərĢənbəsin-
də və Novruz bayramı günlərində baharın gəliĢi münasibətilə
oynanılan qıĢın ölümü və yazın gəliĢini, təbiətin oyanıĢını Ģən bir
biçimdə canlandıran ―Kosa-kosa‖ meydan tamaĢasının qəhrəman-
ları Kosa və Keçəl obrazları, onların funksiyaları haqqında
düzgün olmayan fikirlər səslənir. Bəzən isə bu obrazların
tamamilə bahar bayramının əsas atribut və simvolları sırasından
çıxarılması təklifi də verilir. Fikrimizcə, bu cür yanlıĢ fikir və
təkliflərin səslənməsi Kosa və Keçəlin daĢıdığı funksiyaların dərk
edilməməsi ilə bağlıdır.
Dini-mifoloji, arxaik mifopoetik ənənədə Novruz bayramı
sakral sferaya maksimum dərəcədə bağlılığı ilə seçilən zaman
kəsimidir. Arxaik ritual semantikası və dəyəri ilə seçilən bayram
zamanının baĢlıca əlaməti onun sakrallığıdır. Bir sıra bayramlar
görünüĢdə dini məzmun daĢımasalar belə, mənĢə etibarilə sakral-
dini olandan gəlməkdədir. Bayram öz strukturu ilə kosmosun
xaosdan əmələ gəldiyi situasiyanın sərhədlərini müəyyən edir.
Sakral zamanlarda keçirilən bayramlarda ilkin çağa qayıdılaraq
mifik zamanın yenidən canlandırıldığı düĢünülmüĢdür. Novruz
bayramı ilə bağlı ilk bayram gecəsi hər Ģeyin bir anlığa
dayandığına dair inanc köhnə zamanın-xaosun bitib, yeni zamanın
―baĢlanğıcı‖ olan zamanı - kosmosun yaranmasını mənalandırır.
Həmin ―baĢlanğıc‖da - xaosdan kosmosun yaradılıĢı anında olan
situasiyadır ki, bayram vaxtı bir daha təkrarlanaraq aktuallaĢır (3,
60).
Novruz bayramının abı-havası daxili sərbəstlik və azadlığın
sayəsində yaranır. Bayram zamanı kəskin Ģəkildə birlik və sosial
həmrəylik hisləri yaranır, emosional gərginlik aradan götürülür.
Bayram mərasim kimi həm fərdi insan, həm də cəmiyyətin tələb
və ehtiyaclarını ödəmək baхımından ikili funksiya yerinə yetirir.
Rəsmi adamların, yaxud din xadimlərinin təĢkil etdiyi bayram-
larda küçə və meydanlara çoxlu insan yığılsa da, xalq bayram-