90
xattot bwlib Muzaffariylar
32
saroyida, devoni inshoda xizmat qilgan. Amir Temur
Sherozni egallab, Muzaffariylar sulolasi barh’am topgandan keyin 1393 yili
boshqa ilm ah’li bilan Samarqandga olib kelingan va saroy xizmatiga tayinlangan.
1409 yili mart oyida amirlar is
ё
ni bartaraf etilgach, oliy h’okimiyat Shoh’ruh’
Mirzo Xoja Tojuddin as-Salmoniy uning amri bilan Hirotga olib ketiladi va oliy
h’ukmdorning topshirig’i bilan wzining mazkur asarini
ё
zishga kirishadi. Lekin uni
tamomlay olmaydi. Lradan kwp vaqt wtmay saroyda vazir Faxruddinga qarshi
uyushtirilgan fitnada qatnashganlikda ayblanib qamalib qoladi va jazoga tortiladi.
Xoja Tojuddin as-Salmoniy mazkur asarida Amir Temurning swnggi yillari
va Shoh’ruh’ Mirzoning tarixini
ё
zishni niyat qilgan edi. Lekin, taqdir
taqazosibilan maqsadiga erisha olmaydi. Faqat 1404-1409 yillar tarixini
ё
zib
bitirishga ulguradi, xalos. Asarda 1404 yilda Xitoyga yurish oldidan Konigilda
wtgan katta tantanalar, shah’zodalar Ulug’bek,
İ
broh’im Sulton,
İ
jil Mirzo, Sidi
Ah’mad, Pirmuh’ammad va Mirzo Boyqarolarning nikoh’ twylari, Xitoyga
yurishning boshlanishi, h’azrat soh’ibqironning 18 fevral 1405 yilgi vafotidan
keyingi og’ir ah’vol, Xalil Sultonning noqonuniy ywl oliy h’okimiyatni egallab
olish voqealari batafsil ba
ё
n etiladi. Voqealar tafsiloti 1408 yil mart oyida Xalil
Sultonning amir Xuloydod boshliq bir guruh’ fitnachi amirlar tarafidan asir olinishi
h’aqidagi h’ikoya bilan tugaydi.
Xoja Tojuddin as-Salmoniyning “Tarixnoma” asari bizning zamonimizgacha
uch nusxada etib kelgan. Ulardan biri suqutli va shu kunlarda Angliyaning
muzeyida (
İ
nv.
№
159) saqlanmoqda. Yana ikkitasi Turkiyada,
İ
stanbuldagi
Sulaymon Fotih’ (
İ
nv.
№
4305) va Lala
İ
smoil afandi kutubxonalarida (
İ
nv.
№
304)
saqlanadi. Birinchi nusxa suqutli, ikkinchisi twla.
Asar G.R.R
ё
mer tarafidan nemis tiliga 1956 yili,
İ
smoil aka tarafidan 1988
yili turk tiliga va Z.M.Buniyatov tomonidan 1991 yili rus tiliga erkin tarjima
qilingan.
Dostları ilə paylaş: