Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 116 Саида Вердиева Обучение студентов инженеров техническому письму на английском языке Резюме Статья посвящена обучению студентов инженеров технических вузов письму на английском языке. Необходимость общения на профессиональном международном уровне в письменной форме в настоящее время становится актуальным.Обучить письму на профессиональном уровне это приоритет учителей технических вузов.Обучение происходит поэтапно и состоит из четырёх сту- пеней.Подготовительный этап Овладение грамматическими навыками- Сжатие текста, Сочинение,Каждый из этих этапов также состоит из нескольких ступеней. Обучение хорошему правильному письму требует много тренировок и практики.Умение письменно излагать мысль ясно, кратко и правильно это ценное качество студентов. Saida Verdiyeva Mühəndis tələbələrə texniki yazıya öyrədilməsi Xülasə Məqalə texniki universitetlərdə təhsil alan mühəndis tələbələrə ingilis dilində öz ixtisasları üzrə yazmasının təhsilinə həsr olunub. Yazını lazımlı yüksək səviyyədə qurmaq, tələb olunan işə müvəffəq olmaq deməkdir. Bunun öz metodikası,qayda və qanunları mövcuddur. Verilmiş məqalədə yazı tədrisinin əsas mərhələləri qöstərilib. 1. Hazırlıq mərhələsi 2. Qrammatik vərdişlərə yiyələnmə, 3. Mətnin sıxılması, 4. Əsər Bu mərhələlərin hər biri də bir neçə mərhələdən ibarətdir. Aydın, qısa və effektiv yazmaq imkanı bir çox məşq və təcrübə tələb edir. Rəyçi: Sevil Əliyeva filologiya elmlər namizədi Filologiya məsələləri, № 7, 2017 117 VÜSALƏ BƏNNAYEVA, Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi ZEYNƏB ƏSGƏROVA Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi vusala79bannayeva@gmail.com ALINMA SÖZLƏR VƏ ”SÖZALMA” PROSESİ Açar sözlər: Təhsil, sifət, söz ehtiyatı, əlaqə, alınma sözlər Key words: education, word-stock, periods, relationship, borrowings Ключевые слова: образование, словарный состав, период, взаимоот- ношение, заимствованные слова Tarixi inkişaf prosesində hər bir dil müxtəlif dəyişmələrə məruz qalır. Ən əsas dəyişikliklər isə özünü dilin lüğət tərkibində biruzə verir. Dünyada ancaq öz xalis sözlərindən ibarət olan saf dil yoxdur. Bütün dillər bir-birinə söz vermiş və başqasından söz almışdır. Millətin və xalqın bir-birilə ictimai- siyasi, iqtisadi, elmi-mədəni əlaqələri nəticəsində dillərin də bir-birilə qarşılıqlı təsiri olmuşdur və olmaqdadır. Bunun nəticəsində də dünyada olan dillərin hər birində müəyyən qədər alınma söz və söz birləşmələsi vardır. Bir dildən başqa dilə söz o zaman kecir ki, bu dildə həmin sözün ifadə ettiyi məfhumu bildirən başqa söz olmasın və ya onun tam ekvivalent variantını dildə ifadə etmək çətinlik törətsin. Hər hansı bir dilin digərindən sözlər və söz elementləri götürməsi ”Sözalma” adlanır. ”Sözalma” dedikdə, adətən , yeni yaranan anlayışları ifadə etmək və mövcud anlayışları bir-birindən dəqiq fərqləndirmək üçün başqa dillərin lüğət tərkibinə müraciət edilməsi, bir dilin digərindən ayrı-ayrı elementləri alıb işlətməsi prosesi nəzərdə tutulur. Dilin lüğət tərkibindəki alınmalar həm alınma mənbəyinə, həm də alınma dövrünə görə fərqləndirilir. Müasir ingilis dilində müxtəlif dillərdən alınmalar vardır. İngilis dilindəki alınmaları beş əsas qrupda birləşdirmək olar: 1) kelt dilindən alınmalar; 2) latın dilindən alınmalar; 3) skandinav dillərindən alınmalar; 