Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

3.6. Asar tarkibining tashlili. 
Ananaga k ra, tarixiy asarlar «Bismilloshi Rashmonu Rashim» 
s zidan keyin shamd, tashmid – Alloshga shamdu sano bilan 
boshlanadi. S ngra nat - Mushammad Pay\ambarning tarifi, ma=tovi 
bitiladi. Yana t rt sashobalar – Xalifai Roshidin yani t \ri y ldan 
yurgan xalifalar - Abubakr Siddi=, Umar, Usmon va Alilarning madshi 
rin oladi. Shundan keyin tarixchi z asariga shomiylik =ilgan shaxsni 
ulu\laydi. Aloshida ibora «Ammo bad» s zidan s ng muallif zi va 
¸zmo=chi b lgan asari t \risida ixcham malumot ¸ki shu xususida 
ayrim tafsilotlarni zikr etadi. Buni mualliflar mu=addima ¸ki debocha 
deb ataydilar. Mana shundan s ng asarning asosiy mazmuni ba¸n 
etiladi. Tarixiy asarlarda asosan ikki uslubda vo=ealar ba¸n etiladi. 
a) Xronologik tartibda yani yilma-yil. Bu tartibda «Tarixi 
Tabariy», «Mujmali Fasixiy», «Matla as-sadayn» va 
«Boburnoma» kabi asarlar yaratilgan.
b) Tarixiy asarlarda eng mushim vo=ealar aloshida sarlavsha
ostida ba¸n etiladi. 
Bundan tash=ari turli shududlarda yuz bergan vo=ealar aloshida 
ba¸n etilishi mumkin. Yana ayrim tarixiy asarlarda yu=oridagi usullar 
aralash sholida sham kelishi mumkin.
3.7. Manbaning mazmuniga =arab tashlil etish.
Shar bir asarning mazmuni muallifning z oldiga = ygan ma=sad 
va vazifalaridan kelib chi=ib ¸ritilgan b ladi. Manbadagi asarning 
mazmunini ¸ritish juda mushim va masuliyatli ish b lib, kitob bilan 
t la tanishib chi=ishni ta=azo etadi. Pedagog-mutaxasis ¸zma 
manbalardagi asarning boy mazmunini talabalarga ishcham va l nda 
tarzda ba¸n etishi zarur. Bunda ¸zma manbalar t \risidagi mavjud 
tavsif-kataloglar shamda entsiklopedik malumotlardan foydalanishi 
mumkin. Umumiy tarixga oid asarlarning aksariyatida vo=ealar ba¸ni 
z xususiyatiga k ra ikki xil b lishi mumkin:
a) Bosh=a tarixchilar tomonidan ba¸n etilgan vo=ealar zikrini muallif 
ixcham sholda ¸ki aynan keltiriladi. Asarning bu =ismini 
kompilyatsiya yani zlashtirma deb ataladi. Kompilyatsiya s zi 
inglizcha ñompile-tuzmo= manosini anglatadi.
b) Muallifning shaxsan zi malumot yi\ib vo=ealarni ba¸n etgan 
=ismi original, yangi =ismi deb ataladi