Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

 
5.3.2. “Tsyan Xan shu” 
“Tsyan Xan shu” (“Avvalgi Xan sulolasining tarixi”) yirik tarixchi olim 
Byan Gu (39-92) asaridir. Tarixchi Anlin (Shensi viloyati) shah’rida G’arbiy Xan 
sulolasi (miloddan avvalgi 206 – milodning 220 y.) xizmatida turgan yirik 
mansabdor va tarizshunos oilasida tug’ilgan, 47-55 yillari Loyanda oliy talim 
olgan, 58-82 yillari wz asarini 
ё
zgan. 
“Tsyan Xan shu”ning 95 bobida Wzbekiston (ayniqsa, kangli, yuechji va 
usunlar h’aqida) va Sharqiy Turkistonning qadimiy tarixi, xalqi va uning h’a
ё
ti 
h’aqida kwp muh’im malumotlarni uchratamiz. 
“Tsyan Xan shu” 1962 yili Pekinda 12 jildda nashr qilingan. 
İ
nglizcha 
tarjimasi (G.Dubs, Baltimor, 1938-1944-yy.) h’am bor. 
5.3.3. “Xou Xan shu”
“Xou Xan shu” (“Keyingi Xan sulolasi tarixi”) tarixchi Fan Xua (398-445 
yy.) asari. Olim avvalgi Xan sulolasi (25-220-yy.)ga xizmat qilgan. Kichik davlat 
lavozimida turgan va 424 yili viloyat h’okimligiga kwtarilgan. Davlatga qarshi 
is
ё
nda qatnashganlikda ayblanib qatl etilgan. 
“Xou Xan shu” Xitoyning avvalgi Xan sulolasi davridagi tarixni wz ichiga 
olgan katta asar (130 bobdan iborat. Unda Wzbekiston, Sharqiy Turkiston va 
Jung’oriyaning 25-221- yillarorasidagi tarixi h’aqida diqqatga sazovor malumotlar 
bor.
5.3.4. “Bey shu” 
“Bey shu” (“Shimoliy sulolalar tarixi”) 100 bobli asar bwlib, Tan sulolasi 
(618-907 yy.) davrida yashagan yirik tarixchi Li Yan-shou (taxm.595-678-yy.) 
qalamiga mansub. Unda Shimoliy Xitoyda h’ukmronlik Vey (386-535-yy.), Tsi 
(550-577-yy.), Chjou (557-581-yy.) sulolasi h’ukmronligi, yani 386-581 yillar 
tarixi ba
ё
n etilgan. 
Asarda Wzbekiston, xususan Xorazm h’amda Sharqiy Turkiston h’aqida 
qimmatli malumotlarni uchratamiz. 
“Bey shu”ning matni 1958 yili Shanxayda chop etilgan. 
5.3.5. CUY ShU 
“Suy shu” (“Cuy xonadonining tarixi”) Xitoy tarixchilari jamoasi tarafidan 
ё
zilgan 
asar. Uni 
ё
zishda Vey Chjen (580-643 yy.) –Tan sulolasi davrida wtgan tarixchi, 
imperator Chjen-Guan (626-650) davrida uning wg’li va toju taxt vorisiga 
tarbiyachi bwlgan, Yan Shi-Gu h’amda Kxun 
İ
n-da bilan birgalikda ishtirok etib, 
asarda Xitoyning Suy sulolasi davrida, U-U1 asrlardagi ijtimoiy-si
ё
siy tarixi 85 
bobda ba
ё
n etilgan. Kitobning 55 bobi 637 yili 
ё
zib tamomlangan. Qolgan 30 
bobiga esa 20 yil vaqt ketgan.

---

42
Asarda imperatorning iqtisodiy si
ё
sati, qwshinning tuzilishi, mamlakatning 
ah’voli, xalqning urf-odatlari h’aqida malumotlar keltirilgan. Uning 83-bobida 
Wzbekiston va Sharqiy Turkiston h’aqida h’am diqqatga sazovor malumotlarni 
uchratamiz. Kwp jildli “Sulolalar tarixi” tarkibida 9 jild sifatida 1958 yili 
Shanxayda bosilgan.