Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 119 İngilis dilində işlənən titulların böyük əksəriyyəti king, queen, earl, lord, lady istisna olmaqla norman-fransız mənşəlidir. Dövlət idarəçiliyi ilə bağlı (people, nation, government, curt), pul münasibətlərini ifadə edən money, property sözləri də fransız mənşəlidir. Ailə münasibətləri bildirən parnet, spouse, cousin, uncle, niece sözləri də həmin qəbildəndir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, o dövrün fransız dili özü alınmalardan xali deyildi. İngilis dilində yer almış blank, blanket, blue, coat, danse, garden, gay, pocket, ticket kimi sözlər alman mənşəli olub fransız dili vasitəsilə ingilis dilinə keçmişdir. Fransızcadan ingilis dilinə olduqca çox söz keçmishdir. Fransız sözlərinin ingilis dilinə keçməsi prosesi müasir dövrdə də davam edir. Yeni keçən sözlər siyasət, idman və asudə vaxtın təşkili sahələrinə aid olur. Başqa dillərdən alınan sözlər yunan, italyan, ispan, holland, rus, alman, fars və s. Dillərdən keçən sözlərdir. XVI, XVII əsrlərdə ingilis dilinin lüğət tərkibinə daxil olan yunan mənşəli alınma sözlər latın dilindən alınan sözlərdən çox deyildir. Yunan dilindən alınmış söslər və sözdüzəltmə vasitələri əsasən elmi terminlərdir və dünyanın bir çox dillərində, o cümlədən ingilis dilində terminoloji leksikada geniş istifadə olunur, onlar internasional səciyyə daşıyır. Yunan dilindən alınan sözlərə misal olaraq analysis, catastrophe, cosmos, comedy, dialogue, epilogue, episode, emphasis, lexicon, myth, phrase, physics, philology, gym- nastics, topic və s. sözləri göstərmək olar. Bundan başqa Bios- yun. həyat: biology, biography. Grapho- yun. yazmaq: graphic, phonograph. Homos-yun. eyni: homonym, homophone. Lexis- yun. lüğət: lexicology, lexicography. Ono- ma- yun. ad: synonym, antonym, pseudonym. Phone- yun. səs: phonetics, pho- neme, phonology. Tele-yun. uzaq: telescope, telegraph. kimi sözlər də yunan dilindən alınma sözlərdir. XV-XVİ əsrlərdə ingilis dilinə latın və yunan dillərindən başqa italyan, ispan və holland dillərindən xeyli söz keçmişdir. Lakin, bu dillərdən alınmış sözlər sayca azdır və onlar mədəni, eləcə də ticarət əlaqələrinin nəticəsidir. Renesans hərəkatının mərkəzi olan İtaliya da İngilis dilinə çoxlu söz vermişdir. Bu dildən keçən sözlər hal-hazırda da ingilis dilində işlədlir. Məsələn: bust, cartoon, costume, studio, replica, balcony, cupola, corridor, pedestal, aria, bass, cantata, allegro, soprano, tenor,trio və s. 1942-ci ildə Kolumbun Amerikanı kəşf etməsindən sonra, İspaniya Avropada ən zəngin ölkələrdən biri oldu. İngilislər İspaniya ilə ticarət və siyasi əlaqələr nəticəsində bir sıra ispan sözünü işlətməyə başladılar. Məsələn: dəniz donanmasına və hərbə aid terminlər: armada, flotilla, grenade, parade və s; ticarətə aid: cargo, embargo, sherry; qarışıq sözlər: castanet, cartes, guitar, gunta, masquito, siesta, toreador, desperado və s. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 120 Holland sözləri ingilis dilinin söz fonduna orta ingilis dili dövründə İngiltərəyə ticarət müəssisələrinə işləməyə gələn, ölkənin müxtəlif hissələrində məskən salan Holland işçiləri və sənətksarlar vasitəsilə daxil olmuşdur. Bu sözlərin əksəriyyəti toxuculuğa aiddir. Məsələn: spool, nap, rack, tuck və s. Bundan başqa incəsənət terminlərinin əksəriyyəti XVİ və XVİİ əsrlərdə, Holland rəssamlığının ən yüksək zirvəyə çatdığı bir dövrdə alınmışdır. Məsələn: bow, cruise, cruiser, boom, dock, hull, sketch, easel, etch