Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.3.5. “Kitob futuh’ al-buldon ”
| 7.3.4.”Kitob al-buldon”
Asar ijodkori al-Yaqubiy IX asrda wtgan yirik geograf tarixchi olimdir. İ smi Abulabbos Ah’mad ibn Abu Yaqub ibn Jafar ibn Vah’b ibn Vadih’ al-Kotib al- Abbosiy bwlib, u yirik mansabdor h’onadoniga mansubdur. Al-Yaqubiy 52 Bag’dodda tug’ildi, lekin umrining kwp qismini Armaniston, Xuroson, Falastin, Misr va Mag’ribda wtkazdi. Al-Yaqubiyning ikki yirik va muh’im asari bizning zamonamizgacha etib kelgan. Biri ”Kitob al-buldon” (“Mamlakatlar h’aqida kitob”), ikkinchisi esa “Tarix” nomi bilan mashh’urdir. ”Kitob al-buldon” (taxminan 891 yilda ё zilgan) twrt qismdan iborat. Asarda arablar qwl ostidagi mamlakatlarning geografik h’olati, yirik shah’arlar va qalalari, ah’olisi va uning asosiy mashg’uloti, urf-odatlari, wsha mamlakatdan olinadigan xirojning umumiy miqdori h’aqida qimmatli malumotlar keltiriladi. Ushbu asarning ikki mwtabar qwl ё zmasi G’arbiy Germaniya kutubxonalarida saqlanmoqda. Kitobning arabcha matni gollandiyalik mashh’ur sharqshunos M.de Gue (1836-1909 y.) tomonidan 1892 yili Leydenda chop etilgan. Al-Yaqubiyning ikkinchi asari “Tarix” umumiy tarix tipida ё zilgan bwlib, Sharq mamlakatlari, shuningdek Wrta Osi ё ning VII-IX asrlardagi tarixi bwyiyaa muh’im manbalardan biri h’isoblanadi. Asar ikki qismdan iborat bwlib, Odam Atodan islomgacha bwlgan va musulmon mamlakatlari tarixlari, yani wsha mamlakatlarda 873 yilgacha sodir bwlgan voqealar ba ё n etilgan. “Tarix”ning arabcha matni 1883 yili gollandiyalik olim M.T.Xautsma (1851-1943 y.) tomonidan chop etilgan. 7.3.5. “Kitob futuh’ al-buldon ” “Kitob futuh’ al-buldon”(“Mamlakatlarning zabt etilishi”) IX asrda wtgan yirik geograf va tarixchi olimi Balazuriy (vaf. 892 y.)ning asaridir. Muarrix Madoiniyning shogirdi bwlib, uning twla ismi Abubakr Ah’mad ibn Yax ё Jabir al- Balazuriy, asli eronlik Abbosiylardan al-Mutavakkil (847-861 y.) va al-Mustain (862-866 y.) saroyida tarbiyachi bwlib xizmat qilgan. Balazuriy ikki yirik asar “Kitob futuh’ al-buldon” va “Kitob al-ansob ao- sharif”(“Sharofatli kishilarning nasablari h’aqida kitob”ning muallifidir. “Kitob futuh’ al-buldon” arab istilolari tarixi bwyicha eng yaxshi asarlardan biri h’isoblanadi. Faqat shu asarda arablarning xalifa Usmon (644-656 y.) va uning Xurosondagi noibi Abdulloh’ ibn Amr davrida Movarounnah’rga bir necha bor bostirib kirganliklari va Maymurg’ni (Samarqand tumanlaridan biri) talab qaytganliklari h’aqida malumot bor. Asarda arablar asoratiga tushib qolgan mamlakatlar, ularning diqqatga sazovor shah’arlari va osori-atiqalari, xalqi, pul muomalasi, undiriladigan soliklar, shuningdek arab tilining joriy qilinishi h’aqida h’am qimmatli malumotlarni uchratamiz. “Kitob futuh’ al-buldon”ning qisqartirilgan tah’riri etib kelgan, xalos. Arabcha matni de Gue tarafidan 1866 yili Leydenda chop etilgan. Uning inglizcha tarjimasi (tarjimonlar Xitti va Murgotten) h’am bor. Balazuriyning ushbu asarining twliq nusxasi Ё qut va İ bn al-Asir asarlari uchun manbalardan biri bwlib xizmat qilgan. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|