Mənim dünyaya öyrədəcək yeni bir sözüm yoxdur
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
216 • Disiplin və xoşgörü ilə iç-içə olan demokratiya dünyanın ən gözəl nemətidir. Ancaq aymazlıq (cəhalət), xürafat və önyarqı ilə bir yerdə olan demokratiya qarmaşadan və qarğaşadan başqa bir şey gətirməz. Sonunda da demokratiyanın özünə ziyan verər. • Demokratiya və aqressivlik bir-birini qəbul etməzlər. Bu gün demokratik olaraq bilinən ölkələr ya özlərini diktator olaraq duyurmalıdırlar, ya da gerçəkdən demokrat olmaq istəyirlərsə, böyük bir cəsarətlə qeyri—aqressivlik yöntəmini seçməlidirlər. • Mənə görə azadlıq və bağımsızlıq üçün lazım olan tək şey dünya qarşısında özümüzü savunmağı b aşarmaqdır. Öz həyatımızı əksik yanlarına, kötülüklərlə iç-içə olmasına baxmayaraq, bağımsız biçimdə sürdürməyi başarmalıyıq. “Hər milli və bağımsız hökumət yaxşı olmalıdır” deyə bir qanun yoxdur. Milli hök umətin yaxşı olması uzun sürəc gərəkdirər. Birdən-birə olmaz. Ancaq sömürgəçi hökumət heç bir zaman yaxşılaşmaz və zaman keçdikcə də kötüləşər. • Mən ingilisləri qınamıram. Bəlkə biz də say baxımından ingilislər kimi az olsaydıq, onlar kimi davranardıq. Terorizm və aldatma güclü silah sayılmazlar. Çox zəif silahdırlar. Ingilislər say olaraq zəifdirlər. Ancaq say olaraq 300 milyon olsaq da, ingilislər kimi biz də zəifik. Bu iki zəiflik birləşib bir-birini təxrib edir. İngilislərin Hindistana yerləşmələrindən sonra üstün əxlaqi özəlliklərini itirdiklərini təcrübə və tarix göstərməkdədir. Hindlilər də ingilislərlə təmasları nəticəsində öz mərdlik və cəsurluq duyqularını itirməyə 217 başlayırlar. Bu qarşılıqlı bir-birini zəiflətmə nə iki millətə yararlıdır, nə də dünyaya. Biz hindlilər öz əxlaqi özəlliklərimizin təxribini önlərsək, ingilislər də öz davranışlarına diqqət edərlər. Dünyaya yararlı ola bilməmiz üçün öz evimizi bir düzənə soxmalıyıq. • Qeyri— əməkdaşlıq, əziyətə qatlaşaraq, hökümətin sevimsiz işlərinə qarşı qeyri—aqressiv biçimdə etiraz etmək anlamındadır. Bu yöntəmimizdən dolayı uğrayacağımız hər türlü ziyanlara hazır olmalıyıq. Toru deyir: “Zalim bir hökümətin iqtidarında zəngin olmanın özü də cinayətdir. Böylə bir durumda yoxsullu q özü kəndiliyindən bir ərdəm sayılar.” Əziyətlərə qatlaşmaq namussuz və qey rətsiz yaşamaqdan daha yaxşıdır. Pis adamların öz pisliklərini anlayacaqları zamanı durub gözləməməliyik. Çətinliklərdən qorxaraq zalimlərin zülmünə şərik olmamalıyıq. Zalimlərə ən azından dəstək verməyərək kötülüklərlə savaşımızı sürdürməliyik. Bir ata öz evində zalimcə davranırsa, evladların görəvi evi tərk etməkdir. Bir oxulu müdür əxlaqa zidd olan qurallarla yönətirsə, öyrəncilərin görəvi oxulu tərk etməkdir. Şəhər bələdiyə başqanı dürüst deyilsə, bələdiyə üzvləri öz istefaları ilə etirazlarını bildirməlidirlər. Bu biçimdə bir dövlət də ədalətsiz davranır və zülmə arac olursa, hər kəs öz ölçüsündə onunla işbirliyi yapmaqdan imtina etməsi gərəkir. Təsəvvür edilən bu durumların hər birində cismi əziyətlər də söz qonusudur. Bu əziyətlərə qatlaşmadan özgürlüyə ulaşmaq mümkün olmayacaq. • ümumi və barışcıl itaətsizlik öz içində aqressivlik barındırmayan qiyamdır. Bu biçim etirazda bulunub 218 dirənən adam böyük bir sadəliklə dövlətin gücünü saymazca davranır. Böylə bir adam dövlətin heç bir yasasını rəsmiyətə tanımayan devrimcidir. Örnəyin vergi verməkdən imtina edə bilər. Dövlətin gücünü gündəlik həyatında görməzlikdən gələ bilər. Yasaqlara aldırış etməyərək, əsgərlərlə danışmaq üçün saxlulara * girə bilər. Bütün bu işlərində heç bir zaman aqressiv davranmaz. Ona q arşı zor qullanılsa da, o, yenə də aqressiv davranmaz. Əslində o, bu davranışları ilə özünə qarşı aqressiv davranışı və tutuqlanmasını təşviq etməkdədir. Şəxsi və milli azadlığı sınırlandığında bu şəkildə dirənmək zorunda qalacaq. Dövlət sırf onun fərdi azadlığını təmin etməklə bu adam qeyri—aqressiv savaşından vaz keçə bilməz. Vaz keçsə qeyri—aqressiv savaş ilkələrinin əxlaq anlayışından vaz keçmiş olur. Çünkü o, yalnız özü üçün yaşayan bir adam deyildir. Toplumda baş alıb gedən haqsızlığa bu adam göz yumu b, yalnız öz fərdi yazqısını düşünə bilməz. O, heç bir saldırqan davranışda bulunmadan dövləti onu tutuqlamağa zorlayır. Tutuqlanması ilə ideallarını topluma çatdıra bilər. Bu şəkildə zorakılığı öz yöntəmi olaraq bəlirləmiş olan dövləti heç bir zor qullanm adan cəzalandırmaq mümkündür. Kötü dövləti cəzalandırmaq üçün toplumu bu yolla səfərbər etmək olur. Çünkü qeyri—aqressiv davranaraq öz tutuqlanmasını sağlamış olan adam toplumdakı qorxu kabusunu da ortadan qaldırar, toplumu cəsarətləndirər. Tarixdə böyük ö yrətmənlər və islahatçı şəxslər bu şəkildə davranmışlar. Toplumun böyük bir qismi o günə qədər tabe olduqları dövlətin yasalarına uymamağa * saxlu—qarnizon Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|