Mənim dünyaya öyrədəcək yeni bir sözüm yoxdur
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
212 Tanrının və başqalarının mərhəmətinə ehtiyacım var. Insanların davranışları ilə ilgili sərt yarqıda bulunma qdan uzaq durmağı öyrənmişəm. Gördüyüm əksiklikləri çox yavaş və böyük sayqı ilə dilə gətirərəm. • Mənim təslim olmaz təbiətimin olduğunu düşünərlər. Çoğunluğun qərarlarını qəbul etmədiyimi və diktator olduğumu söyləyirlər. Ancaq öz haqqımda diktatorluq ittihamını kəsinliklə qəbul edə bilmərəm. Başqalarının azadlıq və istiqlalına sayqı duyduğumdan dolayı fəxr edirəm. Kimsəni məntiqlə yoldaşım edə bilməzsəm, onu zorla bu yola çəkməyi ağlımdan keçirməmişəm. Azad təbiətliliyim o dərəcədədir ki, əski Hind məzhəblərinin yasaları olan “şastra”lar bilə, məni ağıl və məntiq planında razı salmasalar, onları da qəbul etmərəm. Təcrübələrim göstərmişdir ki, toplumda yaşayıb öz bağımsızlığımı qoruya bilməm üçün birinci dərəcəli önəmli olan qonularda fikirlərimi qəti və kəsin biçimdə söyləməkdən imtina etməliyəm. Bu qonularda özümü sınırlamağı başarmalıyam. Şəxsi məzhəbimin və şəxsi əxlaq anlayışımın dışında hər qonuda çoxluğun görüşünə təslim olamaqdan yanayam. • “Ən çox mənfəət, ən çox insanlar üçün” nəzəriyəsini qəbul etmirəm. Bu o deməkdir ki, 51 faizın mənfəəti üçün 49 faizi fəda etmək olar. Bu, ço x qəddarca bir nəzəriyədir və bəşəriyətə çox zərərlər vermişdir. Daha insancıl nəzəriyə odur ki, çoxluğun mənfəəti göz önündə bulundurulsun, ancaq bu, çoxluğun fədakarlığı və özünü fəda etməsi ilə gerçəkləşsin. 213 • Əhalinin çoxluğu yasasının təsiri altına düşmək istəmir və ölkəmizin gəlişməsini istəyiriksə, xalq kütləsinə öndərlik iddiasında bulunanlar diqqətli olmalıdırla ki, kütlənin öndərliyinin təsiri altına girməsinlər. Önəmli həyati qonularla ilgili xalqın münasibətini bilmək yaxşıdır, ancaq yetərli deyildir. Çoxluğun görüşü ağıl və məntiqlə uyqun deyilsə, öndərlər xalqın görüşünün tərsinə davranmağı başarmalıdırlar. • Çevrəsini dəyikiş görüşlərin sardığı bir öndər öz vicdanının səsini dinləməyib, çevrəsinin etkisində qalarlsa, yanlış yapacaq və əməlləri verimsiz, yararsız olacaq. Öndər olan kişi onu möhkəm və sarsılmaz edəcək bir səs öz içindən duymursa, yönünü itirmiş bir gəmi kimi haraya gedəcəyini bilməz, Onun-bunun təlqinləri altında qalar. • Insanın alışqanlıqları ilə yaşadığını qəbul edirəm. Ancaq ins an öz iradəsini qullanaraq yaşarsa, daha verimli olar. Sömürünü ən aşağı düzeyə endirəcək qədər insan öz iradəsini gücləndirə bilər. Dövlətin qüdrətinin artmasını qorxu ilə qarşılayıram. Çünkü bu qüdrət sömürünü ən aşağı düzeyə gətirməsi baxımından verimli olsa da, ancaq hər türlü gəlişməyə qaynaq olan bireysəl özəllikləri də ortadan qaldıra bilər. Bu yolla da bəşər toplumuna ən böyük zərər verə bilər. Bir çox durumlarda insanların öz haqlarını başqalarına verdiyinə tanıq olmuşuq. Başqalarının hesabına öz haqqından vaz keç ənlər olmuşdur. Ancaq sırf yoxsullar üçün yaradılmış olan dövlət örnəyinə tarixdə rast gəlməməkdəyik. • Dövlət mərkəzləşmiş və örgütlənmiş aqressivlik örnəyidir. Fərdin ruhu var. Dövlət ruhsuz bir 214 makina olduğu üçün aqressiv davranmaq zorund adır. Çünkü dövlətin quruluş səbəbi saldırqanlıqdır. • Mənim sarsılmaz inancım böylədir ki, dövlət saldırqanlıq yolu ilə sərmayədarlığı ortadan qaldırmaq istərsə, özü öz saldırqanlığının əsiri olacaq və saldırqansızlığı, qeyri—aqressivliyi yayqınlaşdıra bilməyəcək. • Özərklik, hökumət kontrolundan azad olmaq üçün sürəkli çabalayışdır. Bu hökumət istər milli olsun, istər yabancı. Xalqın bağımsız bir hökumətdən onların bütün ehtiyaclarını gedərmək kimi, bəkləntisi varsa, bu tür hökumət çox cansıxıcı ola bilər. • Azad kişilər və qadınlar kimi, yaşamağı başarmazsaq, ölümümüzdən məmnun olmalıyıq. • Çoxluğun hökuməti əməldə dargörüşlülüyə sürüklənir. Şəxs cüzi işlərdə də çoxluğun nəzərinə tabe olmalıdır. Çoxluğun qərarı necə olursa olsun, tabeetmə bir tür kölələşdirmədir. Demokratiya insanların qoyun sürüsü kimi davranmaları anlamında deyildir. Demokratiyada bireylərə inanc və davranış özgürlüyü tanınmalıdır. • Vicdan və inac işlərində çoxluğun yasası keçərli ola bilməz. • Mənim inancım böylədir ki, insanlar öz zəiflikləri üzündən azadlıqlarını itirirlər. • Bizim ingilislərlə əməkdaşlığımız ingilis silahından daha çox əsarətdə qalmağımıza yardım edir. • Ən diktaor hökumətlər bilə, xalqın razılığı olmazsa, iş başında qala bilməz. Dikatorlar genəldə zorla xalqın oyunu alırlar. Ancaq xalq diktator 215 hök umətlərdən qorxmazsa, diktatorluq da ortadan qalxmış olur. • Xalqın çoxu qarmaşıq hökumət makinasından bir şey anlamazlar. İnsanlar öz laqeydlikləri və səssizlikləri ilə dikatorluğun yaşamasına yardımçı olduqlarının bilincində olmazlar. Bu üzdən də dövlətin davranışları ilə ilgili hər fərd kəndi ölçüsündə sorumludur. Hökumətin işləri dözümlü olduğu müddətcə, fərdlərin himayəsindən bərxurdar olması çox doğaldır. Hökumətin yöntəmi topluma və fərdə zərər verdiyində hər kəsin öz himayəsini dövlətdən əsirgəməsi gərəkir. • Çoxulcu sistemdə gündəlik önəmsiz qonularda da fərdin yanlış yasalara tabe olması bir gerçəklikdir. Ancaq bu, önəmli həyati qonulara etkili olmadıqca, məqbul sayıla bilər. Hər ulusun və hər bireyin haqsızlıq qarşısında başqaldırıda bulunmağa, qiyam etməyə haqqı var. • Böyük güclərin qarşısında diz çökməkdən vaz böyük qəhrəmanlıqdır. Bu yöntəm böyük ruh yüksəkliyi gərəkdirər. İnsan, ancaq öz ruhunun və iç səssinin çağrılarına uyaraq bu davranışda buluna bilər. Əldə edəcəyimiz daxili və xarici azadlıq içimizdə gəlişdirdiyimiz ruhumuzla uyum içində olacaq. Ruhumuza görə azadlığımızın daxili və xarici sınırı bəlirlənəcək. Bu görüş doğru isə, o zaman bizim əsas gücümüz öz ruhumuzu islah etməyə, eyitməyə adanmalıdır. • Gerçək demokrat o adamdır ki, qeyri—aqressivliklə uyum içində olan araclarla öz azadlığını, yurdunun azadlığını və sonunda bəşərin azadlığını savunma düşüncəsini öz nəfsində gəlişdirmişdir. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|