və s. Beləliklə, müasir ingilis dilində alınmalar sayca həm çoxluğu, həm də mənbə müxtəlifliyi ilə seçilir. Bu dildə dünyanın təqribən 50 dilindən alınma sözlər vardır. Bu sözlər müasir ingilis dilinin lüğət tərkibinin, demək olar ki, 70%-ni təşkil edir. Başqa dillərdən sözlərin alınma prosesi hər bir dilə xas olduğu və ingilis dilinin leksikonunun ayrılmaz hissəsi olduğu üçün, bu tema həmişə aktual olaraq qalır və həmişə onun öyrənilməsi və nəzərdən keçirilməsi üçün kifayət qıdər materiallar var. Ədəbiyyat: 1. R.C.Cəfərov: Azərbaycan dilində işlənən Qərbi Avropa mənşəli alınma sözlər. Bakı.2000 2. N. Ə. Rzayeva. Dildə sözalma prosesi haqqında. AMEA.İ.Nəsimi ad. Dilçilik İnstitutu. ”Tədqiqlər”. Bakı.2003 il. 3. N.Məmmədli. Alınma terminlər. ”Elm” nəşriyyatı.1997, 314 səh. 4. U.Kəngərli, S.Kəngərli: Rusca-Azərbaycanca-İngiliscə terminlər lüğəti. Bakı1978.”Maarif” nəşriyyatı. 5. İlyish B.A. İngilis dilinin tarixi. M. 1968 6. Brook G.l. History of the English language. London 1958. 7. Smirnitski A.İ. İngilis dilinin tarixi (orta və yeni dövr). M. MDU.1965. В. Баннаевой, З.Аскеревой Заимствованные слова и процесс заимствования слов Резюме Статья посвящена заимствованным словам и их стилистическим качествам в английском языке. Статья также посвящена исследованию путей и причин внедрения заимствованных слов в английском языке. История заимствованных слов в словарном составе английского языка отражает культурные, политические и экономические связи английс- Filologiya məsələləri, № 7, 2017 121 кого народа с другими народами. Заимствованные слова перешли в английский язык на основе писменной и уст- ной формы. Английский язык ещё в раннем Средневековье принял большое количество заимс- твований из скандинавских языков. Самый массовый поток заимст- вований — средневековый, после нормандского завоевания, из староф- ранцузского языка; в результате этого почти половина английского словаря имеет романские корни. В Новое время в язык вошло большое количество учёных латинизмов и новых заимствований из континен- тальных языков. V.Bannayeva Z.Askerova 'Borrowed words and the process of borrowing Summary This article is dedicated to the problems of borrowings in the English vocabulary. The article also investigates the reasons and ways of entrance of borrowings into the English language. The history of borrowings in the English language reflects cultural, political and economical relations of the English nation with other foreign countries. The borrowings entered the language through oral and written forms and enlarged the English vocabu- lary. Today English borrows words from other languages with a truly global reach. It's very hard to be precise about the boundaries of the vocabulary of any language, especially a global one like modern English. Every speaker of a language has a slightly different vocabulary. Although English is now borrowing from other languages with a worldwide range, the number of new borrowed words finding their way into the shared international vocabulary is on a long downward trend. One big reason for this is the success of English as an international language of science, scholarship, business, and many other fields. If we think about words coming into English from foreign languages in the eighteenth and nineteenth Centuries, we may think first of the impact of colonialism and expanding trade. Rəyçi: Münəvvər Məmmədova filologiya üzrə elmlər namizədi Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|