4) fransız dilindən alınmalar; 5) başqa dillərdən alınmalar. Keltlər eramızdan əvvəl və eramızın ilk illırində Avrapada yaşayan xalqdır. Təxminən 4 min il öncə bəzi tayfaların Avropaya köçməsi nəticəsində Mərkəzi Avropadan köç edərək Qərbə və şimala sıxışdırılaraq Britaniya adaları və İspaniyada yerləşdilər. Heç şübhəsiz ki, sıxışdırma dərhal baş verməmişdi və dillər arasında əlaqələr yaranmışdı. Buna baxmayaraq ingilis dilindəki kelt alınmaları çoxluq təşkil etməmiş daha çox toponimlərdə qorunub qalmışdır. Müasir dövrədək gəlib çıxmış kelt Filologiya məsələləri, № 7, 2017 118 alınmalarına vapposk (fətir), down, dune (təpə), dun (qəhvəyi) sözlərini nümunə göstərmək olar. Sonrakı dövrlərdə tərkibində keltizmlər olan sözlər Şotland dilindən (məs: slogan, whisky, clan), irland dilindən (məs: bard, fan, tory) və fransız dili vasitəsilə alınmalar (məs: beak, budget, career, gravel, harness, tunnel) ingilis dilinə daha çox daxil olmuşdur. Kelt dili bir neçə hissəyə bölünürdü. Bu dil Hind Avropa dilləri ailəsinin bir qoludur. Dünyada hazırda 1,5 milyon adam bu dildə danışır. Latın dilindən alınan sözlərin üç qatı göstərilir. I qat bizim eradan əvvələ təsadüf edir, bizim eranın İV əsrinə qədər bir dövrü əhatə edir. II qat V-Vİ əsrlərə- xristianlığın İngiltərədə yayıldığı dövrə aid edilir. III qat intibah dövrü ilə əlaqədar XV-XVİ əsrlərdə ingilis dilinə keçmiş latın sözləridir. İngilis dilində latın dilindən alınma sözlərin əksəriyyəti “kitab” sözləri təşkil edir. Bu sözlər dilə yazılı sənədlər, kitablar və s. vasitəsilə keçmişdir. Latın dilindən alınan sözlərin müəyyən hissəsi bu və ya başşqa fonetik cilddə, qrammatik quruluşda və mənada bir çox dillərdə rast gəldiyindən internasional sözlər cərgəsində yer tutur. İnternasional sözlərin əsas hissəsi latın mənşəlidir. Müasir elmlərin çoxunda latın mənşəli terminlər müəyyən çəkiyə malikdir. Müasir təbabət, kimya, botanika, zoologiya, fəlsəfə, siyasət elmlərində indiyə kimi latın sözlərindən istifadə olunur. Bu onunla izah olunur ki, feodalizm dövründə latın dili Qərbi Avropanın bir çox ölkələri üçün beynəlxalq elmi dil, bəzi ölkələrdə isə ümumiyyətlə, ədəbi dil hesab olunurdu. Latin mənşəli olan alınmalara obligation, constitution, alibi, microscope, modern, laboratory, system, socialism, communism, tradition və s. misal ola bilər. Bundan başqa audio-lat. dinləmək, qulaq asmaq: auditorium, audience. Centum- lat. yüz: cent, centry, centenary. Demos-lat. xalq: democracy, demography. Scribe, scriptum-lat. Yazmaq, yazılmış: describe, subscribe, inscription. Video-lat. Görmək: visus- lat. Görünüş, mənzərə: visible, vision, revise,television, evidence. Vita-lat. Həyat: vital, vitality, vitamin. Latınca quies, quietus “sakitlik, istirahət” bilavasitə ingilis dilinə daxil olmuş, quiet formasına malikdir, fransız dilindən keçən həmin söz dildə quite kimi mövcuddur. Üçüncü qrup sözlər Skandinav dilindən alınan sözlərdir. Müasir dövrdə Norveç və isveç dilinə meylli olan yazılar danimarka dilinə mənsub olanlara nisbətən daha çox sayda gəlib çatmışdır. Xİİİ-XİV əsrlərə aid mətnlərdə, daha dəqiq desək Ormulun, Qolsterli Robertin xronikası, Danimarkalı Havelok kimi əsərlərdə şərqi skandinav qrupuna daxil olan Danimarka və İsveç dillərinin xarakterində fərqli xüsusiyyətlər müşahidə olunmuşdur. Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|