Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf
mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/65
Şəkil 6.22 Çöküntünün karbohidrogen tərkibində təmayüllərin xülasəsi, ŞD regional
tədqiqatı 2009
Ağır metal konsentrasiyaları
Ağır metal konsentrasiyaları Müqavilə Sahəsi boyunca nisbətən az dəyişir,
ümumilikdə və
təbii xırda dənəli lillər üçün xarakterikdir (Cədvəl 6.26-a istinad edin). 2009-cu ildə ən böyük
dəyişiklik civə ilə əlaqədar müşahidə olunmuşdur, bu zaman ŞD Müqavilə Sahəsinin
şimalında suyun dayaz olduğu yerlərdəki məntəqələrdə konsentrasiyalar çox yüksək
olmuşdur və 1998 və 2000-ci illər arasında bu məntəqələrdə artmalar müşahidə olunmuşdur.
Tərəddüd edən, lakin davamlı nisbətən yüksək konsentrasiyalar 2000-ci
ildən etibarən sabit
qalır. Kadmium üçün də vaxtla bağlı eyni təmayül müşahidə edilmişdir.
Barium konsentrasiyaları 1998-ci ildəki 270
q/q regional orta həddən 2007-ci ildə 547q/q
regional orta həddə kimi tədricən artmış, 2009-cu ildə 495
q/q-a qədər bir az azalmışdır.
Bundan fərqli olaraq, qurğuşun konsentrasiyaları 1998-ci ildəki 40
q/q regional orta həddən
2000-ci ildə 20
q/q regional orta həddə qədər azalmış və növbəti araşdırmalarda belə aşağı
səviyyədə qalmışdır.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/66
Cədvəl 6.26 Çöküntülü Ağır Metal Konsentrasiyaları ilə bağlı tendensiyalar barədə
statistik xülasə, ŞD Regional Araşdırmalar 1998 – 2009 (
q/q)
Arsen (As)
Barium (Ba) Azot Turşusu (HNO
3
)
Barium (Ba) Ərintisi
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
1998
-
-
- 176
270
403 -
-
-
2000
-
-
- 287
446
705 -
-
-
2001
-
-
- 347
497
669 -
-
-
2005
4.7
10.9
33.1 8
369
820 308
974
2032
2007
9.2
16.9
30.6 274
547
1092 405
709
1170
2009
4.1
10.7
19.1 255
495
872 299
549
900
Kadmium (Cd)
Xrom (Cr)
Mis (Cu)
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
1998
0.06
0.09
0.14 37.8
61.5
71.3 17.0
30.3
37.6
2000
-
-
- 26.0
51.4
61.5 20.9
28.0
33.8
2001
0.08
0.26
0.79 19.1
50.9
65.2 9.3
27.0
35.6
2005
0.06
0.10
0.15 12.3
77.0
92.6 4.7
25.8
37.7
2007
0.11
0.18
0.30 23.1
76.2
101.9 4.7
28.9
42.5
2009
0.10
0.15
0.23 27.6
71.0
89.8 6.5
26.4
35.5
Dəmir (Fe)
Civə (Hg)
Manqan (Mn)
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
1998
24,272
33,700 38,008 0.05
0.07
0.10 -
-
-
2000
20,919
36,100 41,875 0.05
0.12
0.24 -
-
-
2001
16,096
35,600 44,890 0.01
0.10
0.23 456
602
784
2005
9,237
35,178 41,653 0.01
0.09
0.17 -
-
-
2007
15,300
36,800 46,200 0.03
0.11
0.18 507
718
986
2009
16,200
35,611 43,700 0.02
0.10
0.22 466
697
953
Qurğuşun (Pb)
Sink (Zn)
Min
Orta
Maks.
Min
Orta
Maks.
1998
30.9
40.1
44.6 50.7
85.0
94.9
2000
17.3
20.8
23.0 53.3
76.5
86.7
2001
14.9
23.2
30.5 36.6
83.2
98.7
2005
5.3
17.6
25.8 19.6
76.2
91.5
2007
4.1
18.1
24.6 27.9
81.1
96.1
2009
7.3
21.0
28.4 33.6
85.2
103
6.7.1.8 Dənizdibi çöküntülərinin bioloji xüsusiyyətləri
ŞD Müqavilə Sahəsində aparılmış regional tədqiqat nəticəsində 2009-cu ildə ümumilikdə 69
takson
müəyyən edilmişdir, hər məntəqə üzrə 1-51 takson olmuşdur və orta hesabla hər
məntəqəyə 13 takson düşmüşdür. Bu, 2007-ci ildə ŞDA platformasının yerləşdiyi ərazidə ilkin
bentik vəziyyətin müəyyənləşdirilməsi üçün aparılmış tədqiqat nəticəsində aşkar edilmiş 108
taksonla müqayisədə xeyli dərəcədə azdır. 2009-cu ildə ŞD üzrə regional tədqiqat zamanı
yanüzənlər 30 taksonla və qarınayaqlılar 12 taksonla göstərilmişdir ki, bu, 2007-ci il ŞDA
tədqiqatı zamanı müşahidə olunan ŞDA ərazisinin müvafiq olaraq 38 və 29
taksonu ilə
müqayisədə fərqli göstəricidir. Yanüzənlər, az qıllı qurdlar və qarınayaqlılar növlərinin
zənginliyi ŞD regional stansiyalarında vaxt keçdikcə cüzi azalmışdır, çox qıllı qurdlar,
xərçəngkimilər və ikitaylı molyusk növlərinin sayı isə tamamilə sabit qalmışdır. Lakin hər hansı
taksonomik qrupun orta sayı üzrə heç bir ardıcıl təmayül mövcud deyildir.
Növlərin ümumi sayı 1998-ci ildə nəzərəçarpacaq dərəcədə çox (90)
olmuşdur, lakin 2000-ci
ildən bəri 56 ilə 62 arasında nisbətən dəyişməz qalmışdır. Bu, ŞDA platforması ətrafındakı
kobud fraksiyalı çöküntülərdə növ zənginliyinin tədrici artması ilə ziddiyyət təşkil edir.
