“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Резюме Байрамов С.Ю. смешанная инвазия аскаРидиоз и капиЛЛяРиоз птиц и ее РаспРостРанение
bAyTArlıq 36 Əhalini quş əti və yumurta ilə təmin etmək üçün müasir quşçuluq təsərrüfatla rının yaradılması və inkişaf etdirilməsi dövlətin ən öndə olan məsələlərindən biridir. Bu məq- sədlə respublikamızda son illər iri və xırda fermer təsərrüfatları yaradılmışdır. Lakin bu təsərrüfatların inkişaf etdiril məsində quşlar arasında baş verə biləcək infeksion və inva- zion xəstəliklər cətinliklər törədə bilər. Təsərrüfatların surətlə inkişaf etdirilməsi üçün quşları parazitar xəstəliklərdən qoru- maq, bu məqsədlə yeni müalicə və profilak- tika tədbirləri işləyib hazırlamaq günün va- cib məsələlərindən biridir. Bu baxımdan quşçuluq təsərrüfatlarına ən çox iqtisadi ziyan vuran askaridioz və kapillyariozun öyrənilməsi təkcə respublikamızda deyil, bütün dünya dövlətlərində ən aktual prob- lemlərdən biridir. Askaridioz, kapillyarioz və onlarla birgə baş verən qarışıq invaziyaların öyrənilməsinə, onlara qarşı mübarizə tədbirlərinin hazırlan- masına və aparılmasına, böyük ehtiyac vardır. Doğrudur, son 10 il ərzində respublikamızda fərdi və fermer quşçuluq təsərrüfatlarında quşlar arasında baş verən invaziyalara qarşı müalicə və profilaktika tədbirləri həyata ke- çirilir. Lakin buna baxmayaraq, təsərrüfatlarda qarışıq invaziyalar hələ də geniş yayılmaq- dadır. Bunun əsas səbəbi helmintlərin bio- loji potensiala malik olmalarıdır. Belə ki, onlar yaşadıqları dövr ərzində yüz minlərlə və daha cox yumurta verir, bu da təsər- rüfatlarda invaziyanın daim baş verməsinə səbəb olur. Yaranmış vəziyyət elmi əsaslarla yeni axtarışların aparılmasını tələb edir. Bunu nəzərə alaraq aparılan elmi araşdır- malarda əsas məqsəd respublikanın müx- təlif rayonlarında quşlar arasında askaridioz və kapillyariozla baş verən qarışıq invaziya- nın yayılmasını aşkar etmək, invaziyaların ekstensivlik və intensivliyini müəyyənləş- dirmək, bunlara əsaslanaraq xəstəliklərin profilaktikası və müalicəsinə dair təkliflər vermək olmuşdur. Müayinələr İsmayıllı rayonunun 17, Göygöl rayonunun 9 fərdi fermer və bir ic- timai təsərrüfatında aparılmışdır. Onların hər birindən ayda bir dəfə 20 ədəd nəcis nümunəsi götürülərək laboratoriyaya gəti- rilmiş, Fülleborn, ardıcıl yuma və çökdürmə üsulları ilə müayinə edilmişdir. Tədqiqatlar zamanı təsərrüfatlarda ölmüş və məcburi kəsilmiş 2752 baş quş yarılaraq bağırsaqları və ayrı-ayrı daxili orqanları hel- mintozlara görə müayinədən keçirilmiş, yo- luxmanın intensivliyi müəyyən edilmişdir. Toplanan helmint numunələri Barbaqollo məhlulunda fiksasiya edilərək əyani vasitə kimi laboratoriyanın muzeyində saxlanmışdır. Alınan nəticələr göstərir ki, invazion xəstəliklər quşçuluq təsərrüfatlarında geniş yayılmaqdadır və təsərrüfatların inkişafına mənfi təsir göstərir. Fərdi və fermer quşçu- UOT 619.616.576.895.132 quŞlArın qArıŞıq HelMinTOzlArı (ASkAridiOz, kAPillyAriOz) və OnlArın yAyılMASı Bayramov S.Y., baytarlıq elmləri namizədi Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Baytarlıq İnstitutu AÇAr SÖzlər: helmintozlar, askaridioz, kapillyarioz, ekstensivlik, intensivlik keyWOrdS: helminthosis, capillarios, ascaridios, extensivity, intensivity 37 Elmi-praktik jurnal bAyTArlıq luq təsərrüfatlarında aparılan yarma müayi- nələri zamanı askaridioz və kapillyariozla qarışıq invaziya aşkar edilmişdir. Əsasən 3-4, 6-8 aylıq quşlar qeyd olunan helmintozlara daha cox yoluxur və buna da Ascaridia qalli və Capillaria obsiqnata növləri daha cox səbəb olur. İsmayıllı rayonunun quşçuluq təsərrüfat- larında yoluxmanın ekstensivliyi kapillyari- oza görə 54,1%, askaridioza görə isə 58,8% olduğu müəyyən edilmişdir. Yarma müa- yinəsinə əsasən isə yoluxmanın intensivliyi kapillyarioza görə 20-450 ədəd, askaridioza görə isə 1-65 ədəd olmuşdur. Göygöl rayonunun fərdi fermer quşçu- luq təsərrüfatlarında apardığımız koproloji müayinələrə görə kapillyarioz 49,6%, aska- ridioz isə 54,6% təşkil etmişdir. Yarma müayinəsinə görə isə invaziyanın intensiv- liyi kapillyarioza görə 17-423 ədəd, askaridilərə görə isə 1-150 ədəd olmuşdur. Bir təsərrüfatda isə müayinələr zamanı heç bir invaziya aşkar edilməmişdir. Quşların kapillyari və askaridilərlə yolux- masına səbəb onların yetişdirilmə texnologi- yası, saxlanma şəraiti və yemləndirilmə sidir. Məlumdur ki, qəfəs şəraitində yetişdirilən quşlar heç bir invaziya ilə yoluxmurlar. Müayinələr zamanı müəyyən edilmişdir ki, quşlar askaridioz və kapillyarioza eyni vaxtda, yəni qarışıq halda da yoluxurlar. Bu cür qarışıq invaziyalar monoinvaziyaya nisbətən sahib üçün daha təhlükəli olur, quşlar bu xəstəliyi ağır keçirir, patoloji vəziyyət gərginləşir, həyat fəaliyyəti, məh- suldarlığı azalır, ölüm halları artır. Parazito- senoz elmi yeniliklərlə bərabər böyük prak- tiki əhəmiyyət kəsb edir, həmin xəstəliklərə qarşı kompleks mübarizə və profilaktika tədbirlərinin işlənib hazırlanmasına və tət- biqinə elmi əsas verir. Tədqiqatlar göstərdi ki, hazırda aparılan müalicə və profilaktika tədbirlərinə baxma- yaraq təsərrüfatlarda helmintlər geniş yayıl- maqdadır. Qeyd edilən xəstəliklərə qarşı müalicə, profilaktika, baytarlıq-sanitariya tədbirləri tam olaraq aparılmır. Bunun nəti- cəsi olaraq quşçuluq təsərrüfatlarında hələ də müxtəlif qarışıq invaziyalara rast gəlinir. Beləliklə, təsərrüfatlarda helmintozlara, onların törədicilərinə qarşı kompleks müalicə, profilaktika və baytarlıq-sanitariya tədbirləri işlənib hazırlanmalı və tətbiq edilməlidir. Onun üçün də geniş spektrə malik yeni dərman preparatlarının istehsalına və təsər- rüfatlarda tətbiqinə ehtiyac vardır.
Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|