Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

karalı grup çok  eğleniyor.  Ama darbukayla,  ritimle yaratılan bir 
coşku  havasından  çok,  salonu  dolduran  çoğunluğun  ta  kendi­
siyle  eğleniyorlar. Tuhaf tipleri  birbirlerine  gösteriyorlar,  arala­
rında  alengirli  ve gergin  bir  mevzu  olduğunu  hissettikleri  çift­
leri  takibe  alıyorlar,  sapların  kimlere  çengel  atacağını  tahmin 
etmeye  çalışıyorlar.  Arada  da şarkılara  katılıyorlar, sonuçta  eğ­
lenmeye  geldiler.
Kadın,  ortam  eğlenilmeyecek  gibi değil  diye düşünüyor.  Ma­
nasız bir coşku  içindeki bu çoğunlukta garip bir seyirlik hal bu­
luyor,  gözlerini  delice  eğlenen  bu  insanlardan  alamıyor.  Aşırı­
lığı izlemenin çekici bir tarafı  var.  Asaf Halet  Çelebi’nin1 bu eğ­
lence  tarzındaki  süfliliği,  pespayeliği  çok  ağır eleştirdiği bir ya­
zısını  belli  belirsiz  hatırlıyor.  Ankara’ya  dönünce  yazıyı  bulup 
tekrar okumayı  düşünüyor.
Meyhanelerin  vazgeçilmez  şarkılarından  biri  olan  Çile  bül­
bülüm  çile'ye
  geliyor  sıra.  Müşteride  coşku  tavan  yapıyor,  her­
kes  sesi  çatlayana  kadar çileeeeeeee  diye  bağırıyor ve  ardından 
var güçleriyle,  hançerelerini  yırtarcasına Allah!  diyorlar.  Muh­
temelen  hayatlarında  bu  kadar  güçlü  bir  şekilde  Allah  dedik­
leri  tek  an  bu  diye  düşünüyor  kadın,  yeraltı  ahileri  dahil  tüm 
müşteriler  huşuyla  ilgisi  olmayan  bir  coşkuyla  Allah!  diye  ba­
ğırıyorlar.
Kadın aslında buraya  kadar  olan  kısma  çok şaşırmıyor,  fasıl 
adabı  daha  o  doğmadan  bitmişti zaten.  Sosyetesinde  de,  eli yü­
zü  düzgününde  de,  tüm  meyhanelerde  fasıldan  bugüne  kalan 
artık ele  geçirilemeyecek bir geçmiş  zaman  arzusu.  Fasıllar bir 
tür zaman  makinesi,  müzik  niteliğini kaybetmiş seslerden olu­
şan  bir  dalgaya  kendini  bırakıyorsun,  musikide  estetik  yarat­
mış bir zamana anlık bir yolculuk yapıp süfli zamanına geri dö­
nüyorsun.  Sosyete fasıllarının bir özelliği yokmuş diye düşünü­
yor,  gördüğü acayip tipleri kâr sayabilir,  hepsi  bu.
Bu  düşüncelerle  tuvalete  gidiyor  ve  çok  şaşırıyor.  Hepsi  bu 
değilmiş  meğer.  Kötü  bir  fiks  menü  için  bile  dünyanın  parası­
nı  ödedikleri  mekânda  ücretsiz  olması gereken  tuvaletler  para­
lı ve  de  akıldışı  denecek  kadar  pahalı.  Burada  işemek için veri-
i 
Asaf Halet Çelebi.  Bütün  Y azılan, Hazırlayan:  Hakan  Sazyek, YKY,  1998.
119

