Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.3.2. “Kitob al-surat al-arz”
- 7.3.3. “Kitob al-mag’oziy”
| 7.3.1. “Kitob at-tarix”
Ushbu arab tilida bitilgan qimmatli asar muallifi buyuk matematik Muh’ammad Muso al-Xorazmiy(VIII asr oxiri – IX asr birinchi yarmi)dir. Biz uni birinchi Wrta Osi ё lik tarixchi olim deb atashimiz mumkin. Chunki al-Xorazmiy birinchilardan bwlib wzining “Kitob at-tarix” (“Tarix kitobi”) asarini ё zgan. Ammo ushbu asar bizgacha mukammal h’olida etib kelgan bwlmasada, undan olingan parchalarni swnggi davr tarixchilari İ bn an-Nadim, al-Masudiy, at-Tabariy, Hamza al- İ sfah’oniylar wz asarlarida keltiradilar. Bu kitobni Abu Rayh’on Beruniy wzining “Osor ul-boqiya” asarida h’am eslatadi. Mazkur asar xalifalik tarixiga oid malumotlardan iborat bwlgan. 7.3.2. “Kitob al-surat al-arz” Mazkur asar h’am al-Xorazmiy tomonidan yaratilgan bwlib, yunon olimi Ptolomiyning jug’rofiyaga oid kitobini arab tiliga tarjima qilgan va uni wzining yangi malumotlari bilan boyitgan. “Kitobi surat al-arz” (“Er tasviri kitobi”) asarida Kaspiy dengizi ё ki Xorazm dengizi h’aqida qimmatli malumotlar bor. Ushbu tarixiy jug’rofiyaga oid asardagi Wrta Osi ё ga oid malumotlar katta ilmiy ah’amiyatga ega. Kitobning 937 mklodiy, h’ijriy 428 yili kwchirilgan mwtabar qwl ё zmasi yuizgacha etib kelgan bwlib, unga turli xaritalar chizib ilova qilingan. Ushbu mwtabar qwl ё zma matni 1926 yili sharqshunos H.M.Mjik tomonidan Leyptsigda nashr qilingan. Kitobni wzbek tiliga A.Ah’medov tarjima qilib, ilmiy sharh’lar bilan 1983 yili chop etgan. 7.3.3. “Kitob al-mag’oziy” Kitob muallifi Madoiniy Abulh’asan Ali ibn Muh’ammad (vaf. 840 y.) Arabiston, Xuroson va Movarounnah’rning VII-VIII asr boshlaridagi ijtimoiy- si ё siy tarixiga oid ikki yuzdan zi ё d asar ё zgan yirik arab tarixchi olimidir. “Axbor al-xulafo”(“Xalifalar h’aqida xabarlar”), “Kitob al-mag’oziy” (“Urushlar h’aqida kitob”), “Kitob futuh’ ash-Shom” (“Shomning bosib olinishi h’aqida kitob”), “Tarix al-buldon” (“Mamlakatlar tarixi”) ana shu asarlar jumlasidandir. “Kitob al-mag’oziy” Eron, Afg’oniston va Wzbekistonning arablar istilosi va VIII asrning birinchi yarmidagi si ё siy tarixi bwyicha muh’im manbalardan h’isoblanadi. Muarrifning tarixiy asarlari bizgacha etib kelmagan, lekin ayrim parchalari Balazuriy va Tabariy asarlarida saqdanib qolgan. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|