Microsoft Word 00 Korica-potkorica doc

 
261
20. 
“Sistemi periodik i elementeve fillon me elementin e hidrogjenit  (numri atomik 1) dhe mbaron  me 
elementin rendgenium (numri atomik 111).” A është pohimi i tillë  saktë (plotësisht, pjesërisht)? 
21. 
Në tabelën e sistemit periodik të dhënë në faq. 251, ekzistojnë 18 grupe. Si janë të shënuara ato: 1, 2, 3 
etj. ose I, II, III etj.? A është kështu në gjitha tabelat që ndonjëherë i ke pa (përfshirë edhe ato që i ke pa 
në shkollën fillore)? 
22. 
Ekzistojnë tabela të sistemit periodik si ajo e treguar më poshtë. 
A e vëren dallimin nga tabela në faq. 251.  
A mund të supozosh se ku janë humbur shenjat, në pjesën e sipërme të tabelës, shenjat për grupet midis 
grupit të shënuar me 3 dhe atij të shënuar me 4? 
23. 
Çfarë është dallimi midis mbimbulimit të drejtpërdrejtë dhe anësorë të dy orbitaleve p? Çfarë lloji të 
lidhjes formohet në rastin e parë, çfarë në rastin e dytë? 
24. 
Kur flitet për gazin elektronik, mendohet në atë që, në bazë të parimit të papërcaktueshmërisë, quhet re 
elektronike? A është kështu apo nuk është? 
25. 
Substancat kanë temperatura aq më të ulëta të vlimit sa më lehtë njësitë përbërëse të tyre mund ta 
lëshojnë lëngun dhe të kalojnë në fazë të gaztë, logjike është se kjo do të jenë aq më pak sa më e vogël 
të jenë masa e atyre njësive.  
Dy substanca janë formuar prejmolekulave me masa përafërsisht të njëjta. Në njërën substancë, 
molekulat janë të lidhura me lidhje hidogjenore, ndërsa në të dytën mungon lidhja hidrogjenore. A pret 
që temperaturat e vlimit të dy lëngjeve do të jenë përafërsisht të njëjta? Pse mendon kështu?    
26. 
Për klorurin e natriumit gjatë kushteve të rëndomta të shtypjes dhe temoraturës thuhet se ai është 
substancë e ngurtë me ndërtim jonik. Çka do të thotë ajo “ndërtim jonik”?  
27. 
Konfiguracioni elektronik i atomit të karbonit është: 1s
2
 2s
2
 2p
1
1
 2p
0
1
. me fjalë të tjera, ka dy elektrone 
të paçiftëzuara dhe do të pritej karboni të jenë dyvalent. Mirëpo, nuk është ashtu dhe në numrin më të 
madh të komponimeve, karboni është katërvalent? Si mund të sqarohet kjo mospërputhshmëri midis 
pritjes dhe realitetit? 
28. 
Në natyrë hasen, njëri pranë tjetrit, nukleidet 
35
Cl dhe 
37
Cl. Çjanë për klorin këto dy nukleide? 
 
         
Instituti i kimisë – Shkup, Maqedoni 

---

 
262
Masa atomike relative e klorit (thjeshtë e përzierjes të dy nukleideve) është, përafërsisht, 35,5. A 
mundesh,në bazë të kësaj të dhëne, të përfundosh se a ka në natyrë më shumë se nukleidi 
35
Cl ose ai me 
numër mase 37?  
29. 
Disa substanca të thjeshta kanë karakter metalik, disa kanë karakter jometalik (ka edhe semimetale). 
Shikoje tabelën e sistemit periodik në faq. 251 dhe përcakto se karakteri metalik në suaza të një periode 
a rritet ose ulet duke shkuar nga e majta në të djathtë, dhe  në suaza të një grupi, karakteri metalik rritet 
ose ulet duke shkuar prej së larti – poshtë.  
 

---

 
U
U
S
S
H
H
T
T
R
R
I
I
M
M
E
E
 
 
L
L
A
A
B
B
O
O
R
R
A
A
T
T
O
O
R
R
I
I
K
K
E
E
 
 
 
 

---

 
264
 
 

---

 
265
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
L
L
1
1
.
.
 
 
L
L
A
A
B
B
O
O
R
R
A
A
T
T
O
O
R
R
I
I
 
 
K
K
I
I
M
M
I
I
K
K
 

---

 
266

---

 
267
 
 
L1.1. ME NJOHURI  DHE DITURI DERI TE PUNA E  
SIGURTË NË LABORATOR
  
 
NJOHJA ME RREGULLAT NË LABORATOR  
Llojet e laboratoreve  
Laboratori është, kuptohet, hapësira në të cilën punohet. Në të kryhen aktivitete praktike qëllimet e të cilave 
mund të jenë të ndryshme.  
Në laboratoret shkencore kryhen eksperimente të orientuara ose kah zbulimi i dukurive të reja ose kah përfitimi i 
substancave të reja ose kah vërtetimi i bindjeve teorike. 
Në laboratorët prodhues kryhen prova të orientuara 
kah përfitimi i prodhimeve të reja siç i kërkon tregu, 
ndërsa në to kontrollohet edhe kualiteti i prodhimeve. 
Në laboratoret shkollore ose universitare nxënësit 
(përkatësisht, studentët) përfitohen me njohuri 
praktike, dituri dhe shkathtësi të nevojshme për 
punën e tyre të mëtejme. 
Laboratoret shkollore dhe rendi në ato  
Për qëllimet tona të tashme, më interesante janë mu 
laboratoret shkollore. 
Që nxënësit të mund ti kryejnë detyrat e tyre, 
laboratoret duhet të jenë të pajisura me mobile 
përkatëse.  
Para së gjithash, ato janë masat laboratorike (fig. L1), 
me polisa për pajisje dhe kemikate dhe të lidhura me rrjetin e ujësjellësit dhe rrjetin përcjellës (sipas mundësisë, 
edhe me rrjetin e furnizimit me gaz për djegie). Në masat laboratorike duhet të kenë edhe lidhje me rrymën, 
përskaj tyre të kenë edhe lavabo për larjen e mjeteve dhe për hedhjen e lëngjeve të mbetura që nuk janë të 
dëmshme për mjedisin.  
Si masa laboratorike nuk duhet të shfrytëzohen bankat e rëndomta shkollore në të cilat nuk i kemi lidhjet e 
nevojshme të rrymës etj. 
Në laboratore duhet të kemi edhe polisa në të cilat qëndrojnë shishet e reagjentëve që duhet të përdoren nga 
gjithë nxënësit, ndërsa në vitrina të mbyllura duhet të qëndrojnë reagjentët rezerva. Kemikatet e rrezikshme  
duhet të jenë ose të mbyllura ose qartë të shënuara me shenjat e paralajmërimit (fig. L2). 
 
Fig. L1. Orenditë laboratorike me pajime të qelqit dhe tjera në 
të dhe me digestor majtas  

---