---

len  parayla  bir  üniversite  öğrencisi  iki  hamburger  yiyip bir ay­
ran  içebilir.  Eski  zamanlardan  gelen  fasılların  bugüne  bağlan­
dığı  yer  iyice  tuhaf,  akıldışı  bir  yermiş  diye  düşünüyor.  Zaten 
bu  meyhaneye  adımını attığı andan itibaren her şeyde bir aşırı­
lık,  bir  akıldışılık,  bir  mesele,  üstüne  düşünmeyi  hak  eden  bir 
konu  buluyor.
Ama  kadını  şaşırtan  şey  tuvaletin  sadece  ücretli  olması  de­
ğil akıl almaz  ölçüde  pis,  sefil ve sef ih olması.  Zil zurna sarhoş 
kadınların kimileri  yerlere  oturmuş,  kafayı  kaldıramaz  halde­
ler.  Kimileri  klozetin  içine,  dışına,  yanına,  yöresine  kusmakla 
meşgul.  Bazıları  öyle  sarhoş  olmuş  ki,  açılabilmek  için  ha  bi­
re soğuk suyla yüzlerini yıkıyorlar,  makyajları  akıyor,  yıkama­
ya  çalıştıkça  daha  da  bulaşıyor.  Bir  kadın  ağlıyor,  tepiniyor, 
yanındaki  kadın  onu  sakinleştirmeye  çalışıyor.  Bir  başkası  tu­
valetin  kapısında  bekleyen  bir  adamla kavga ediyor,  birbirle­
rine  ana  avrat  dümdüz  gidiyorlar.  Genç bir  kadın  üstüne  işe­
miş,  bacaklarından  sızıyor.  Kimsenin  birbirine  aldırdığı  yok, 
kimse  bu  sefillikten  rahatsız  görünmüyor,  belli  ki  buraların 
doğal hali bu.
Kadın,  pembe  pötikare  önlük  giymiş,  tezgâhında  oturan  tu- 
valetçiye  kabinlerden  birini  temizlemesini  söylüyor.  Tuvaletçi 
bir  süre  aldırmadan,  hiç  niyeti  yokmuş  gibi  bakıyor.  Ama  ka­
dın  da  bakıyor dimdik,  hiç çekmiyor bakışlarını. Bu  sert bakış­
ma  üzerine  tuvaletçi  kadın  istemeye  istemeye  yerinden  kalkı­
yor,  ne  olur  ne  olmaz,  böyle  dimdik baktığına  göre  mühim  bi­
ri  olabilir diye düşünmüş  olmalı.  Buraya  hep  “mühim”  birile- 
ri  gelir.  Kabinlerden  birine  bir  kova  su  döküp  klozeti  yıkıyor. 
Sonra kadına Buyur!  diye işaret ediyor.  Sanki yükümlü olmadı­
ğı  bir  işi yaparak  lütufta  bulunmuş.
İğrenç  lavaboya  bakmamaya  çalışarak  ellerini  yıkadıktan 
sonra salona tekrar dönüyor.  Yerine otururken  tümü  erkekler­
den  oluşan  kalabalık  bir  grup,  Fatih  Ürek’in  kısa  bir  ara  ver­
mesinden  faydalanarak,  Fenerbahçe  Marşı’nı  söylemeye  başla­
mış.  Gruba derhal  katılanlar  oluyor,  coşku bir anda  artıyor.  En 
nezih  denebilecek  anlarını  Bir  tatlı  huzur  alm aya  geldik  K ala­
mış'tan
  cümlesini  söylerken yaşayan  yaklaşık  yüz  kişi,  hep  bir
120

---

ağızdan  Kalpleri fetheden  renkler/ Yaşa Fenerbahçe/ Türk’ün kal­
bi  şenle atar/ Yaşa Fenerbahçe
 diye bağırıyorlar.
Daha  bunu  sindirememişken,  rakip  takımların  taraflarının
•  •
ıslıkları  ve  yuhalamalarıyla  kısa  kesilen  marş,  Fatih  Urek’in 
“birleştirici”  manevrasıyla  başka bir marşa  geçiyor.  Müşteriler 
hep  bir ağızdan,  ta  ciğerden ve delirmiş gibi, yerlerinde zıp zıp 
zıplayarak  Onuncu  Yıl  Marşı’nı  söylüyorlar.  Çıktık  açık  alınla/ 
on yılda  her  savaştan  / On yılda  on  beş  milyon  genç yarattık  her
 
yaştan.
Kadın için asıl şok bu.  O ana kadar yaşanan bütün garabetle­
ri  gölgede bırakıyor.
Bir  meyhaneye  eğlenmeye  gelen  bunca  insan  neden  durup 
dururken Onuncu Yıl  Marşı’nı  söyleme ihtiyacı duyar?
Bu  soruya  sosyolojik,  psikolojik,  ideolojik,  politik,  ekono­
mik açıdan verilecek sayısız cevap var, her biri de çok uzun. Bu 
sefih  ve  sefil  sosyete  meyhanesi  kesinlikle  özgün bir vaka  ama 
cevapların  düşünüleceği yer değil.
Ankara’ya döndüklerinde Asaf Halet Çelebi’nin kitabını çıka­
rıyor.  Çelebi’nin  1941’de  yazdığı  “Todi  Musikisi” başlıklı yazı­
yı  buluyor  ve aşağıdaki satırları  okuyor:
Todi,  bugün  umumiyetle alaturka dediğimiz meyhane musikisi­
nin  adıdır.  Bunun  ne  hakiki
  vc  klasik  musikimizle  ne  de  mahalli 
halk  musikisiyle alakası vardır.  Todi  eski  musikimize  de tasallut
 
edip  adileştirir,  bayağılaştırır.  Todi  bugün  boyalı  rüküş  hanımla­
rın teker teker kalkıp yayık sesleriyle sarhoş seyircileri avuttukla­
rı  m odem  -a la tu rk a -  meyhaneler  muhitinin  musikisidir.  Alatur­
ka  ismi  onun  için  biçilmiş  kaftandır, fa k a t  “Türk”  değildir.  (...)
 
Todi  her  ne  kadar isminden  de  anlaşıldığı  gibi  Çingenelikle  ala­
kadarsa da  sırf Çingene  musikisi dem ek de değildir.  Biraz  Çinge­
ne,  biraz Ermeni  kokan, fa k a t  tam  manasıyla onlara da isnat  edi­
lemeyen  bir  halitadır.  (...)  Başka bir ismi de piyasa  musikisidir  ki
 
bu  da  bayağı  halk  tabakasının  hoşlanacağı  muhitlerde geçen  ya-
 
yıklığın, adiliğin, pespayeliğin ifadesini  veren,  insan  ruhunu alçal­
tan, bunaltıcı, sinirlendirici,  monoton, yaygaracı  bir şey  demektir
 
ve  vazifesi  sarhoşları  sızdırıp  kusturmaktan  ibarettir.  (...)  Piya­
sa sanatkârları,  Çingene  kem ancılar
  ve Ermeni  kanuncular  onla-
121

---